Mù quáng tin vào "thánh chanh"

Cách đây ít ngày, Bệnh viện Gia An 115 (TP Hồ Chí Minh) cấp cứu cho một nam bệnh nhân còn trẻ bị đột quỵ vì tăng huyết áp. Trước đó, anh này đã một vài lần đi cấp cứu vì huyết áp cao, được kê thuốc nhưng khi khỏe lại bỏ uống. Lần này anh bất ngờ ngã gục trong nhà vệ sinh vào buổi sáng trước giờ đưa con đi học. Thấy chồng nằm gục, chị vợ gọi cấp cứu và nhờ bảo vệ vào phụ giúp.

Nhiều hội nhóm "chanh liều cao" cho rằng uống nước chanh chữa được bách bệnh.

Trong lúc chờ xe, chị cho chồng uống thuốc hạ huyết áp và vắt chanh vào miệng để cầu may. Khi đội cấp cứu đến, bệnh nhân lơ mơ, nhưng liệt hoàn toàn bên trái, mất ngôn ngữ, huyết áp 248/184mmHg. Chụp CT não cho thấy bệnh nhân bị xuất huyết não lớn, được đặt nội khí quản để bảo vệ đường thở và chuyển mổ cấp cứu. Trong lúc đặt ống nội khí quản, các bác sĩ phải hút ra khá nhiều nước cốt chanh và cả bã chanh còn đọng trong hầu họng.

Trước đó, đội cấp cứu của Bệnh viện Gia An 115 cũng cấp cứu cho một nam bệnh nhân ngoài 50 tuổi bị đột quỵ tại nhà. Khi bác sĩ tiếp cận bệnh nhân thì bệnh nhân đã tím tái, ngừng tim. Khi phát hiện bệnh nhân rơi vào hôn mê, thay vì gọi cấp cứu, người nhà lại gọi người nhà khác đang đi làm chạy xe về xem. Khi người đó chạy về tới nơi thì bệnh nhân đã ngừng thở, lúc này mới gọi cấp cứu.

Theo bác sĩ cấp cứu, trong quá trình đặt nội khí quản, bệnh nhân trào ra rất nhiều nước cốt chanh và cả tép chanh, cho thấy gia đình đã cố vắt chanh cho uống với hy vọng bệnh nhân tỉnh lại, thay vì gọi cấp cứu. Việc này khiến bệnh nhân khó thở nặng hơn, trì hoãn thêm việc hồi sức cấp cứu. Mặc dù các bác sĩ ép tim, bóp bóng, dùng thuốc, sốc điện, sau 15 phút nhịp tim có trở lại, nhưng CT não cho thấy bệnh nhân phù não nặng do thiếu oxy kéo dài.

Theo BS Nguyễn Thắng Nhật Tuệ, Trưởng Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Gia An 115, đột quỵ không chừa một ai, tuyệt đối không áp dụng mẹo "vắt chanh" hoặc cho uống thứ gì đó để tỉnh lại là phản khoa học. Những phương pháp này không giúp gì, thậm chí làm nặng thêm tình trạng hít sặc, tắc đường thở, nhiễm trùng huyết…, và quan trọng hơn là làm mất thời gian vàng hồi sức cấp cứu.

Trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok gần đây bùng lên các video, hội nhóm "chanh liều cao" cổ xúy việc uống 200-500ml nước cốt chanh nguyên chất mỗi ngày (tương đương 3-6 quả chanh) để thải độc, giảm cân, giảm mỡ, chữa bách bệnh, thậm chí có thể chữa được cả ung thư, HIV.

Nhiều video trên mạng chia sẻ pha nước cốt chanh với muối uống vào buổi sáng vừa ngủ dậy, bụng đói để thải độc tố, chống lão hóa, đẹp da, chữa bách bệnh. Nhiều "thánh chanh" còn đồn thổi tác dụng thần kỳ thêu dệt cho quả chanh như: Uống nước cốt canh liều cao (5-10 quả) hàng ngày sẽ giúp "dọn rác" cho cơ thể, ngăn độc tố xâm nhập, "diệt khuẩn, diệt virus", tẩy tế bào ung thư, khỏi sỏi thận… Có rất nhiều bình luận của người xem đã học theo các "thánh chanh", dẫn đến một số người khi có bệnh lại tin rằng chỉ cần uống nước cốt chanh là khỏi mà không cần đến bệnh viện.

Người dân không nên tin vào các khái niệm "giả khoa học"

Trao đổi với phóng viên Báo CAND về lời đồn thần thánh hoá quả chanh chữa được bách bệnh, TS Lê Thị Hương Giang, Trưởng Khoa Tiết chế Dinh dưỡng, Bệnh viện 19-8 cho biết, đến nay, không có nghiên cứu lâm sàng, không có tài liệu trong y văn thế giới nào chứng minh việc uống nhiều nước chanh có thể chữa ung thư, chữa HIV, kiềm hoá cơ thể, ngăn đột quỵ, tăng năng lượng sống, thải độc gan - thận. "Hoàn toàn không có và các tổ chức ung thư lớn trên thế giới đều xếp các tuyên bố này vào nhóm misinformation (thông tin sai lệch)", TS Giang nói.

Theo chuyên gia dinh dưỡng này, dựa trên các nghiên cứu y khoa về acid citric, pH dạ dày và tổn thương niêm mạc, khi uống 5-10 quả chanh/ngày, hoặc 200-500ml nước cốt chanh sẽ gây tổn thương dạ dày - loét - xuất huyết tiêu hoá. Bởi nước chanh có pH khoảng 2.0-2.6, tương đương acid mạnh. Các nghiên cứu trên Digestive Diseases (2020) chỉ ra rằng, acid mạnh làm phá hủy lớp nhầy bảo vệ dạ dày, tăng nguy cơ viêm - loét - trào ngược và có thể gây xuất huyết tiêu hóa ở người có bệnh dạ dày. "Uống 5-10 quả chanh/ngày bằng đưa vào cơ thể một lượng acid vượt xa mức chịu đựng sinh lý", TS Giang cảnh báo.

Bên cạnh đó, uống 5-10 quả canh mỗi ngày còn gây rối loạn điện giải, tụt canxi, mất kali, bởi acid citric liều cao gây tăng bài tiết canxi qua nước tiểu (nguy cơ loãng xương, sỏi thận), tăng đào thải kali, dẫn tới nguy cơ loạn nhịp tim. Đặc biệt nguy hiểm nếu người cao tuổi hoặc bệnh nền sử dụng nước cốt chanh liều cao hàng ngày.

BS Giang cũng chỉ ra, uống chanh liều cao còn gây tăng nguy cơ suy thận, sỏi thận và khuyến cáo người có bệnh thận mạn tuyệt đối không được sử dụng lượng lớn nước chanh mỗi ngày. Bên cạnh đó, uống nước chanh liều cao còn gây nguy cơ sặc, tắc đường thở, chậm trễ cấp cứu trong đột quỵ. "Trường hợp tại TP Hồ Chí Minh là ví dụ điển hình, người nhà cho uống nước chanh khi bệnh nhân đang có dấu hiệu đột quỵ, dẫn đến sặc, tắc đường thở và ngừng tim, làm mất "thời gian vàng" cấp cứu. Đây là hậu quả nghiêm trọng nhất của việc tin vào "phương pháp dân gian" trên mạng", BS Giang cảnh báo.

Về trao lưu uống nước cốt chanh để "kiềm hoá cơ thể", theo BS Giang đây là khái niệm giả khoa học. Cơ thể con người tự điều chỉnh pH bằng thận và hô hấp. Uống acid vào cơ thể không làm cơ thể kiềm hơn, mà còn khiến cơ thể phải làm việc nhiều hơn để trung hoà và dễ gây mệt mỏi, rối loạn chuyển hoá. Chuyên gia cũng nhấn mạnh, chanh không có tác dụng đào thải độc tố, mà gan và thận mới là cơ quan thải độc thật sự và khẳng định chanh không thải độc gan, không thải độc thận, không đào thải kim loại nặng.

Trước trào lưu thổi phồng uống chanh chữa được ung thư, hay nước chanh chữa ung thư mạnh gấp 10 nghìn lần hoá trị, TS.BS Trần Văn Phúc, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn cho biết, lời đồn này không có căn cứ khoa học vì nước chanh không có tác dụng chữa khỏi bệnh ung thư, dù là bất cứ loại ung thư nào.

Để người dân sử dụng chanh một cách hợp lý, TS Lê Thị Hương Giang khuyến cáo người dân không uống quá 1-2 quả chanh/ngày, không uống chanh nguyên chất. Người có bệnh dạ dày, bệnh thận, tiểu đường, rối loạn điện giải không nên uống nước chanh thường xuyên. Người dân tuyệt đối không tin các hội nhóm "thải độc - kiềm hoá - chữa bệnh bằng chanh" bởi các thông tin không có cơ sở khoa học, không có nghiên cứu, gây hậu quả nghiêm trọng và làm mất thời gian vàng điều trị. Những người đang hoá trị ung thư, mắc HIV, bệnh nền nặng cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa, không sử dụng nước chanh liều cao để thay thế điều trị.

"Chanh chỉ có lợi khi dùng đúng - như một thực phẩm, không phải thuốc. Cộng đồng cần tỉnh táo, tránh nghe theo những lời khuyên sai lệch trên mạng xã hội, nhất là trong những trường hợp cấp cứu như đột quỵ - nơi mỗi phút trôi qua đều có thể quyết định sự sống của người bệnh", TS Giang cảnh báo.

Tác giả: Trần Hằng

Nguồn tin: cand.com.vn