Đây là thực trạng đang xảy ra từ nhiều năm nay đối với 17 hộ dân bản Minh Phương, Xốp Mạt, xã Lượng Minh, huyện Tương Dương, Nghệ An do hậu quả của mưa lũ và cách triển khai nguồn vốn đầu tư, phương án thiết kế khu tái định cư trước đó đã nảy sinh nhiều bất cập.

Sống thấp thỏm bên dòng Nậm Nơn

Đợt mưa lũ và lưu lượng nước từ hệ thống các thuỷ điện từ khu vực thượng nguồn các sông, suối đổ về xảy ra vào tháng 8/2018 ở khu vực miền núi phía Tây Nghệ An đã khiến hàng chục hộ dân ở xã Lượng Minh, huyện Tương Dương bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tại thời điểm đó, dù không xảy ra thiệt hại nhiều về người nhưng hàng chục căn hộ của người dân bản Minh Phương, Xốp Mạt của xã Lượng Minh bị cuốn trôi, nhiều gia đình phải di dời khẩn cấp.

“Năm đó, thủy điện xả lũ ồ ạt nên nhà cửa, tài sản bị trôi hết. Nhiều nhà phải bồng bế con cái đi tránh lũ cả đêm. Không có chỗ ở nên hai vợ chồng cùng 2 đứa con nhỏ phải xuống dưới bản để ở nhờ với ông bà nội. Được một thời gian thì chuyển lên bờ sông này để làm căn lều tạm để ở đã được khoảng 1 năm nay. Cuộc sống khổ lắm. Chuyển đến khu tái định cư mới cũng lo sợ vì nguy cơ sạt lở, có thể bị vùi lấp bất cứ lúc nào” – Vợ chồng anh Lô Văn Mị và chị Vi Thị Liên, ở bản Minh Phương hiện tại nằm chênh vênh sát dòng Nậm Nơn buồn bã cho biết.

Không có nơi an cư ổn định lâu dài, hàng chục hộ dân ở xã Lượng Minh, huyện Tương Dương phải chấp nhận "treo" sinh mạng của mình bên miệng "hà bá" suốt thời gian qua

Hoàn cảnh của anh Mị, chị Liên chỉ là 1 trong tổng số 17 gia đình ở bản Minh Phương, xã Lượng Minh chủ yếu thuộc diện hộ nghèo đang phải sống tạm bợ, dựng những căn nhà tạm nằm chênh vênh bên dòng Nậm Nơn từ cuối năm 2018 đến nay.

“Tiến thoái lưỡng nan” là cảnh mà những hộ dân ở bản Minh Phương đang gặp phải suốt từ 3 năm nay. Bởi khi nhà cửa bị cuối trôi sau đợt mưa lũ tháng 8/2018, họ đã trắng tay hoàn toàn. Chính vì vậy, sau khi lánh nạn một thời gian, hàng chục hộ dân ở đây vẫn phải tiếp tục quay trở lại chốn cũ để dựng lều tạm sinh sống.

Khi được hỏi về vì sao không chuyển đến nơi ở mới để an cư lạc nghiệp lâu dài, người dân ở bản Minh Phương nói rằng bây giờ tài sản không có gì, cái ăn chưa no đủ nên không thể xây dựng lại nhà cửa kiên cố được. Mặt khác, nếu chọn đến nơi ở mới khu vực tái định cư thì nguy cơ sạt lở càng nguy hiểm hơn địa điểm bên dòng Nậm Nơn này.

Chính vì vậy, nỗi lo về mưa lũ có thể ập đến bất cứ lúc nào vẫn luôn thường trực trong cuộc sống sinh hoạt của người dân ở đây. Và, sinh mạng của hàng chục hộ dân vẫn phải phó mặc cho hà bá dọc theo sông Nậm Nơn ven con đường Tỉnh lộ 543B suốt nhiều năm qua.

Bất cập từ dự án khẩn cấp

Sau khi xảy ra tình trạng nhà cửa người dân ở bản Minh Phương, Xốp Mạt, xã Lượng Minh bị lũ cuốn trôi, vào ngày 11/9/2018, UBND huyện Tương Dương đã ban hành Quyết định số 1094/QĐ-UBND về việc phê duyệt phương án thực hiện đầu tư dự án san lấp mặt bằng khẩn cấp để bố trí chỗ ở cho các hộ dân bị ngập lụt.

Theo phương án này, UBND huyện Tương Dương sẽ triển khai thi công san lấp mặt bằng, bố trí đất ở cho 17 hộ dân có nhà cửa bị cuốn trôi, ngập lụt và nguy cơ sạt lở đất. Công ty Cổ phần Xây dựng Thương mại Du lịch Nam Nghệ (trụ sở ở thị trấn Hòa Bình, huyện Tương Dương) cũng là đơn vị được UBND huyện Tương Dương chỉ định thầu gói thầu thực hiện phần việc nói trên tại khu vực hạ lưu thuỷ điện Bản Vẽ.

Dự án di dân tái định cư khẩn cấp ở xã Lượng Minh, huyện Tương Dương đưa vào sử dụng chưa lâu thì nay đã xuống cấp và nguy cơ sạt lở rất cao

Đáng quan tâm, theo văn bản mà UBND huyện Tương Dương phê duyệt thì phương án vừa thiết kế, vừa thi công và phải hoàn thành trước ngày 20/11/2018? Tuy nhiên, phải đến ngày 10/10/2018, UBND huyện Tương Dương mới ban hành Quyết định 1283/QĐ-UBND phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công cùng với dự toán và giá các gói thầu dự án tái định cư cho 17 hộ dân ở xã Lượng Minh. Theo đó, dự án sẽ có tổng diện tích dự án là 14.137m2; diện tích san nền là 3.590m2 với tổng mức đầu tư gần 2,2 tỷ đồng.

Tiếp đó, vào ngày 27/3/2019, UBND huyện Tương Dương lại có Quyết định số 312/QĐ-UBND phê duyệt chủ trương đầu tư dự án khu tái định cư để bố trí chỗ ở khẩn cấp cho các hộ dân bị ngập lụt, sạt lở đất tại bản Minh Phương, bản Xốp Mạt, xã Lượng Minh với tổng nguồn vốn 5,2 tỷ đồng.

Sau một thời gian ngắn hoàn thành các hạng mục công trình, dự án bố trí chỗ ở khẩn cấp cho 17 hộ dân bị lũ cuốn trôi nhà cửa vào tháng 8/2018 lại không thể đưa vào sử dụng. Cuối tháng 10/2021, khi tiến hành “mục sở thị” dự án nói trên, nhiều hạng mục công trình đã bị hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng. Đặc biệt, tình trạng sạt lở taluy dương xuống phần diện tích san nền để bố trí nơi ở cho người dân hiện đang hiện hữu và có nguy cơ vùi lấp nhà cửa bất kỳ lúc nào.

Một số hộ dù đã xây dựng nhà cửa ở khu vực dự án tái định cư nhưng vẫn phải sống trong lo sợ vì sạt lở có thể vùi lấp bất cứ lúc nào

Ông Vi Đình Phúc – Chủ tịch UBND xã Lượng Minh nói rằng, sau đợt mưa lũ cuốn trôi nhà cửa vào tháng 8/2018, 17 hộ dân dự kiến được vào ở khu TĐC tại bản Minh Phương, Xốp Mạt nhưng đến nay chính quyền không dám cho dân vào ở. Nguyên nhân vì dự án xây dựng khu TĐC khi hoàn thành lại bị sạt lở nghiêm trọng, không an toàn để sinh sống lâu dài.Vì vậy, hầu hết các hộ dân thuộc diện di dời đến nơi ở mới hiện đang sống tạm bợ rải rác ở khắp nơi, nhiều hộ sống lay lắt bên dòng Nậm Nơn.

Được biết, trước sự xuống cấp nghiêm trọng, nguy cơ sạt lở cao, thời gian qua đã có nhiều đoàn kiểm tra từ tỉnh tới huyện về thực địa nhưng đến nay, phương án giải quyết vẫn chưa thể đưa ra cụ thể để xử lý. Trong khi đó, nguồn vốn đầu tư hàng tỷ đồng của Nhà nước đã đổ về công trình dự án này nhưng suốt thời gian qua vẫn không thể phát huy tác dụng. Bất cập từ một dự án di dân khẩn cấp ở xã Lượng Minh, huyện Tương Dương đã tồn tại nhiều năm qua nhưng cơ quan chức năng vẫn chưa đưa ra phương hướng xử lý khiến tài sản Nhà nước rơi vào cảnh lãng phí suốt thời gian qua.

Tác giả: NGỌC THÁI

Nguồn tin: Báo Diễn đàn doanh nghiệp