Các chuyên gia nêu câu hỏi về tính pháp lý và cho rằng nhiều nước phát triển hơn Việt Nam không cấm xe máy.
Ngày 16/6, tại hội nghị phản biện dự thảo Nghị quyết của HĐND TP Hà Nội về tăng cường quản lý phương tiện giao thông vào năm 2030, trong đó có việc cấm xe máy tại các quận, nhiều chuyên gia cho rằng Hà Nội khó thực hiện lộ trình trên.
“Căn cứ pháp lý nào để Hà Nội dừng lưu hành xe máy cũ nát và đưa ra lộ trình đến năm 2030 cấm xe máy hoạt động tại khu vực các quận nội thành. Nếu cấm xe máy nội thành thì người dân đi xe máy từ nội thành ra ngoại thành thế nào?”, Chủ tịch Hội luật gia TP Hà Nội Nguyễn Hồng Tuyến nêu vấn đề.
Hà Nội hiện có 5.2 triệu xe máy trong nội đô từ năm 2030. Ảnh minh hoạ: Bá Đô.
Nhận định việc cấm xe máy nội đô là cần thiết, tuy nhiên chuyên gia giao thông Trần Thị Kim Đăng (Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội) nói "sẽ khó làm". Theo bà, về lý thuyết cấm xe máy phải có giao thông công cộng thay thế chứ không thể nói cấm thì người dân phải chạy bộ, đi bộ.
Chuyên gia đến từ ĐH Giao thông phân tích, hiện các điểm nút giao thông công cộng, nhà chờ xe bus phân bố rất xa nơi người dân ở, trong khi thói quen đi bộ của người Hà Nội (người già dưới 1 km, người trẻ khoảng 200 m) khác với người phương Tây (khoảng 2 km).
Cũng đến từ ĐH Giao thông, GS. TS Nguyễn Viết Trung cho rằng, chỉ tiêu đến năm 2030 cấm xe máy là không thể đạt được vì chỉ còn 13 năm nữa, lộ trình này cần phải dài thêm có thể đến năm 2040 và cũng chỉ là hạn chế ở mức nào đó. Ông đưa ra đề xuất thành phố tổ chức dịch vụ xe đạp công cộng cho người có nhà ở cách xa bến xe buýt.
GS.TS Ông Bùi Xuân Cậy (nguyên trưởng bộ môn Công trình, ĐH Giao thông) thông tin, đa số các nước trên thế giới cho phép người dân sử dụng xe máy, chỉ có một số quốc gia, thành phố cấm. Ông Cậy dẫn chứng, Đài Loan (Trung Quốc), Thái Lan... thu nhập bình quân đầu người cao hơn Việt Nam nhưng hiện họ vẫn sử dụng xe máy.
“Liệu đến năm 2030, thu nhập đầu người của chúng ta đạt được như các nước hay không?", ông Cậy nói và cho rằng, thành phố nên đưa chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2030 giảm được khoảng 50% số lượng xe máy lưu thông trên đường ở các quận nội thành là hợp lý.
Nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch kiến trúc Hà Nội Ngô Anh Tuấn phân tích, dự thảo dường như đặt nặng việc “cấm đoán” hơn là đưa ra giải pháp. “Phải đưa vào nghị quyết giải pháp tập trung phát triển giao thông công cộng rồi hãy đề cập đến hạn chế xe cá nhân, tiến tới cấm xe máy” ông Tuấn nêu quan điểm.
Đối với lộ trình dừng hoạt động xe máy tại nội thành vào năm 2030, ông Tuấn nhận định đây là việc quá “nóng vội”. Theo ông, việc dừng hoạt động xe máy tại nội thành không thể gắn với một năm cụ thể mà phải gắn với sự phát triển của giao thông công cộng đến mức nào, gắn với kết quả đạt được về hạ tầng giao thông.
“Gắn với thời hạn 2030 là không có căn cứ”, ông Tuấn nói và đề nghị nội dung cấm xe máy tại nội đô nên xây dựng một đề án riêng để "nghiên cứu thật kỹ càng", trong đó có phải trả lời được câu hỏi “cấm xe máy thì người dân đi phương tiện gì?”.
Lãnh đạo Hà Nội: Cấm xe máy vì lợi ích chung
Giải đáp băn khoăn về căn cứ cấm xe máy tại khu vực nội thành vào năm 2030, Giám đốc Sở Giao thông vận tải Hà Nội Vũ Văn Viện cho hay, thẩm quyền tổ chức giao thông là của lãnh đạo chính quyền địa phương.
“Vừa qua Hà Nội đã cấm xe ở một số khu vực như tuyến phố đi bộ. Cho đi ở tuyến phố nào, khu vực nào, đi vào thời điểm nào, dừng đỗ ở khu vực nào… là thẩm quyền của Chủ tịch UBND TP Hà Nội”, ông Viện nói.
Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Thế Hùng khẳng định, mục tiêu xuyên suốt của dự thảo nghị quyết là nhằm “phát triển kinh tế xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Đây là chăm lo cuộc sống bền vững của người dân Thủ đô chứ không chỉ là quản lý một vài cái xe máy… Chúng ta làm cái này là cho đại bộ phận nhân dân chứ không phải một số người”.
Ông Hùng cũng cho rằng, về mặt pháp lý và điều kiện để thực hiện mục tiêu dự thảo đề ra vẫn còn nhiều vấn đề. Hà Nội đang và sắp triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó có tăng cường năng lực giao thông công cộng, tổ chức giao thông hợp lý, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại, tuyên truyền cho người dân…
Với lộ trình 2030, ông Hùng cho hay Hà Nội phải đưa lộ trình dài để có căn cứ, có mục tiêu cụ thể “đong đếm được” để thực hiện.
Theo dự thảo nghị quyết, Hà Nội hiện có 5,2 triệu xe máy, trên 485.000 xe ôtô các loại, trên 1,2 triệu xe đạp, trên 1,1 vạn xe đạp điện và xe máy điện, chưa kể khoảng 10 – 15% các phương tiện ngoại tỉnh đang hoạt động.
Lượng phương tiện giao thông tăng bình quân hàng năm: giai đoạn 2011 – 2016 là 10,2% đối với ôtô và 6,7% đối với xe máy. Theo tính toán, nếu 60% số ôtô, xe máy hiện có lưu thông với vận tốc 20 km/h, thì diện tích chiếm dụng vượt 1,34 lần so với năng lực của hệ thống giao thông đường bộ (trong khu vực trung tâm vượt 3,72 lần).
Về môi trường, theo khảo sát, hoạt động giao thông vận tải chiếm khoảng 70% trong 6 nguồn gây ô nhiễm không khí.
