Cửa khẩu Thanh Thủy là cửa khẩu đường bộ tại thôn Khe Mừ, xã Thanh Thủy, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An; có vị trí rất thuận lợi khi chỉ cách TP Vinh khoảng 60km, cách cảng Cửa Lò và Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An chỉ khoảng hơn 80km. Đây là cửa khẩu thông thương sang Cửa khẩu Nậm On, tỉnh Bolykhamxay, Lào.

Để mở rộng, thúc đẩy giao thương kinh tế, từ năm 2011, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý nâng cấp Cửa khẩu Thanh Thủy ở huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An thành cửa khẩu Quốc gia với mục tiêu biến nơi đây thành nơi sầm uất về mọi mặt. Ngoài ra, trong những năm trước, một “lộ trình” để phát triển vùng này cũng đã được vạch ra một cách khá cụ thể nhưng đến nay vẫn chưa thể thực hiện.

Đường lên Cửa khẩu Thanh Thủy vắng lặng phương tiện

Vậy nhưng, mới đây khi cơ quan có thẩm quyền đề xuất HĐND tỉnh Nghệ An khóa XVIII cho ý kiến về việc bãi bỏ đề án Thành lập Khu Kinh tế cửa khẩu Thanh Thủy với lý do thời gian thực hiện dự án đã hết (Nghị quyết 305/2009/NQ-HĐND ngày 23/12/2009) tại kỳ hợp thứ 2 diễn ra từ ngày 12 đến ngày 13/8/2021 vừa qua đã khiến dư luận không khỏi quan tâm.

Bởi việc bãi bỏ đề án xây dựng khu vực cửa khẩu Thanh Thuỷ thành Khu Kinh tế sẽ đồng nghĩa với vấn đề hướng phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương này, trực tiếp là huyện Thanh Chương sẽ phải khép lại. Kéo theo đó, nhiều diện tích đất đai vốn dĩ là khu vực lâm nghiệp, rừng nghèo… đã được chuyển đổi, quy hoạch để xây dựng nhà máy, xí nghiệp cũng như các dịch vụ liên quan mà nhà đầu tư đã bỏ không ít thời gian, tiền bạc nhằm “đi tắt đón đầu”, nay phải dừng lại.

Nhiều hạng mục xây dựng dở dang rơi vào “đắp chiếu” khi sự đầu tư về hạ tầng kỹ thuật, chủ trương “trải thảm” của Nghệ An cũng mới chỉ nằm trên bàn thảo, văn bản giấy tờ…

Một dự án "đi tắt, đón đầu" Cửa khẩu Thanh Thủy hoang tàn đã gần 10 năm nay

Hàng trăm ha đất quy hoạch xây dựng các khu dịch vụ, kho bãi, logistics…vốn đã “án binh bất động” thì nay gần như “vỡ mộng” hoàn toàn. Nhiều nhà đầu tư đã được chấp nhận chủ trương, cho thuê đất ở các vị trí đắc địa bao năm nay không thể tiếp tục khởi động do đường chính ngạch xuất khẩu, trao đổi hàng hoá giữa Việt Nam với Lào, Thái Lan, Myanma tại cửa khẩu Quốc gia Thanh Thuỷ bị chững lại.

Trước đó, từ năm 2013, UBND tỉnh Nghệ An cũng đã phê duyệt quy hoạch Cửa khẩu Thanh Thuỷ có tổng diện tích 21,97ha để xây dựng các khu chức năng tại cửa khẩu.

Cách đây 4 năm, Nghệ An cũng đã rốt ráo làm tờ trình gửi Chính phủ xin chủ trương nâng cấp Cửa khẩu Thanh Thủy thành Cửa khẩu Quốc tế và quy hoạch thành lập Khu kinh tế gắn với cửa khẩu để xứng tầm với các vành đai kinh tế giữa 2 nước Việt Nam – Lào trong tương lai. Nhưng, quy hoạch vẫn bị rơi vào tình trạng “treo” kéo dài cho đến tận bây giờ.

Từ năm 2018, khi quy hoạch đường cao tốc Hà Nội - Viêng Chăn đã được Chính phủ hai nước đồng ý thực hiện, việc quy hoạch Cửa khẩu Thanh Thủy thành khu kinh tế cửa khẩu được coi là động lực phát triển của vùng.

Được biết, khi chấp thuận, đồng ý nâng cấp cửa khẩu Quốc gia Thanh Thuỷ, tất cả các doanh nghiệp trong khu đất đối diện Cửa khẩu Thanh Thủy sẽ được hưởng chế độ “ưu đãi phổ cập” (GSP) theo quy định. Đồng thời, nhiều mặt hàng như dệt may, nông sản của Lào không phải chịu hạn ngạch khi xuất sang thị trường Châu Âu cùng nhiều ưu đãi hấp dẫn khác…

Tuy nhiên, đến bây giờ thì hàng loạt các quy hoạch hạng mục hạ tầng đã rơi vào trạng thái “chết yểu” suốt gần 1 thập niên qua. Bức tranh phát triển kinh tế - xã hội khu vực cửa khẩu Thanh Thuỷ cũng chưa thể hoàn thiện cho đến bây giờ.

“Chúng tôi là những nhà đầu tư tiên phong để xin chủ trương, thủ tục xây dựng khu vực thương mại tại đây từ gần 10 năm nay. Vì hạ tầng kỹ thuật, cơ chế chưa cụ thể hoá nên doanh nghiệp gặp không ít khó khăn. Vì vậy Chính phủ và các Bộ, ngành sớm quan tâm, tháo gỡ để phát triển khu vực Cửa khẩu Thanh Thuỷ xứng tầm quốc gia, khu vực…” – đại diện một nhà đầu tư ở đây kiến nghị.

Được biết, các chuyên gia từng đánh giá Cửa khẩu Thanh Thủy có ý nghĩa vượt tầm, gắn với bước đi, cách làm nhằm hiện thực hóa sự phát triển kinh tế vùng này mang ý nghĩa tạo ra động lực phát triển cho tỉnh Nghệ An, cho Việt Nam và kết nối hành lang kinh tế Đông - Tây, gồm 4 nước: Việt Nam, Lào, Thái Lan và Myanmar.

Cửa khẩu Thanh Thủy không biết đến bao giờ mới có bước phát triển "đột phá" để không lãng phí nguồn lực phát triển của tỉnh Nghệ An

Trong đó, yếu tố quan trọng nhất là Nghị quyết số 26/NQ-TW, ngày 30/7/2013 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2020 đã đề ra nhiệm vụ “Đẩy mạnh phát triển Khu kinh tế cửa khẩu Thanh Thủy, nâng cấp cửa khẩu quốc gia Thanh Thủy thành cửa khẩu quốc tế, trở thành đầu mối giao thương quan trọng với Lào, Thái Lan, Myanmar”.

Đây cũng là căn cứ thỏa thuận hợp tác giữa 2 Chính phủ Việt Nam và Lào về triển khai tuyến đường cao tốc Viêng Chăn - Paksan - Thanh Thủy - Hà Nội và nó cũng mở ra cơ hội mới để phát triển cho vùng này.

Thế nhưng, nhìn vào khung cảnh đìu hiu, điêu tàn của Cửa khẩu Thanh Thủy đã khiến cho không ít nhà đầu tư và người dân không khỏi buồn lòng. Và, để phát triển kinh tế - xã hội khu vực biên giới này đang trở thành một bài toán thực sự cần có lời giải nhanh chóng của các ngành chức năng.

Tác giả: Đình Tiệp

Nguồn tin: Báo Tài nguyên & Môi trường