Theo quy hoạch đã được phê duyệt, tuyến cao tốc qua Nghệ An gồm hai dự án thành phần là đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu và Diễn Châu - Bãi Vọt. Trong đó chiều dài đi qua đất nông nghiệp hơn 79km, qua khu dân cư 8,5km. Số hộ cần tái định cư là hơn 600. Kinh phí GPMB tổng thể 2.670 tỉ đồng, hiện vốn đã cấp là gần 1.900 tỉ.

Tại cuộc họp trực tuyến ngày 14/4 về công tác GPMB dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam phía đông giai đoạn 2017 - 2020, dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể - Bộ GTVT, Nghệ An đã GPMB được 66,58/87,84km, đạt 75,8% kế hoạch. Để đảm bảo tiến độ đề ra, Nghệ An đặt ra kế hoạch đến 20/4 giải phóng mặt bằng xong toàn bộ đất nông nghiệp, đến 10/5 giải phóng xong toàn bộ đất ở, đất vườn nhưng không thuộc diện tái định cư. Đến 30/8 giải phóng mặt bằng xong 100%.

Công tác GPMB cao tốc Bắc - Nam đang được các địa phương gấp rút, kịp bàn giao đúng tiến độ

Tuy nhiên, bên cạnh đó, công tác đền bù GPMB tại một số huyện trên địa bàn Nghệ An còn gặp nhiều khó khăn, mà điển hình là huyện Yên Thành.

Theo báo cáo của huyện, hiện có 17 hộ gia đình làm nhà trên đất 64, đất công ích xã cho thuê làm trang trại, gia trại đã xây dựng nhà trên đất nông nghiệp. Trong đó, thời điểm xây dựng có 16 hộ xây dựng từ trước ngày 1/7/2004, có 1 hộ xây dựng sau ngày 1/7/2004.

Thực tế xây dựng nhà tạm 4 hộ, xây dựng nhà bán kiên cố 8 hộ, xây dựng nhà kiên cố 5 hộ. Các hộ này được UBND xã cho thuê làm trang trại, gia trại trên đất xa xấu. Đến năm 2013, thực hiện chủ trương chuyển đổi ruộng đất theo Chỉ thị 08 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, các hộ gia đình đề nghị chuyển đất được giao theo Nghị định 64/ NĐ - CP về liền kề với đất thuê làm trang trại, gia trại. Theo báo cáo của UBND xã Đô Thành, trong số 17 hộ này có 8 hộ không có đất ở, nhà ở nơi khác trên địa bàn xã và đang vướng vấn đề đền bù.

Hiện nay, UBND huyện đã bố trí quỹ đất để giao đất theo hình thức định giá không thông qua đấu giá cho các hộ này nằm trong khu tái định cư dự án GPMB đường cao tốc Bắc - Nam và đang xin ý kiến UBND tỉnh cơ chế đền bù, hỗ trợ.

Huyện Yên Thành cũng đang vướng đền bù đối với 8 hộ gia đình xây dựng trái phép trên kênh Vách Bắc, trong đó 4 hộ gia đinh đã xây dựng nhà ở kiên cố và 4 hộ chưa xây dựng nhà ở.

Ông Nguyễn Thanh Hà - Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Thành cho biết: Liên quan đến việc các hộ gia đình, cá nhân xây dựng nhà ở trên kênh Vách Bắc (đoạn qua xã Đô Thành, huyện Yên Thành), nguồn gốc đất do UBND xã Đô Thành bán trái thẩm quyền năm 1993, 1994 chưa được cấp GCN QSD đất, UBND tỉnh Nghệ An đã có Kết luận số 641/KL-UBND ngày 2/11/2017 về việc kết luận công tác kiểm tra quản lý, sử dụng đất, xây dựng công trình trên kênh thủy lợi Vách Bắc. Tuy nhiện, hiện nay bước vào đền bù giải phóng cao tốc Bắc - Nam cũng không dễ dàng.

Công tác đền bù GPMB cao tốc Bắc - Nam qua Nghệ An gặp vướng mắc đối với các hộ dân xây dựng nhà ở trên kênh Vách Bắc thuộc huyện Yên Thành

Tình trạng ở huyện Diễn Châu cũng tương tự. Có 78 hộ dân có tài sản trên đất nông nghiệp, lâm nghiệp bị ảnh hưởng bởi cao tốc Bắc - Nam. Do việc sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp không hiệu quả, nên nhiều hộ gia đình tự ý xây dựng nhà và công trình khác trên đất theo mô hình kinh tế gia trại, trang trại, các loại tài sản trên chủ yếu được triển khai xây dựng sau ngày 1/7/2004, sau thời điểm dồn điền, đổi thửa theo Chỉ thị 08. Căn cứ vào các quyết định số 58/2015/UBND tỉnh Nghệ An thì các loại tài sản trên không thuộc đối tượng đền bù hỗ trợ nên công tác GPMB cũng khó khăn.

Cái khó nữa là sau khi cắm mốc chỉ giới hành lang ATGT đối với cao tốc Bắc - Nam, nhiều hộ gia đình có đất ở nằm trong phạm vi hành lang ATGT đường bộ cao tốc không được đền bù hỗ trợ theo quy định, bị hạn chế hoặc khó khăn khi xây dựng công trình, hoặc thực hiện giao dịch về quyền sử dụng đất.

Ông Nguyễn Hữu An – Phó Giám đốc Sở GTVT Nghệ An cho biết, theo thống kê thì tuyến cao tốc Bắc – Nam qua địa bàn sẽ có khoảng gần 200 hộ dân bị ảnh hưởng phải tiến hành tái định cư để GPMB. Qua thống kê ban đầu, Nghệ An cũng sẽ được cấp kinh phí hơn 2.000 tỷ đồng để phục vụ GPMB cho dự án này.

Được biết, theo đánh giá tổng thể của Bộ GTVT, đến hết quý 2/2020 phải bàn giao mặt bằng nhưng hầu hết các địa phương đều đang chậm tiến độ. Đến nay việc chi trả đền bù đủ điều kiện bàn giao mặt bằng mới được khoảng 460km. Đạt xấp xỉ 70%. Một số tỉnh đạt tỉ lệ cao như Nghệ An gần 76%. Mặc dù vậy, cơ bản diện tích đó vẫn là đất nông nghiệp. Khối lượng công việc còn lại là đất ở sẽ khó khăn hơn.

Tác giả: Quốc Khánh

Nguồn tin: Báo Đầu tư