Đến dự buổi hội thảo có ông Huỳnh Thanh Điền - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An; ông Trần Công Dương - Chủ tịch Liên hiệp các hội KH&KT Nghệ An và nhiều nhà khoa học nghiên cứu, phản biện ở dự án.

Toàn cảnh Hội thảo "Phản biện dự án cống ngăn mặn, giữ ngọt và cải tạo môi trường trên sông Lam"

Ngăn mặn xâm thực

Theo tài liệu hội thảo, vùng hạ du sông Cả gồm 11 huyện, thành phố, thị xã thuộc tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh: Hưng Nguyên, Nghi Lộc, Nam Đàn, TP.Vinh, Thị xã Cửa Lò (Nghệ An), Nghi Xuân, Can Lộc, Lộc Hà, 10 xã Thạch Hà, 22 xã Đức Thọ và Thị xã Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh).

Hiện nguồn nước tưới cho khu vực chủ yếu được lấy qua cống Nam Đàn, trạm bơm Linh Cảm, cống Đức Xá, cống Trung Lương, các trạm bơm dọc sông Lam và các hồ đập nhỏ trong khu vực.

Trong những năm gần đây do tác động tiêu cực của thời tiết, mực nước trên sông Cả bị hạ thấp, mặn xâm nhập sâu gây khó khăn cho việc lấy nước trên dòng chính. Điển hình như năm 2010, theo số liệu đo đạc tại cống Nam Đàn ngày 2/4/2010 là 0,18m (thiết kế 1,15m) nên lưu lượng lấy vào cống chỉ đạt 10-15m3/s (30% so với thiết kế), xâm nhập mặn khiến cống Đức Xá và Trung Lương và các trạm bơm hạ lưu chợ Tràng chỉ hoạt động cầm chừng.

Tổng diện tích các công trình được tưới chỉ đạt 45.922ha, còn hơn 40.000ha bị thiếu nước. Do đó nhu cầu nước phục vụ các ngành kinh tế sẽ tăng lên rất lớn, cùng tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn và suy giảm nguồn nước trên lưu vực sông Cả sẽ tạo thách thức lớn đối với vấn đề cấp nước trong khu vực.

Ông Huỳnh Thanh Điền - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An

So với hiện nay, nhu cầu cấp nước trong khu vực năm 2020 sẽ gia tăng đối với khu vực cấp nước sinh hoạt và công nghiệp. Diễn biễn xâm nhập mặn và suy giảm nguồn nước vùng hạ du sông Cả.

Đến năm 2020, do tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và nhu cầu sử dụng nước tăng cao trong khu vực làm cho mực nước trên dòng chính sông Cả bị hạ thấp và mặn xâm nhập sâu trên dòng chính.

Kết quả tính toán thủy lực cho thấy: Năm 2020 trong trường hợp bất lợi không có các công trình hồ chứa thượng nguồn bổ sung lưu lượng hạ du trong mùa kiệt.

Xâm nhập mặn tiến sâu vào dòng chính sông Cả: Nồng độ mặn lớn nhất trên 1‰, xâm nhập sâu thêm 19km so với hiện tại (trên sông Cả) và trên sông La xâm nhập sâu thêm trên 4km (trên ngã ba Linh Cảm).

Kết quả tính toán cân bằng nước cho thấy, trong trường hợp bất lợi khi các hồ chứa thượng nguồn không đủ lưu lượng để vận hành xả theo thiết kế, cống Nam Đàn chỉ lấy được lưu lượng 65% thiết kế, mặn xâm nhập sâu khiến cống Trung Lương, Đức Xá và nhiều trạm bơm dọc sông Cả không lấy được nước.

Tổng lượng nước thiếu của vùng Nam Hưng Nghi là 83,2x106 m3, vùng sông Nghèn - Nghi Xuân là 45x106 m3 và vùng Nam Đức là 19,1x106 m3.

Lượng nước thiếu sẽ làm ảnh hưởng đến hơn 50.000ha đất sản xuất nông nghiệp, thiếu nước các khu sản xuất công nghiệp và khu du lịch, dịch vụ.

Nghiên cứu sâu tác động dự án

Vị trí dự án dự kiến sẽ triển khai thực thực hiện

Mục tiêu của dự án, chủ động ứng phó với các vấn đề biến đổi khí hậu - nước biển dâng. Ngăn mặn giữ ngọt phục vụ nhu cầu nước cho phát triển kinh tế xã hội vùng hạ du sông Cả.

''Ngăn mặn, giữ ngọt, nâng cao mực nước trên sông Lam và sông La. Đảm bảo và tạo nguồn nước cho các công trình thủy lợi vùng hạ du lấy được nước theo đúng thiết kế như cống Nam Đàn, cống Trung Lương, cống Đức Xá và các trạm bơm ven sông Lam, sông La lấy nước phục vụ cấp cho sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt, công nghiệp và nuôi trồng thủy sản vùng dự án khoảng 50.000ha'', mục tiêu của dự án chỉ ra.

Đồng thời, đảm bảo giao thông thông suốt giữa hai bờ sông Lam, tạo điều kiện phát triển kinh tế cho các vùng lân cận, đặc biệt là vùng Nghi Lộc, TP.Vinh và Nghi Xuân, Can Lộc. Mặt khác, góp phần cải tạo môi trường sinh thái, nhất là môi trường nước, tạo cảnh quan du lịch cho khu vực TP.Vinh và vùng phụ cận.

Ông Huỳnh Thanh Điền - Phó Chủ tịch UBND Nghệ An cho biết, “Nếu triển khai được dự án này sẽ tạo ra một cụm ở TP.Vinh, vùng Hưng Hòa và Bến Thủy như một TP. Đà Nẵng. Hội Liên hiệp khoa học cần tổng hợp các kết quả đánh giá từ hội thảo, từ đó tham mưu cho Tỉnh ủy và UBND tỉnh về dự án. Nếu dự án triển khai thì sẽ tác động đến bao nhiêu người dân, bao nhiêu làng xã và cần cụ thể trong việc lợi ích dự án mang lại”.

TS. Trần Công Dương - Chủ tịch Liên hiệp các hội KH&KT Nghệ An cho biết thêm, sẽ tiếp tục mời các nhà khoa học nghiên cứu, đánh giá sâu hơn về dự án. Từ đó, để có tổng hợp, đánh giá khách quan và có ý kiến phản biện xác đáng.

Tác giả: PV

Nguồn tin: tinnhanhonline.vn