Đề thi minh họa môn Sinh học
Về cấu trúc đề
Giống như những năm trước đề thi môn Sinh vẫn nằm trong chương trình lớp 12, như vậy không có gì thay đổi. Các học sinh ôn tập môn Sinh vẫn giữ nguyên lượng kiến thức mình học. Để bổ trợ cho kiến thức ở lớp 12 kể trên, các thí sinh cần học lại một lượng kiến thức của chương trình lớp 10, đó là phần: Thành phần hóa học của tế bào, cấu trúc tế bào, quá trình nguyên phân và giảm phân, những nội dung kiến thức đó sẽ bổ trợ cho phần cơ chế di truyền và biến dị, tính quy luật của hiện tượng di truyền ở chương trình lớp 12.
Về phân bố ma trận đề
Thông qua việc đánh giá mức độ thông hiểu/vận dụng/vận dụng cao tôi có thể đưa ra ma trận đề được rút ra từ đề thi minh họa theo bảng dưới đây:
| Hiểu | Vận dụng | Vận dụng cao | Tổng | |
| Cơ chế di truyền và biến dị | 2 | 4 | 3 | 9 |
| Tính quy luật của hiện tượng DT | 1 | 6 | 3 | 10 |
| Di truyền Quần thể | 3 | 1 | 4 | |
| Di truyền người | 1 | 1 | 2 | |
| Di truyền học ứng dụng | 1 | 1 | ||
| Tiến hóa | 4 | 4 | ||
| Sinh thái | 4 | 4 | 2 | 10 |
| Tổng | 12 | 18 | 10 | 40 |
Qua ma trận này cho thấy, xu hướng ra đề của Bộ không còn tập trung nhiều ở mức độ hiểu/biết - thang thấp nhất của quá trình học tập mà tập trung nhiều ở mức độ vận dụng và vận dụng cao.
Về độ khó, 12 câu ở mức độ hiểu có thể coi là dễ thở với thí sinh, trong số 18 câu vận dụng có khoảng 8-10 câu ở mức độ tương đối dễ, điều này đồng nghĩa với việc khoảng 50% số câu hỏi giúp các thí sinh vượt qua mục đích xét tốt nghiệp. Tổng số nội dung hiểu và vận dụng (có thể coi là dễ và trung bình) chiếm khoảng 30 câu với số điểm 7,5 điểm. Các học sinh học tập ở mức độ hiểu sách giáo khoa và sách bài tập hoàn toàn có thể với tới điểm số này. Ở 10 câu mức độ vận dụng cao (phần lớn nằm ở 10 câu cuối) sẽ là thử thách đối với học sinh để có thể đạt được 2,5 điểm còn lại.
Về xu hướng ra đề
Có 3 điểm thay đổi trong đề thi THPT Quốc gia 2017 so với 2016 có thể thấy:
- Số lượng câu hỏi: 40 (giảm 10 câu)
- Thời gian làm bài: 50 phút (giảm 40 phút)
- Lồng ghép thi 3 môn thi trong 1 đề thi Khoa học Tự nhiên.
Thời gian làm bài trung bình cho mỗi câu hỏi giảm đi đáng kể so với năm trước, có thể nói trong kỳ thi này, thời gian là kẻ thù của thí sinh vì cảm giác thời gian sẽ trôi rất nhanh.
Do sự thay đổi trên, đề thi không còn các câu lồng ghép nhiều lớp tính toán vào 1 câu hỏi, thay vào đó phần nhiều câu hỏi cho thấy tính suy luận từ bản chất các hiện tượng Sinh học. Điều này là đúng và đúng lộ trình cho việc thi tổng hợp các môn khoa học tự nhiên theo lộ trình mà Bộ đã đưa ra. Các thí sinh chuyển từ khối A truyền thống sang thi thêm môn Sinh cũng đòi hỏi hiểu bản chất thực sự của môn Sinh học nếu muốn đạt điểm cao, chứ không còn lợi thế về tư duy toán học so với các năm trước.
Thí sinh cần làm gì để vượt qua?
Các em vẫn giữ vững cấu trúc kiến thức học tập đã đề ra từ đầu một cách bình thường, vì môn Sinh không hề có sự biến động về khối lượng kiến thức như một số môn khác.
Học hiểu bản chất của môn Sinh học và các quá trình sinh học, từ đó vận dụng vào giải quyết các câu hỏi trắc nghiệm trong sách bài tập và nếu có điều kiện tham khảo thêm các bài tập trong các sách tham khảo và trên mạng internet.
Ôn tập tổng hợp, xây dựng hệ thống kiến thức của mình thành những khối kiến thức để ghi nhớ một cách dễ dàng hơn. Nên sử dụng sơ đồ tư duy, sơ đồ hình cây để ghi nhớ kiến thức.
Luyện tập làm bài tập tự luận nhiều để hiểu bản chất Sinh học, rèn luyện các bài tập trắc nghiệm và luyện đề các đề tương đương đề thi minh họa và khó hơn đề thi minh họa để tăng kỹ năng làm bài thi của mình.
Làm đề thi môn Sinh cùng với Vật lí và Hóa học theo đúng cách thức mà Bộ yêu cầu để đảm bảo thời gian, tốc độ làm bài một cách ổn định nhất.
Bằng cách hiểu rõ mình cần phải học cái gì, có chiến thuật ôn tập và rèn luyện kỹ năng làm đề, tôi tin rằng các em có thể thích ứng với mọi sự biến động của đề và hình thức thi. Chúc các em có một năm học thành công và có kỳ thi THPT Quốc gia 2017 toại nguyện.
Tác giả bài viết: ThS. Nguyễn Thành Công
