Tướng về hưu James Mattis hôm 19/11 gặp tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump tại thị trấn Bedminster, bang New Jersey. Ảnh: AP

Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump hôm 20/11 viết trên mạng xã hội Twitter ca ngợi James "Chó điên" Mattis là một "viên tướng thực thụ", đồng thời cho biết ông đang cân nhắc lựa chọn Mattis làm bộ trưởng quốc phòng. Một quan chức am hiểu quá trình chuyển giao quyền lực của tỷ phú Trump cũng tiết lộ Mattis hiện là ứng viên hàng đầu cho vị trí trên.

Mọi người đặt cho James Mattis biệt danh "Chó điên" vì chuỗi thành tích trận mạc đáng nể cùng tinh thần chiến đấu hiếm có của ông, theo Telegraph. Gia nhập lực lượng thủy quân lục chiến từ năm 19 tuổi, Mattis đã tham gia cuộc chiến tranh vùng Vịnh cũng như tham chiến ở cả Afghanistan và Iraq.

Năm 2003, khi Mỹ phát động cuộc chiến tranh Iraq, Mattis được thăng hàm thiếu tướng. Một năm sau, ông đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến đầy cam go ở thành phố Fallujah, cách thủ đô Baghdad, Iraq, khoảng 69 km về phía tây.

Tháng 5/2004, Mattis ra lệnh tấn công "nơi trú ẩn an toàn khả khi của các tay súng nước ngoài" ở Mukareeb, một ngôi làng nhỏ ở Iraq. Tuy nhiên, mục tiêu cuối cùng lại là địa điểm tổ chức đám cưới. Những đợt dội bom liên tiếp đã cướp đi sinh mạng 42 đàn ông, phụ nữ và trẻ nhỏ tham dự buổi lễ.

Tuy nhiên, phía Mỹ vẫn cho rằng cuộc tấn công kể trên hoàn toàn hợp pháp. Tướng Mattis khẳng định ông chỉ có 30 giây để đưa ra quyết định hành động hay không.

Mattis sau đó đưa ra cảnh báo các binh sĩ về việc cần tránh tối đa gây thương vong cho dân thường. "Bất cứ khi nào bạn thể hiện sự tức giận hay ghê sợ đối với dân thường, đấy đều là chiến thắng của al-Qaeda cũng như các nhóm nổi dậy khác", ông nhấn mạnh.

Mattis là đồng tác giả một tài liệu hướng dẫn về chống nổi dậy nhằm hạn chế tình trạng bạo lực phe phái tại Iraq trước khi quân đội Mỹ rút quân khỏi nước này hồi tháng 12/2011.

Mattis nổi tiếng là một lãnh đạo luôn "sẵn sàng xông pha vào tận chiến hào" với các binh sĩ. Một tờ báo của lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ còn gọi Mattis là tướng lĩnh "đáng kính nhất thời đại".

Mặt khác, Mattis cũng được nhiều người biết đến với những phát ngôn hùng hồn, trong đó phải kể đến các câu khẩu hiệu như "Thất bại không có trong từ điển của thủy quân lục chiến" hay "Hãy lịch sự, chuyên nghiệp, nhưng cần chuẩn bị tinh thần tiêu diệt bất cứ ai bạn gặp".

Tướng quân đội về hưu James Mattis, người được tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump cân nhắc bổ nhiệm làm bộ trưởng quốc phòng. Ảnh: Reuters

Là một người ham đọc, sở hữu kho sách khổng lồ lên tới 6.000 cuốn, Mattis có hiểu biết sâu rộng về chiến tranh. Chưa bao giờ kết hôn và không có con cái, sự nghiệp quân ngũ 44 năm còn mang về cho Mattis một biệt danh khác là "Thầy tu Chiến binh".

Năm 2005, ông phải nhận hàng loạt ý kiến chỉ trích khi tuyên bố rằng "bắn giết là một điều thú vị" trước các binh sĩ ở San Diego.

Năm 2007, Mattis được bổ nhiệm làm lãnh đạo Bộ tư lệnh Liên quân Mỹ và chỉ huy tối cao Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Ba năm sau, ông trở thành lãnh đạo Bộ chỉ huy Trung tâm Mỹ (CENTCOM), nơi chịu trách nhiệm giám sát, điều hành hai cuộc chiến của Mỹ tại Iraq và Afghanistan, cũng như xung đột ở Yemen và Syria.

Giống Donald Trump, James Mattis phản đối mạnh mẽ thỏa thuận hạt nhân Iran. Phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington hồi đầu năm, Mattis chỉ trích thỏa thuận này song nhấn mạnh đây có thể là lựa chọn duy nhất để kịch bản chiến tranh với Iran không xảy ra.

Dù tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump ngụ ý Mattis là ứng viên sáng giá cho vị trí bộ trưởng quốc phòng nhưng muốn trở thành ông chủ Lầu Năm Góc, Mattis vẫn cần Quốc hội Mỹ phê chuẩn.

Tướng James Mattis (trái) và tướng Mohammed Latif của Iraq trong một cuộc họp báo chung tại Fallujah năm 2004. Ảnh: AFP