Tòa nhà bị phá hủy do động đất tại thành phố Mandalay, Myanmar ngày 28/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Trong bài viết đăng trên Sky News ngày 28/3, biên tập viên khoa học và công nghệ Tom Clarke cho biết dãy núi cao nhất thế giới – Himalaya – là minh chứng cho sức mạnh của mảng kiến tạo với việc nó được đẩy lên cao bởi sự dịch chuyển dần dần về phía Bắc của mảng Ấn Độ vào mảng Á-Âu.

Sức mạnh này là gần như không thể tưởng tượng được và thảm hoạ xuất hiện khi chỉ một phần rất nhỏ của sức mạnh ấy được giải phóng đột ngột.

Điều đáng buồn là việc này đã xảy ra chỉ cách mặt đất khoảng 9,6km (6 dặm), ngay bên dưới chân của 1,2 triệu người sống tại thành phố Mandalay của Myanmar và các khu định cư xung quanh.

Một đường đứt gãy dọc theo ranh giới mảng Ấn Độ - Á-Âu chạy gần như trực tiếp bên dưới thành phố Mandalay.

Qua nhiều thập kỷ, khi các mảng trượt qua nhau, căng thẳng tích tụ trong lớp đá dưới bề mặt và khi nó bị phá vỡ, một trận động đất xảy ra.

Những đứt gãy trượt ngang như vậy, theo cách gọi chuyên môn, không tạo ra những trận động đất mạnh nhất thế giới.

Tuy nhiên, một trận động đất có độ lớn 7,7 (7,7 độ richter) vẫn cực kỳ mạnh và tàn phá, đặc biệt nếu nó xảy ra ở vùng nông của vỏ Trái Đất và gần các khu dân cư.

Trận động đất ngày 28/3 ở Myanmar đã hội tụ cả hai yếu tố đó. Lịch sử gần đây cũng đóng vai trò quan trọng.

Các trận động đất lớn ở khu vực này xảy ra khoảng mỗi thập kỷ. Nhưng trận động đất có quy mô tương tự gần đây nhất ở vùng Sagaing là vào năm 1946.

Thời điểm đó, các tiêu chuẩn xây dựng chống động đất hiện đại chưa ra đời.

Sau trận động đất năm 1946, quá trình tái thiết tại Mandalay và các khu vực lân cận đã dẫn đến việc xây dựng nhiều công trình có thể dễ dàng sụp đổ khi chịu rung chấn mạnh – và có thể đã bị suy yếu bởi những trận động đất trước đó.

Theo ước tính điều chỉnh từ các chuyên gia Mỹ, hàng chục nghìn người có thể đã thiệt mạng trong các trận động đất ngày 28/3 ở Myanmar.

Trong các ước tính ban đầu Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cho rằng hàng nghìn người có thể đã thiệt mạng do các rung chấn ở châu Á, nhưng cập nhật mới nhất cho thấy USGS hiện đã thay đổi ước tính của mình, nói rằng số người chết có thể lên đến hàng chục nghìn.

Xem video vết nứt lớn trên mặt đất đã xuất hiện ở Myittha thuộc thành phố Mandalay, sau trận động đất mạnh 7,7 độ richter ở Myanmar. Nguồn: X

Hãng CNN ngày 28/3 cho biết thêm trận động đất ngày 28/3 chắc chắn là trận động đất lớn nhất tấn công Myanmar kể từ năm 1946 và có khả năng là trận động đất mạnh nhất trong thời hiện đại. Cơn địa chấn năm 1946 ước tính có cường độ từ 7,6 đến 7,7 và cũng xảy ra dọc theo Đứt gãy Sagaing.

Đây cũng là trận động đất đầu tiên mạnh trên 7,0 ở Myanmar kể từ năm 1991, khi một trận động đất mạnh 7,0 xảy ra cách tâm chấn trận động đất vừa qua khoảng 160km về phía bắc.

Lần gần đây nhất có một trận động đất trên đất liền có cường độ như vậy là trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ năm 2023, khiến hơn 50.000 người thiệt mạng.

Trận động đất ở Myanmar có ước tính về độ rung lắc và thiệt hại tương tự như trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ vào thời điểm đó.

USGS cho biết, trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ đã khiến khoảng 750.000 người phải chịu rung lắc dữ dội; còn trận động đất ở Myanmar đã khiến khoảng 800.000 người phải chịu rung lắc dữ dội.

Điều đáng chú ý là Myanmar có số người phải hứng chịu trận động đất mạnh và nghiêm trọng (cấp độ 8 và 9) cao gấp đôi, gần 5 triệu người so với con số 2,7 triệu người trong trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Hiện tại quy mô thiệt hại của thảm họa này vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, tờ Dailymail cho biết USGS cảnh báo con số thương vong có thể lên tới 10.000 người, thậm chí 100.000 người.

Tác giả: Thành Nam

Nguồn tin: Báo Tin tức