Sự việc cũng đã từng được các Bộ, ngành và tỉnh Nghệ An vào cuộc kiểm tra, chấn chỉnh, nhưng hiện nay, hiểm họa cho ô nhiễm môi trường tại Công ty TNHH Thiếc Hà An vẫn đang là mối đe dọa thường trực đối với người dân nơi đây.

Khu vực đổ thải của Công ty TNHH Thiếc Hà An được ghi nhận ngày 15/10/2018.

Kiểm tra ra sai phạm

Mới đây, ngày 1/11/2018, Sở TN&MT đã có văn bản số 6538/STNMT-BVMT báo cáo gửi UBND tỉnh Nghệ An về kết quả phối hợp với Đoàn kiểm tra của Tổng cục địa chất và khoáng sản Việt Nam, kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản và bảo vệ môi trường của Công ty TNHH Thiếc Hà An.

Theo báo cáo, Công ty TNHH Thiếc Hà An chưa tuân thủ đầy đủ các biện pháp bảo vệ môi trường dẫn đến các công trình xử lý chất thải không đáp ứng yêu cầu: “Đối với chất thải tuyển quặng tại lò 1 và lò 6, quặng đuôi, bùn thải tại hồ lắng nạo vét một phần được đổ thải tại bãi thải, còn lại đang để tại sân phơi bùn và được che bạt một phần đối với sân phơi bùn tại lò 6. Sân phơi bùn này đang được đắp bởi các bao tải chứa bùn. Công ty chưa chuyển hết bùn thải về bãi thải theo quy định. Nước thải sản xuất tại lò 1 và lò 6 được lắng tại 2 hồ lắng, bờ hồ lắng được đắp đất và bùn thải. Chưa xây dựng đảm bảo hồ lắng bùn thải, sân phơi bùn và vận chuyển bùn thải theo thiết kế theo văn bản số 722/SCT.KTAT-MT ngày 17/5/2017 của Sở Công thương đã được phê duyệt…”.

Cũng theo báo cáo này, Đoàn kiểm tra của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đang lập biên bản kiểm tra và chờ kết quả phân tích mẫu để làm căn cứ xử lý theo quy định. Yêu cầu Công ty TNHH Thiếc Hà An vận chuyển hết bùn thải từ sân phơi về bãi thải trong thời hạn 30 ngày (kể từ ngày 25/10/2018); cải tạo, bổ sung đê quai khu vực hồ lắng, sân phơi bùn của hai khai trường… Hoàn thành phương án phòng ngừa sự cố hồ đập do quá trình tuyển quặng và bãi đổ thải; chấp hành nghiêm túc các yêu cầu, kiến nghị khi có kết luận kiểm tra của đoàn Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam.

Cùng với đó, ngày 31/10/2018, Phòng Cảnh sát Môi trường, Công an tỉnh Nghệ An cũng thực hiện kiểm tra khu vực khai thác thiếc của Công ty TNHH Thiếc Hà An tại mỏ thiếc Suối Bắc. Qua kiểm tra có đánh giá: Phía trước nhà điều hành của Công ty TNHH Thiếc Hà An có một xưởng để tuyển quặng thiếc; phía trước xưởng tuyển có một hố lắng và một sân phơi bùn thải. Lúc đoàn kiểm tra, tại sân phơi còn tập kết nhiều lượng bùn thải đã được phơi khô chưa được vận chuyển lên bãi tập kết chất thải theo quy định. Công ty đã bố trí sân phơi xung quanh không có bờ đê chắn phòng ngừa chảy tràn nước mặt. Đây là một nguy cơ dẫn đến việc chảy tràn bùn thải ra ngoài môi trường khi thời tiết mưa nhiều xảy ra…

Khu vực đổ thải của Công ty TNHH Thiếc Hà An trong ngày 31/10/2018.

Trước đó, theo quan sát của phóng viên, ở 2 điểm khai thác thuộc xã Châu Thành và Châu Hồng thuộc huyện Quỳ Hợp của Công ty TNHH Thiếc Hà An cho thấy, tại điểm Châu Hồng, có một núi bùn thải đen lớn đã xuất hiện những dòng tràn dài xuống sườn núi ngay dưới vị trí nghiền sàng tuyển quặng. Khu vực có núi bùn thải này từng là bể chứa bùn thải, tuy nhiên do lượng bùn thải lớn, bể chứa nhỏ nên đã bị lấp mất. Hệ thống chứa bùn thải ở đây chủ yếu củng chỉ là vài cái hố chứa nhỏ được khoét sơ sài ở lưng chừng núi và được vây lại bằng dãy các bao bùn thải được xếp chồng lên nhau.

Điểm khai thác ở sườn núi thuộc xã Châu Thành, cũng không khác gì điểm này, bùn thải đã được đổ cạnh hố thành đống cao, quy trình thực hiện trong việc bảo vệ môi trường cũng hết sức sơ sài, đập chứa nước thải và bùn thải chỉ là một chiếc hố nhỏ rất tạm bợ… Điều đáng quan ngại hơn nữa, đó là các điểm khai thác này lại cách các con suối như suối Bắc, suối Mai không xa, nên khi mưa xuống thì nguồn ô nhiễm này sẽ ảnh hưởng trực tiếp xuống vùng hạ du…

Sự việc cũng được nêu rỏ qua văn bản của các đoàn kiểm tra, nhưng đã hơn một tháng trôi qua đến nay các cơ quan chức năng vẫn chưa có động thái gì về những sai phạm này tại Công ty Thiếc Hà An.

Trao đổi với Ông Thai Văn Nông - Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Nghệ An thì được biết, hiện Đoàn kiểm tra của Tổng cục khoáng sản đang báo cáo với Bộ TN&MT, nên đang phải chờ.

Cần có chế tài xử lý

Việc vi phạm về bảo vệ môi trường của Công ty TNHH Thiếc Hà An đã không chỉ mới được phát hiện gần đây, mà trong năm 2017, qua 2 lần kiểm tra công ty này cũng từng bị nêu ra các lỗi vi phạm trong chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường.

Xe máy bốc dỡ, vận chuyển bùn thải lên bãi tập kết

Tại đợt tổng kiểm tra các DN khai thác khoáng sản trên địa bàn Quỳ Hợp của Tỉnh Nghệ An, sau vụ vỡ đập chứa bùn thải của Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh (3/2017), công ty này đã vi phạm các lỗi, như: chưa đảm bảo tiến độ xây dựng cơ bản mỏ và hoạt động khai thác; chưa tuân thủ nguyên tắc chung về quản lý chất lượng công trình. Đối với khai trường 1 đã xây dựng 2 hồ lắng với tổng diện tích khoảng 500m2, bờ hồ rộng khoảng 3m được đắp bằng đất đá thải có thể bị sạt lở khi có mưa lớn..

Vào cuối tháng 11/2017, UBND huyện Quỳ Hợp cũng đã thành lập đoàn kiểm tra đột xuất đối với Công ty TNHH Thiếc Hà An. Tại thời điểm kiểm tra, công ty này vẫn vi phạm các lỗi, như: Khu vực tuyển quặng, bể lắng đã được xây dựng nhưng bùn thải đã đầy, bể lắng có nguy cơ sạt lở khi gặp mưa lũ. Đoàn kiểm tra yêu cầu Công ty TNHH thiếc Hà An vận chuyển bùn thải về nơi tập kết theo phương án được duyệt; thường xuyên kiểm tra và có biện pháp xây dựng thêm bể lắng thật an toàn để tránh sạt lở… Song, với những gì chứng kiến tại công trường khai thác ở 2 điểm khai thác lần này của chúng tôi thì việc ô nhiểm môi trường tại Công ty TNHH Thiếc Hà An lại tiếp tục tái diễn.

Dự luận đang cho rằng, các công trình và biện pháp bảo vệ môi trường mà Công ty TNHH Thiếc Hà An thực hiện trước khi tổ chức hoạt động khai thác đã được các cơ quan chức năng kiểm tra, đánh giá đúng với Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) mà UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt tại Quyết định 2495/QĐ-UBND.ĐC hay chưa.

Các bãi đổ thải dù được kè tạm bằng các bao chứa bùn thải nhưng nguy cơ phát tán chất thải, gây ô nhiễm môi trường vẫn hiện hữu.

Theo tìm hiểu được biêt, Công ty TNHH Thiếc Hà An được cấp phép khai thác quặng thiếc tại phần Đông mỏ thiếc Suối Bắc với tổng diện tích 17,12ha, có công suất khai thác 20.000 tấn/năm, thời hạn khai thác 24 năm, nằm trên địa bàn thuộc 2 xã Châu Hồng và Châu Thành của huyện Quỳ Hợp. Với thời gian dài và công suất khai thác lớn như vậy, song việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường trong khai thác đang là một dấu chấm hỏi lớn đối với các cơ quan chức năng của tĩnh Nghệ An.

Trao đổi với phóng viên, ông Lê Sỉ Hào - Trưởng phòng TN&MT huyện Quỳ Hợp cho rằng: "Mới đây đi kiểm tra thì thấy nó cũng nguy hiểm thật vì bể chứa của nó nằm ở lưng chừng núi, cho nên đã đề nghị chuyển sang vị trí có mặt bằng rộng hơn. Huyện thì chỉ làm được vậy thôi vì ĐTM là do tỉnh cấp".

Được tiếp cận khu vực tuyển quặng thiếc, các khu vực bãi đổ thải của Công ty TNHH Thiếc Hà An, thấy rõ hơn cái gọi là “trách nhiệm” bảo vệ môi trường của DN khai thác khoáng sản này lại thêm lo cho môi trường. Bởi dù đã có những“công trình” như các đoàn kiểm tra gọi là hồ lắng, sân phơi bùn thải… Nhưng các “công trình” đó đều hết sức sơ sài, tạm bợ, nguy cơ phát tán bùn thải, nước thải ra môi trường rất cao.

Do đó, ngoài việc buộc các DN thực hiện nghiêm túc những nội dung mà qua thanh, kiểm tra đã chỉ ra thì các cơ quan có thẩm quyền cần làm tốt công tác hậu kiểm và thực hiện giám sát chặt chẽ hơn trong các hoạt động khai thác.

Tác giả: THẾ AN

Nguồn tin: Báo Kinh tế & Đô thị