Nhìn lại việc tổ chức thi THPT thời gian qua: Có gì lạ lẫm?

Kỳ thi THPT quốc gia được cho là gọn nhẹ, giảm áp lực, tốn kém cho thí sinh.

Trước năm 1970, thi tốt nghiệp THPT (cấp 3 hệ 10 năm). Khi đó, Bộ GD&ĐT ra đề; tỉnh, thành phố tổ chức thi, chấm thi.

Từ năm 1970-1990, thi tốt nghiệp THPT (cấp 3) do Bộ GD&ĐT ra đề; tỉnh, thành phố tổ chức thi, chấm thi. Thi tuyển sinh ĐH, CĐ cũng Bộ ra đề, thi tại các cụm thi ở tỉnh. Khi đó, gần 100 trường ĐH, CĐ cử giáo viên và sinh viên về coi thi. Kỳ thi cho các kết quả độc lập với nhau nên tiêu cực (nếu có) ở kỳ thi THPT không tác động trực tiếp lên tuyển sinh ĐH, CĐ.

Tuy nhiên, học sinh phải tham gia 2 kỳ thi căng thẳng, áp lực.

Từ năm 1991- 2002, kỳ thi tốt nghiệp THPT do Bộ GD&ĐT ra đề; tỉnh, thành phố tổ chức thi, chấm thi. Từng trường ĐH, CĐ tự ra đề, tổ chức thi và xét tuyển theo nhiều đợt khác nhau. Học sinh có quyền lựa chọn trường để thi, các trường ĐH, CĐ chủ động trong tuyển sinh. Tuy nhiên, việc thi cử kéo dài gần 1 tháng, nặng nề, tốn kém; gây “quá tải” ở các TP lớn. Hiện tượng học thêm, dạy thêm tràn lan và đặc biệt xuất hiện các “lò luyện thi” đại học.

Từ 2002 đến 2014, thi tốt nghiệp THPT được Bộ GD&ĐT ra đề; tỉnh, thành phố tổ chức thi, chấm thi. Thi ĐH, CĐ “ba chung”: chung đề, chung đợt thi, và sử dụng chung kết quả thi. Kỳ thi tổ chức thành các cụm: Thi tại các trường ĐH, CĐ ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh; sau đó tổ chức thêm các cụm ở Cần Thơ, Quy Nhơn, Vinh, Hải Phòng.

Thí sinh và gia đình vẫn phải đi đến Tp để dự 1 kỳ thi PTTH và nhiều đợt thi tuyển sinh nặng nề, tốn kém. Nhiều “lò luyện” thi đại học, “phao thi” phát triển mạnh. Bệnh thành tích, tiêu cực, gian lận trong kỳ thi tốt nghiệp THPT ngày càng nhiều, đặc biệt là trong khâu coi thi (vụ việc ở Trường THPT Phú Xuyên A năm 2006, Trường THPT Đồi ngô năm 2012).

Kỳ thi THPT quốc gia đầu tiên năm 2015

Năm 2015, kỳ thi THPT quốc gia lần đầu tiên được tổ chức dưới hình thức thi liên tỉnh hoặc tại tỉnh. Các trường ĐH và sở giáo dục địa phương được Bộ phân công chủ trì 2 loại cụm thi: liên tỉnh và tỉnh (chỉ để xét công nhận tốt nghiệp THPT).

Việc tổ chức thi như vậy nhẹ nhàng hơn trước; giảm áp lực thi cử đối với học sinh, xã hội.

Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận thí sinh phải di chuyển từ tỉnh này sang tỉnh khác, gây khó khăn nhất định cho thí sinh, gia đình; Thời gian thi kéo dài (thi 08 môn trong 4 ngày); việc chấm bài chưa thể đảm bảo tính khách quan (chấm thi tự luận); Bộ GDĐT “độc quyền” công bố kết quả thi dẫn đến nghẽn mạng.

Năm 2017, bộ tiếp tục tổ chức kỳ thi THPT quốc gia có điều chỉnh cả về cách thức và phương thức. Cụ thểm kỳ thi chỉ còn duy nhất 1 cụm thi tại mỗi tỉnh do sở GD&ĐT chủ trì, trường ĐH, CĐ được Bộ phân công phối hợp. Kỳ thi áp dụng thi trắc nghiệm khách quan với hầu hết các bài thi (trừ môn Ngữ văn), mỗi thí sinh trong một phòng thi có 1 mã đề thi riêng. Các trường ĐH có nhu cầu sử dụng kết quả kỳ thi để tuyển sinh tự nguyện thành lập theo nhóm trường để sử dụng chung một phần mềm xét tuyển.

Kỳ thi được đánh giá ngắn gọn, nhẹ nhàng hơn, cơ bản giảm được áp lực xã hội; Học sinh có nhiều cơ hội lựa chọn trường ĐH; CĐ

Tuy nhiên, độ phân hóa của đề thi chưa cao, nhiều thí sinh đạt điểm cao mà vẫn không vào được trường ĐH mong muốn (nhất là trường công an, quân đội).

Năm 2018, tiếp tục tổ chức kỳ thi THPT quốc gia, ổn định như năm 2017. Tuy nhiên, kỳ thi xảy ra tiêu cực chấn động ở Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới kỳ thi.

Năm 2019 kỳ thi giữ ổn định cơ bản như 2018 tuy nhiên Bộ áp dụng một số giải pháp kỹ thuật điều chỉnh nhằm khắc phục hạn chế, bất cập. Cụ thể, thay vì địa phương chấm thi, Bộ GD&ĐT trực tiếp tổ chức chấm bài thi trắc nghiệm, giao các trường ĐH chủ trì; đồng thời quy định chặt chẽ hơn về kỹ thuật ở một số khâu trong quy trình tổ chức thi.

Kết quả, kỳ thi vẫn để xảy ra một số sai sót về kỹ thuật trong chấm thi trắc nghiệm. Việc phối hợp giữa địa phương và trường ĐH, CĐ ở một số Hội đồng thi chưa thật nhịp nhàng, hiệu quả.