Những cán bộ quản giáo làm nhiệm vụ trông coi những người tù mang án tử, không chỉ phải đảm bảo tuyệt đối an toàn, mà họ còn phải thường xuyên chuyện trò, nắm bắt diễn biến tâm lý, tư tưởng của tử tù để có liệu pháp, đối sách hợp lý.

Một ngày của quản giáo coi tử tù

Trại tạm giam Công an tỉnh Nghệ An một ngày cuối tháng 9, những cán bộ làm công tác quản giáo ở đây nói chung và cán bộ quản giáo làm nhiệm vụ canh giữ tử tù tại các nhà biệt giam, dường như ai cũng cảnh giác hơn từ sau vụ việc 2 tử tù đào thoát khỏi Trại tạm giam T16 Công an TP Hà Nội.

Trại tạm giam Công an tỉnh Nghệ An.Ảnh: Hà Thư

Từ trước đến nay, công tác canh giữ phạm nhân mang án tử hình luôn được thực hiện nghiêm ngặt. Bởi nơi đây có số lượng tử tù bị kết án, giam giữ thuộc vào diện nhiều nhất cả nước với 32 đối tượng. Cùng với đó, hệ thống nhà biệt giam ở Trại tạm giam đã xuống cấp, có những người bị kết án từ hình hơn 10 năm nhưng chưa được thi hành án.

Đại úy Nguyễn Việt Hưng, người được giao nhiệm vụ canh giữ nhà biệt giam B2, với 16 đối tượng bị kết án tử kể: Một ngày của cán bộ quản giáo được tính từ lúc đi từng buồng biệt giam, gọi tử tù thức giấc để kiểm tra sự an toàn về con người, buồng giam. Tiếp đó, đều đặn một ngày 2 lần, các anh làm nhiệm vụ tháo cùm mỗi lần 15 phút cho tử tù tắm rửa, vệ sinh cá nhân và ra ngoài buồng giam để vận động cơ thể.

Mỗi ngày, tiếp xúc với tội nhân đang đếm ngược thời gian chờ đợi ngày lên "chuyến đò âm phủ", cán bộ quản giáo luôn phải hỏi han, động viên về tâm lý, tình hình sức khỏe để nắm bắt tư tưởng, kịp thời báo cho bộ phận y tế khi có diễn biến không tốt về sức khỏe của tử tù.

Trong 16 tử tù đại úy Hưng trông coi, thâm niên ngồi xiềng lâu nhất là Trần Đình Phi (SN 1976), trú bản Na Tọc, xã Quế Sơn, huyện Quế Phong. Phi là ông trùm cầm đầu đường dây ma túy từ Lào về, 8 lần tổ chức mua bán 59 bánh heroin. Bị kết án tử từ năm 2006, đến nay tử tù này nằm ở chốn biệt giam 11 năm.

Đại úy Nguyễn Việt Hưng đang kiểm tra sự an toàn của các nhà biệt giam. Ảnh: Hà Thư

Hay tử tù Trương Văn Quang (SN 1985), trú tại xã Châu Tiến, huyện Qùy Hợp, bị kết án tử vào tháng 9/2016 sau khi gây ra cái chết cho ông Nathusingh Solanki (Quốc tịch Ấn Độ). Từ khi vào chốn biệt giam, tử tù Quang tư tưởng không ổn định, luôn bi quan vì vừa bị HIV giai đoạn cuối, vừa bị án tử hình nên xin cán bộ cho mình được viết đơn được đi thi hành án sớm.

Cũng tại khu biệt giam này, có nhiều tử tù số má như Phan Thanh Tòn, Vũ Đức Mạnh, Vũ Thành Trung… Phần lớn trong số này đều là án ma túy, có thời gian nằm xiềng tương đối dài nên nhiệm vụ và áp lực của Đại úy Hưng là khá nặng nề, hằng ngày phải gặp gỡ, trò chuyện để nắm bắt tâm lý, tư tưởng để từ đó đưa ra liệu pháp an thần phù hợp với từng tử tù.

Ánh sáng cuối đường hầm

Đại úy Nguyễn Thị Liên, người có thâm niên trên 30 năm làm nhiệm vụ quản giáo, trong đó nhiều năm canh giữ tử tù chia sẻ: Bản thân không nhớ hết đã “tiễn” bao nhiêu tử tội ra pháp trường, song quá trình tiếp xúc với những người này, chị nghiệm ra một điều, khi đối diện với cái chết, ai cũng ham sống đến kỳ lạ. Và họ thực sự day dứt, ân hận, hối lỗi về những gì mà mình đã gây ra.

Dĩ nhiên, sự ân hận nào cũng muộn màng, nhưng đó là biến chuyển tâm lý đáng ghi nhận, sau tất cả những gì mà phận người này đã gây ra cho gia đình, xã hội và chính bản thân họ.

3 trong số 4 nữ tử tù hiện do Đại úy Liên đang trông coi là chị em dâu với nhau, cùng nằm trong một đường dây ma túy có số lượng mua bán, vận chuyển lên đến 225 bánh heroin. Đó là Nguyễn Hoài Thu, Nông Thị Hân, Nguyễn Thị Châu và Trương Thị Huệ. Điều đặc biệt là cả 4 nữ tử tù này đều bị cao huyết áp, nhiều lần viết đơn gửi Chủ tịch nước xin tha tội chết.

Đại úy Nguyễn Thị Liên hỏi han, quan tâm can phạm nhân đang bị tạm giam, tạm giữ. Ảnh: Hà Thư

Từ Hà Tĩnh lên dạy học tại trường THCS Tiền Phong, huyện Quế Phong, mờ mắt vì tiền, Nguyễn Hoài Thu bị lôi kéo vào đường dây ma túy xuyên Việt, thậm chí còn kéo theo cả hai chị em dâu của mình vào cửa tử. Từ trong chốn biệt giam, Thu trích tiền lưu ký đặt mua báo và qua phương tiện này, nữ tử tù biết và cảm thương với những hoàn cảnh khó khăn ở ngoài xã hội.

Với tấm lòng yêu trẻ của cô giáo còn sót lại, Thu 3 lần trích tiền lưu ký giúp đỡ 2 hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Trong đó, em Nguyễn Đăng Hùng, mồ côi cha mẹ ở xóm 8 xã Nhân Sơn, huyện Đô Lương được Thu gửi giúp đỡ 2 lần, mỗi lần 1 triệu đồng và mới đây nhất, cũng thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, Nguyễn Hoài Thu đã gửi tiền giúp đỡ em Lô Thị Kim Oanh (10 tuổi), mồ côi cả cha lẫn mẹ ở xóm Giang, xã Nghĩa Thái (Tân Kỳ).

Theo Đại úy Nguyễn Thị Liên, Nguyễn Hoài Thu ngày mới vào xiềng suy sụp rất nhiều, xác định trước sau gì cũng chết nên Thu tuyệt thực suốt một tuần lễ. Cán bộ phải động viên, phân tích mãi nữ tử tội này mới cân bằng lại tâm lý.

Một trường hợp khác là tử tù Lữ Thị Minh, quê ở xã Tam Quang, huyện Tương Dương. Đang là cán bộ công tác ở huyện, được cử đi học tại chức tại Đại học Vinh, mụ mị vì tình, Minh bị lợi dụng, trở thành kẻ vận chuyển ma túy, đau xót hơn khi Minh kéo theo em trai, lúc bấy giờ cũng đang là sinh viên vào con đường phạm tội. Cái kết đắng là Minh bị kết án tử hình, em trai án tù 20 năm.

May mắn mỉm cười với số phận của từ tù Lữ Thị Minh sau hơn 2 năm nằm xiềng, từ lá đơn xin tha tội chết gửi đến Chủ tịch nước, khi xét gia cảnh là gia đình cách mạng, bố đẻ của Minh là thương binh nặng, cựu tù Phú Quốc nên đã được ân giảm xuống chung thân, hiện đang thụ án tại Trại giam Đồng Sơn (Quảng Bình).

Quản giáo trông coi tử tù, vất vả nhất có lẽ là với những trường hợp bị đau ốm, bệnh tật. Mang trên mình án tử, bản thân lại thường xuyên bị bệnh tật hành hạ nên không còn tha thiết sống, luôn chống đối. Đối với những trường hợp này, vừa làm thế nào để bảo đảm sức khỏe cho tử tù, vừa đảm bảo tuyệt đối an toàn trong quá trình chữa bệnh luôn là điều khiến cán bộ quản giáo “đau đầu” nhất.

Đại úy Nguyễn Thị Liên, cán bộ quản giáo trông coi tử tù tại Trại tạm giam Công an Nghệ An. Ảnh: Hà Thư

Tử tù Nguyễn Trọng Tuấn (SN 1975), trú xã Khánh Sơn 2, huyện Nam Đàn (Nghệ An), kẻ bị tuyên án tử vào năm 2013, bị nhiễm HIV. Cách đây mấy tháng, Tuấn bị kích động tinh thần, chửi bới, ném đồ vật, hò hét cả ngày lẫn đêm nên phải chuyển đến giam giữ và điều trị tại Bệnh xá của Trại tạm giam, từ tháng 5/2017 đến nay. Đại úy Trần Trọng Phú, người được giao nhiệm vụ canh giữ Tuấn, thay vì làm nhiệm vụ ở chốn biệt giam, anh đã phải dọn đến Bệnh xá của đơn vị để giám sát, theo dõi và canh giữ tử tù này.

Thiếu tá Nguyễn Công Dung - Phó Giám thị Trại tạm giam Công an tỉnh cho biết: Hiện nay tại các buồng giam đã được trang bị camera an ninh để theo dõi, nhưng những lúc gặp sự cố như mất điện hoặc mưa bão, cán bộ quản giáo vẫn phải tuần tra thường xuyên để đảm bảo chắc chắn không có bất cứ sự cố gì xảy ra.

Mặc dù vậy, với trách nhiệm của mình, những người làm nhiệm vụ canh giữ tử tù ở Trại tạm giam Công an tỉnh vẫn làm tròn vai trách nhiệm của mình, vừa ổn định tâm lý cho tử tù, vừa đảm bảo tuyệt đối an toàn môi trường giam giữ trong trại tạm giam./.

Tác giả: Hà Thư

Nguồn tin: Báo Nghệ An