Sau nhiều ngày kiểm tra việc vận hành xả lũ của các nhà máy thủy điện Châu Thắng (huyện Quỳ Châu) và thủy điện Nhạn Hạc (huyện Quế Phong) trong đợt mưa lớn từ ngày 26 đến 27/9/2023 gây ngập lụt lịch sử lớn nhất trong 50 năm qua, Đoàn kiểm tra của Sở Công Thương Nghệ An đưa ra kết luận chính thức.

Trận lụt ngày 27/9 vừa qua là trận lụt lịch sử lớn nhất trong 50 năm qua xảy ra trên địa bàn huyện Quỳ Châu

Theo kết luận của Đoàn kiểm tra, hồ chứa thủy điện Nhạn Hạc (huyện Quế Phong) có quy trình vận hành đã được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt theo thẩm quyền.

Cụ thể, việc vận hành điều tiết lũ (từ thời điểm lũ lên đến khi đạt đỉnh) không được làm gia tăng lưu lượng xả xuống hạ du so với lưu lượng tự nhiên đến hồ. Mặt khác, hồ thủy điện Nhạn Hạc có dung tích hữu ích nhỏ (4,82 triệu m³), không có dung tích phòng lũ và không có chức năng cắt lũ, vì vậy căn cứ mực nước của hồ chứa thủy điện Nhạn Hạc trong suốt quá trình vận hành xả lũ do chủ hồ cung cấp, nhà máy đã vận hành đảm bảo tuân thủ vận hành thiết bị xả lũ theo quy trình được phê duyệt.

Việc vận hành nâng cửa van sớm hơn so với dự kiến theo thông báo số 2709/2023/TB-NMNH gửi cho các cơ quan, đơn vị lúc 1h56 (dự kiến 5h30, thực tế lúc 3h ngày 27/9) là chủ sở hữu hồ chứa vận hành trong tình huống khẩn cấp và thực hiện vận hành để đảm bảo an toàn cho công trình theo quy định của hồ chứa thủy điện Nhạn Hạc.

Tổng lưu lượng xả qua nhà máy (qua tổ máy phát điện, qua cửa van và tràn tự do) từ lúc 3h ngày 27/9 (thời điểm bắt đầu mở cửa van từ trạng thái đóng hoàn toàn) đến lúc 14h15 ngày 27/9 (thời điểm đóng hoàn toàn cửa van xả tràn) không lớn hơn lưu lượng về hồ nên không làm gia tăng lũ cho vùng hạ du.

Đoàn kiểm tra đã chỉ ra một số vấn đề mà thủy điện Nhạn Hạc thực hiện chưa tốt. Cụ thể, công tác dự báo của nhà máy chưa chính xác, còn bị động trong công tác dự báo lưu lượng nước về hồ nên chưa thực hiện được thông báo cảnh báo sớm cho vùng hạ du.

Công tác phối hợp trong phòng, chống thiên tai của nhà máy và UBND huyện Quỳ Châu thực hiện chưa tốt. Việc phát hành thông báo chưa có kết nối chặt chẽ (hộp thư đi nhà máy đã ghi nhận việc gửi các thông báo vận hành điều tiết hồ chứa qua hộp thư điện tử gmail tuân thủ quy định, tuy nhiên UBND huyện Quỳ Châu phản ánh không nhận được).

Thị trấn Tân Lạc, huyện Quỳ Châu (Nghệ An) chìm trong biển nước ngày 28/9

Đối với thủy điện Châu Thắng, Đoàn kiểm tra Sở Công Thương khẳng định, hồ chứa thủy điện Châu Thắng đã có quy trình vận hành đã được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt theo thẩm quyền. Theo đó, việc vận hành điều tiết lũ (từ thời điểm lũ lên đến khi đạt đỉnh) không được làm gia tăng lưu lượng xả xuống hạ du so với lưu lượng tự nhiên đến hồ.

Mặt khác, hồ thủy điện Châu Thắng có dung tích hữu ích nhỏ (4,217 triệu m³), không có dung tích phòng lũ và không có chức năng cắt lũ, vì vậy căn cứ mực nước của các hồ trong suốt quá trình vận hành xả lũ do chủ hồ cung cấp, nhà máy đã vận hành đảm bảo tuân thủ vận hành thiết bị xả lũ theo đúng quy trình được phê duyệt.

Tổng lưu lượng xả qua nhà máy (qua tổ máy phát điện, qua cửa van và tràn tự do) từ lúc 2h35 ngày 27/9 (thời điểm bắt đầu mở cửa van từ trạng thái đóng hoàn toàn) đến lúc 6h ngày 5/10 (thời điểm đóng hoàn toàn cửa van xả tràn) không lớn hơn lưu lượng về hồ nên không làm gia tăng lũ cho vùng hạ du.

Tuy nhiên, công tác dự báo của nhà máy thủy điện Châu Thắng chưa chính xác, còn bị động trong công tác dự báo lưu lượng nước về hồ nên chưa thực hiện được thông báo cảnh báo sớm cho vùng hạ du. Thực hiện chưa tốt công tác kiểm tra, bảo trì, bảo dưỡng các thiết bị phục vụ cho công tác vận hành dẫn đến xảy ra tình trạng hư hỏng thiết bị quan trắc, giám sát tự động.

Nhiều nhà dân nước ngập gần đến nóc nhà

Trước đó, ngày 27/9, trên địa bàn huyện Quỳ Châu xuất hiện mưa to đến rất to, gây ngập lụt và sạt lở đất trên diện rộng. 3 xã, 6 bản ở huyện Quỳ Châu bị cô lập hoàn toàn, 7 điểm trường bị ngập sâu trong nước. Hơn 1.200 ngôi nhà bị ngập sâu từ 1-5m; trên 5.000 người phải sơ tán; hơn 1.000 con gia súc, gia cầm bị cuốn trôi... Hàng ngàn người dân lâm vào tình cảnh khốn khổ, sống tạm bợ do tài sản bị cuốn trôi và ngập nước.

Đây là trận lụt lịch sử lớn trong 50 năm qua. Nhiều người dân đặt ra nghi vấn nguyên nhân gây ngập lụt nặng nề là do một phần thủy điện ở thượng nguồn xả lũ. Vì vậy, chính quyền địa phương và người dân kiến nghị tỉnh Nghệ An cho lập đoàn kiểm tra quy trình vận hành xả lũ của những nhà máy thủy điện Nhạn Hạc và thủy điện Châu Thắng để làm rõ nguyên nhân gây ngập lụt.

Tác giả: TRẦN LỘC

Nguồn tin: Báo VTC