Những ngày qua, gần 20 hộ dân ở một con hẻm trên đường Phạm Thế Hiển (quận 8, TP HCM) tấp nập làm bánh ú lá tre, loại bánh không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ (mùng 5/5 âm lịch, tức ngày 18/6 dương lịch) của người dân Nam Bộ.

"Nghề này có từ trước năm 1975, khi tôi con nhỏ thì gia đình đã làm từ lâu rồi. Bây giờ đa phần chỉ người lớn còn làm mà chủ yếu giữ nghề là chính thôi", cô Bảy Xuân cho biết.

Công đoạn đầu tiên làm bánh ú lá tre là ngâm gạo nếp với nước tro. Nhà nào cũng ngâm vài trăm ký gạo nếp trong khoảng hai ngày. Công việc này thường bắt đầu từ trước Tết Đoan Ngọ bốn ngày.

Đậu xanh sau khi được ngâm nước sẽ trộn đường rồi nấu chín, vo tròn để làm nhân. "Nhà nào cũng làm nhiều lắm, lên đến hàng nghìn nhân đậu. Vì gói bánh số lượng lớn nên mỗi ngày một công đoạn, tất bật từ sáng đến tối. Như nhân bánh thì phải làm trước khi gói cả hai ngày mới kịp", bà Bảy Xuân cho biết.

Trong mỗi nhân có thêm miếng mứt bí đao, có người thì cho thêm sầu riêng cho thơm. Việc vo nhân bánh chủ yếu dành cho trẻ nhỏ và phụ nữ.

Lá tre được nhập từ Tây Ninh là loại lá xanh, bản to, được rửa sạch để ráo nước trước khi gói. Hầu như gia đình nào cũng mua trên 100 ký lá. "Loại bánh này bắt buộc phải dùng lá tre thì mới ra hương vị thơm ngon", bà Bảy Xuân chia sẻ.

Từng chùm với 60 cái bánh được cho vào nồi luộc loại lớn. Nước lúc nào cũng phải ngập bánh, mỗi nồi chứa khoảng 500 cái.

"Nhiều hộ còn thuê người ngoài gói với tiền công khoảng 500.000 đồng một ngày. Người nào chăm thì ngày gói hơn nghìn cái bánh", ông Nguyễn Văn Chí (50 tuổi) cho biết.

"Luộc bánh ú lá tro phải dùng củi thì thành phẩm mới ngon. Mất khoảng bốn tiếng thì bánh chín, trong thời gian đấy phải luôn canh để châm nước và thêm củi lửa", anh Nguyễn Văn Cương cho hay.

Khắp con hẻm, nhà nào cũng vài ba nồi luộc hàng nghìn cái bánh, không khí gói, luộc, vớt bánh diễn ra khẩn trương từ sáng đến đêm.

Bánh ú lá tre khi chín có màu vàng nhạt, nhân có vị ngọt thanh, lớp lá tre vẫn còn xanh, ăn có vị dẻo thơm.

Ròng rã gần một tuần, mỗi hộ dân trong xóm ước chừng gói được khoảng 10.000 cái bánh để giao mối cho khắp các chợ ở Sài Gòn. Giá bán sỉ là 250.000 đồng một chùm 60 cái, giá lẻ thì cao hơn 50.000 đồng.