Bộ GD-ĐT vừa công bố dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GD ĐH để lấy ý kiến trước khi trình Chính phủ.

Dự kiến, sẽ có 36 thuộc 10 chương trên tổng số 73 điều, 12 chương của Luật GD ĐH sẽ được sửa đổi nhằm mở rộng phạm vi và nâng cao hiệu quả của tự chủ GD ĐH, nâng cao năng lực quản trị của các cơ sở GD ĐH cũng như đổi mới quản lý đào tạo để đảm bảo chất lượng, hiệu quả và tiệm cận với các chuẩn quốc tế.

Đầu tư theo cơ chế đặt hàng

Ở phần những quy định chung (chương 1), dự thảo Luật sửa đổi các điều quan trọng như Điều 9 về phân tầng, xếp hạng đại học, Điều 11 về quy hoạch mạng lưới các trường ĐH và Điều 12 về Chính sách của Nhà nước về phát triển giáo dục đại học.

Cụ thể, Điều 9 được sửa đổi theo hướng các cơ sở GD ĐH được tự xác đihj sứ mạng, mục tiêu phát triển theo định hướng nghiên cứu hoặc định hướng ứng dụng chứ không phải do Nhà nước quyết định.

Bên cạnh đó, việc xếp hạng cơ sở giáo dục đại học chỉ được dự thảo quy định là “được thực hiện bởi các tổ chức có tư cách pháp nhân, có chức năng nhiệm vụ phù hợp, đáp ứng các điều kiện khác theo quy định của pháp luật” chứ không phải do nhà nước thực hiện như trước.

Việc đầu tư cho các cơ sở GD ĐH sẽ không phân biệt cơ sở GD ĐH.

Ở Điều 11 quy định về quy hoạch mạng lưới các cơ sở GD ĐH được sửa đổi theo hướng chuyển từ quy hoạch theo đơn vị hành chính sang quy hoạch theo ngành, lĩnh vực, nhu cầu của xã hội và thị trường, thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 19 tháng 10/2017 vừa ban hành.

Ở Điều 12 về chính sách đầu tư cho GD ĐH, quy định việc đầu tư sẽ thực hiện thông qua các đề dự án, chương trình, chính sách tín dụng sinh viên và đặt hàng đào tạo, nghiên cứu khoa học để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước.

Chính sách đấu thầu, đặt hàng đào tạo, nghiên cứu khoa học được thực hiện theo nguyên tắc cạnh tranh, bình đẳng, không phân biệt loại hình cơ sở giáo dục đại học.

Dự thảo cũng quy định việc các cơ sở GD ĐH thực hiện xã hội hóa được ưu tiên giao đất không thu tiền hoặc cho thuê đất để xây dựng trường, được miễn thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế nhập khẩu các trang thiết bị, máy móc phục vụ hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Đây là những điểm rất mới so với các quy định tại Luật GD ĐH ban hành năm 2012.

Hội đồng trường bầu hiệu trưởng

Trong phần quy định về tổ chức cơ sở giáo dục ĐH cũng có nhiều quy định mới.

Tại Điều 14 quy định cơ cấu tổ chức của các trường ĐH, học viện, dự thảo Luật bổ sung cơ cấu doanh nghiệp trong cơ cấu tổ chức của trường ĐH, học viện và cả các đại học. Bên cạnh đó, bổ sung điều khoản cơ sở GDĐH có từ 51% vốn của nhà đầu tư nước ngoài trở lên được tự quyết định cơ cấu tổ chức.

Về cơ cấu tổ chức của các đại học, dự thảo đưa ra 2 phương án để lựa chọn: Phương án thứ nhất là trong các đại học sẽ có “trường” và “viện nghiên cứu” còn phương án 2 là trong đại học sẽ có “trường thành viên” và “viện nghiên cứu thành viên”.

Đây là một trong những vấn đề mà theo Bộ GD-ĐT còn có ý kiến khác nhau và muốn xin ý kiến Chính phủ. Bộ GD-ĐT đưa ra 2 phương án và đề xuất phương án 1 với lý do: Theo thông lệ chung trên thế giới, mô hình đại học đa lĩnh vực mang tên tiếng Anh là University.

Về mặt quản trị, các ĐH đa lĩnh vực thường có cấu trúc 3 cấp: cấp ĐH (University), cấp trường và tương đương (College, Faculty, School) và cấp khoa (Deparment).

Việc không quy định thuật ngữ “thành viên” trong mô hình ĐH như quy định tại khoản 3 Điều 15 nhằm phát huy ưu điểm của các ĐH đa lĩnh vực là để huy động được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống để giải quyết các nhiệm vụ to lớn về đào tạo và nghiên cứu khoa học mà một trường ĐH chuyên ngành không thể đảm đương nổi.

Điểm mới nhất trong phần này chính là những quy định về hội đồng trường và hiệu trưởng.

Hội đồng trường sẽ bầu hiệu trưởng, Bộ GD-ĐT sẽ công nhận các hiệu trưởng các trường công lập.

Cụ thể, tại Điều 16 quy định về Hội đồng trường đã quy định cụ thể về số lượng thành viên hội đồng trường là 17 người và phải là số lẻ hay các thành viên bên ngoài trường chiếm tỷ lệ tối thiểu 30% tổng số thành viên, trong đó bao gồm một đại diện của cơ quan quản lý có thẩm quyền.

Về quyền hạn, nhiệm vụ của hội đồng trường cũng được quy định khá chi tiết, trong đó có quyền tổ chức thực hiện quy trình bầu hiệu trưởng và các phó hiệu trưởng.

Về việc công nhận hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tại Điều 16 và Điều 20 quy định về Hiệu trưởng, dự thảo đưa ra 2 phương án. Phương án 1 là việc công nhận sẽ do Bộ GD-ĐT thực hiện và phương án 2 là sẽ do cơ quan quản lý có thẩm quyền công nhận.

Đây cũng là một trong những vấn đề Bộ GD-ĐT muốn xin ý kiến của Chính phủ.

Theo giải thích của Bộ GD-ĐT, với phương án thứ nhất, do dự thảo đã quy định Hội đồng trường là cơ quan quản trị, quyền lực cao nhất trong trường ĐH nên Hội đồng trường thực hiện quyền tự chủ trong việc bầu hiệu trưởng và trình kết quả bầu để Bộ GDĐT công nhận nhằm thực hiện thống nhất quản lý nhà nước về GDĐH, thực hiện giám sát các tiêu chuẩn cũng như việc thực hiện các quy định của pháp luật đối với các chức danh lãnh đạo trong các cơ sở GDĐH, thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện GDĐH trên toàn hệ thống.

Bộ GDĐT không can thiệp vào công tác nhân sự và quá trình bầu hiệu trưởng, phó hiệu trưởng của hội đồng trường; chỉ công nhận nếu kiểm tra hồ sơ thấy đã thực hiện đầy đủ các quy trình và tiêu chuẩn đã được quy định, nhằm quản lý chức danh hiệu trưởng trên mặt bằng tiêu chuẩn năng lực chung trong toàn hệ thống.

Đối với phương án 2, Bộ GD-ĐT cho rằng, vẫn nhằm trao quyền tự chủ cho các cơ sở GDĐH công lập trong công tác nhân sự, tuy nhiên, quy định theo hướng như vậy có thể có những hạn chế nhất định trong việc thống nhất thực hiện tiêu chuẩn năng lực chung trên toàn hệ thống đối với các chức danh quan trọng này.

Do đó, Bộ GD-ĐT đề xuất phương án thứ nhất.

Về chủ tịch hội đồng trường, dự thảo quy định do hội đồng trường bầu trong số các thành viên hội đồng trường và được cơ quan quản lý có thẩm quyền công nhận.

Đối với quy định về Hội đồng quản trị trong các trường tư thục, dự thảo sửa đổi, bổ sung theo hướng phân biệt rõ Hội đồng quản trị của trường ĐH tư thục và trường ĐH tư thục hoạt động không vì lợi nhuận; bỏ quy định về “đại diện cơ quan quản lý địa phương nơi cơ sở GDĐH có trụ sở”.

Trường ĐH tự quyết mức học phí

Dự thảo Luật GD ĐH sửa đổi cũng đưa ra nhiều quy định mới theo hướng giao quyền tự chủ cho các trường.

Cụ thể, các cơ sở GD ĐH được quyền chủ động xây dựng và quyết định mức giá dịch vụ đào tạo theo quy định của Chính phủ về giá dịch vụ đào tạo, đảm bảo tương xứng với chất lượng đào tạo. Giá dịch vụ đào tạo phải được công bố công khai cho từng năm học, khoá học cùng với thông báo tuyển sinh.

Các trường ĐH sẽ được xây dựng mức học phí theo quy định của Chính phủ về giá dịch vụ đào tạo.

Trong khi đó, theo Luật GD ĐH 2012 quy định:

“Chính phủ quy định nội dung, phương pháp xây dựng mức học phí, lệ phí tuyển sinh, khung học phí, lệ phí tuyển sinh đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập”.

“Cơ sở giáo dục đại học công lập được quyền chủ động xây dựng và quyết định mức thu học phí, lệ phí tuyển sinh nằm trong khung học phí, lệ phí tuyển sinh do Chính phủ quy định”.

Ngoài ra, về quy định đối với việc quản lý tài chính của cơ sở GD ĐH, dự thảo quy định cơ sở GD ĐH công lập thuộc loại tự chủ chi thường xuyên, chi đầu tư hoặc loại tự chủ chi thường xuyên, có nghị quyết thông qua chủ trương của hội động trường được sử dụng nguồn tài chính trong việc quyết định các dự án đầu tư sử dụng nguồn thu hợp pháp của cơ sở GD ĐH và các nguồn hợp pháp khác do cơ sở GD ĐH tự huy động; quyết định việc sử dụng vốn, tài sản và giá trị thương hiệu của nhà trường để liên kết với các tổ chức và cá nhân thực hiện đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ theo nguyên tắc bảo toàn và phát triển vốn, tài sản nhà nước; quyết định nội dung và mức chi từ các nguồn thu học phí và thu sự nghiệp, nguồn kinh phí đặt hàng, giao nhiệm vụ, bao gồm cả chi tiền lương, chi hoạt động chuyên môn, chi quản lý và được quy định trong quy chế chi tiêu nội bộ của cơ sở GD ĐH.

Về hoạt động đào tạo, dự thảo quy định mở ngành đào tạo theo hướng làm rõ quyền được tự chủ mở ngành và các cơ sở GDĐH được mở ngành khi đáp ứng điều kiện đảm bảo chất lượng như được công nhận đạt chuẩn kiểm định chất lượng cơ sở GDĐH, có nghị quyết thông qua chủ trương mở ngành của hội đồng trường, hội đồng quản trị và đáp ứng các điều kiện mở ngành theo quy định được tự chủ mở ngành đào tạo trình độ ĐH, trình độ thạc sĩ; trừ nhóm ngành sức khoẻ, an ninh quốc phòng.

Về chỉ tiêu và tổ chức tuyển sinh sửa đổi, bổ sung theo hướng chỉ tiêu tuyển sinh được xác định theo ngành đào tạo trên cơ sở nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và quy hoạch phát triển nguồn nhân lực, phù hợp với các điều kiện về số lượng và chất lượng đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, và các điều kiện đảm bảo chất lượng khác.

Cơ sở GD ĐH tự chủ xác định chỉ tiêu tuyển sinh, công bố công khai chỉ tiêu tuyển sinh, chất lượng đào tạo và các điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo của cơ sở GDĐH; đảm bảo chất lượng đầu ra đáp ứng nhu cầu xã hội.

Tác giả: Lê Văn

Nguồn tin: Báo VietNamNet