Dông cát, hay còn gọi là kỳ nhông cát là loài bò sát hoang dã sinh sống chủ yếu ở các đồi cát ven biển, sống nhiều ở các vùng Duyên hải Nam Trung Bộ như: Ninh Thuận, Bình Thuận, Phú Yên…

Mặc dù có “vẻ ngoài” khá đáng sợ, thế nhưng con dông cát lại là một đặc sản nổi tiếng với nhiều món ăn hấp dẫn.

Món ngon từ dông cát phải kể đến chả dông. Sau khi sơ chế dông bằng cách lột da, bỏ đuôi, ruột, chân thì người ta sẽ mang dông đi băm nhuyễn hoặc thái nhỏ cùng nhiều loại gia vị như ớt, sả, hạt tiêu xay, tỏi…Chả dông thường được ăn cùng các loại rau sống, dưa leo thái nhỏ và chấm với nước chấm đậu phộng.

Ngoài chả dông, loài dông cát còn được đem chế biến thành món dông nướng muối ớt. Người ta thường chọn những con có kích thước lớn và hơi “mập mạp”. Món dông nước muối ớt có thể được ăn kèm bánh tráng nướng, bánh tráng cuốn, bún, rau sống và chấm cùng chút mắm me chua ngọt.

Nếu có “thịt cầy 7 món” thì dông cát ở Bình Thuận cũng có “thịt dông 7 món”. Thịt dông thường được các đầu bếp ở Bình Thuận chế biến thành 7 món rất sành điệu. Đó là gỏi dông, chả dông, dông nướng, dông rôti, dông hấp, dông nấu dưa hồng và cháo dông.

Gỏi dông cũng là món đặc sản nhiều du khách chọn thưởng thức. Chỉ cần một hai con dông, 1 trái xoài keo và chút lá me, rau răm, gia vị… là có thể chế biến.

Hấp dẫn hơn là món dông nướng, đây là món phổ biến nhất. Có hai cách để làm dông nướng, tùy theo sở thích của người ăn. Dông nướng để nguyên da và dông nướng ướp muối ớt sau khi đã lột da hết.

Thịt dông trắng như thịt gà nhưng thớ thịt săn, thơm và ngọt hơn nhiều.

Thịt dông được yêu thích không chỉ bởi độ thơm ngon đặc biệt, có thể chế biến thành nhiều món hấp dẫn thực khách, mà còn có tác dụng chữa bệnh, bồi bổ sức khỏe cho người dùng.

Theo Đông y, thịt dông cát được dùng để giảm đau, kích thích tiêu hóa, thanh độc. Làm khô vết thương, chữa thấp khớp, hen suyễn, ghẻ lở, suy dinh dưỡng, kém ăn ở trẻ. Theo những người làm thuốc lâu năm, sở dĩ thịt dông cát có thể chữa nhiều bệnh do nó sống trong tự nhiên, hay tìm ăn chồi non của nhiều loại cây thuốc trong sa mạc.