Xã Tùng Ảnh (huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh) trải dọc theo con sông La thơ mộng. Đây là vùng đất trù phú, được thiên nhiên ưu đãi. Nhắc đến xã Tùng Ảnh người ta không chỉ biết đến là vùng đất hiếu học, nơi sản sinh ra hơn 1.000 giáo sư, tiến sĩ, quê hương của Trần Phú, Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam, mà người ta còn biết đến một vùng đất còn lưu giữ, bảo tồn nét mộc mạc, chân quê của những ngôi làng Việt.

Vẻ yên bình, thơ mộng của xã Tùng Ảnh được tô điểm thêm bằng những hàng rào xanh mướt, sạch sẽ. Trước kia, mỗi gia đình trong xã thường trồng cây duối (hay còn gọi là cây giới), để tạo thành cổng nhà, bờ rào. Qua thời gian, do nhiều người không có điều kiện bảo tồn và chăm sóc, nên hiện chỉ có khoảng vài chục hộ dân trong xã có loại bờ rào này.

Đặc biệt tại thôn Châu Nội, hiện có 10 gia đình còn giữ lại được những chiếc cổng nhà bằng cây duối, với tuổi đời từ hàng chục đến vài trăm năm tuổi rất đẹp và độc đáo.

Những chiếc cổng nhà được tạo chủ yếu theo hình thang, hình vuông, chiều cao 4,5m, rộng khoảng 4m. Hai cây duối cổ thụ được trồng ở hai bên để làm cổng và cách khoảng 1,5m trồng xen kẽ một cây để tạo thành bờ rào thẳng tắp, chạy dài hết diện tích vườn.

Ông Phan Nho Mai (83 tuổi, thôn Châu Nội, xã Tùng Ảnh) cho biết, cây duối là một loại cây rậm tán, gốc bền, cành đâm chéo nhau. Gia đình ông Mai cũng là một trong 10 hộ dân còn giữ lại được cổng nhà và bờ rào bằng cây duối.

"Hai cây duối cổ thụ trước cổng nhà tôi có tuổi đời trên 100 năm. Từ thời ông bà, bố mẹ trồng để lại. Chính những cái cổng này đã tạo ra điểm nhấn cho làng quê nơi đây. Buổi trưa, các cụ ông, cụ bà cứ đến đây vừa ngồi tránh nắng, vừa nói chuyện xóm làng rất vui", ông Mai cho biết.

Để tạo nên những chiếc cổng và bờ rào duối xanh mướt phải mất thời gian hàng chục năm.

Quá trình trồng, chăm sóc, tạo hình cây duối rất cầu kỳ. Người dân địa phương cho hay, trước đây có nhiều dân chơi cây cảnh ở miền Bắc tới đặt vấn đề mua một số cổng bằng cây duối này với khoản tiền lớn, tuy nhiên họ không bán. Họ muốn lưu giữ cảnh quan cho con cháu đời sau.

Ông Phan Tiến Dũng, Chủ tịch UBND xã Tùng Ảnh cho biết, hiện trên địa bàn xã còn một số hộ dân lưu giữ được những hàng rào, cổng nhà bằng cây duối rất đẹp mắt. "Toàn xã còn khoảng vài chục hộ gia đình, trong đó tập trung nhiều nhất ở thôn Châu Nội với 10 gia đình còn giữ được những chiếc cổng nhà bằng cây duối. Những chiếc cổng, hàng rào bằng cây duối này đã tạo ra điểm nhấn rất ấn tượng cho làng quê", ông Phan Tiến Dũng cho biết.

Cũng theo Chủ tịch UBND xã Tùng Ảnh, mỗi năm có hàng trăm đoàn du khách trên khắp cả nước đổ về đây, vừa là để tham quan các di tích lịch sử trên địa bàn, vừa để chiêm ngưỡng, chụp lưu niệm bên những chiếc cổng nhà bằng cây duối này.

"Tất cả du khách đến đây đều rất ấn tượng với những chiếc hàng rào, cổng nhà bằng cây duối này. Tuy nhiên, để làm những chiếc cổng này chiếm khá nhiều diện tích đất nên việc phát triển, mở rộng thêm còn khá nhiều khó khăn. Trước mắt, địa phương tuyên truyền các hộ gia đình lưu giữ, bảo tồn những chiếc cổng bằng cây duối đang có", ông Dũng cho biết thêm.