Tổng thống Rodrigo Duterte (phải) bắt tay Thủ tướng Shinzo Abe tại cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Lào hồi tháng 9 (Ảnh: EPA)

Thủ tướng Shinzo Abe đã sắp xếp các cuộc gặp kín với Tổng thống Rodrigo Duterte nhân chuyến thăm chính thức của nhà lãnh đạo Philippines tới Nhật Bản vào tuần tới để níu kéo Manila tiếp tục hợp tác với các nỗ lực do Mỹ dẫn đầu nhằm kiềm chế tham vọng của Trung Quốc trên Biển Đông, Reuters dẫn các nguồn tin cho hay.

Trước đó, trong chuyến thăm Trung Quốc hôm 20/10, Tổng thống Duterte đã tuyên bố “cắt đứt” quan hệ với đồng minh lâu năm là Mỹ, do vậy, động thái này của Thủ tướng Abe được cho là để cứu vãn tình thế sau phát ngôn gây tranh cãi của nhà lãnh đạo Phillippines. Theo Reuters, ông Abe lúc này phải đối mặt với một nhiệm vụ rất khó khăn, đó là vừa phải thúc đẩy các mục tiêu an ninh chung lâu bền giữa Mỹ và Nhật Bản, đồng thời cũng tránh để cho ông Duterte ngày càng thân thiết hơn với Trung Quốc.

“Nhật Bản muốn giải thích lập trường của mình về các vấn đề trong khu vực, bao gồm các quan điểm về vấn đề Biển Đông. Ông Abe muốn tạo sự kết nối với ông Duterte”, một nguồn tin giấu tên cho biết.

Ngoài ra, trong chuyến thăm của Tổng thống Duterte lần này, Thủ tướng Abe cũng sẽ ký thỏa thuận cung cấp hai tàu tuần tra mới cho Philippines, kết hợp cùng các tàu và máy bay mà Tokyo đã từng trao cho Manila trước đó để tăng cường khả năng giám sát của Tokyo trên Biển Đông, các nguồn tin cho biết thêm.

“Lúc này, Nhật Bản dường như đang quyết tâm đẩy mạnh mối quan hệ với Tổng thống Duterte và sẽ tránh những chủ đề “nhạy cảm” để không bị ông Duterte bỏ rơi (như với Mỹ)”, một nguồn tin nhận định.

Trong khi đó, một quan chức chính phủ Nhật Bản chia sẻ với Reuters rằng Tokyo muốn xác định lại với Tổng thống Duterte về tầm quan trọng của pháp quyền và tự do hàng hải. Tuy nhiên, nhiều khả năng ông Abe sẽ không nhắc tới những vụ lùm xùm về phát ngôn giữa ông Duterte và Mỹ gần đây, cũng như phán quyết của tòa trọng tài thường trực quốc tế ở La Hay (Hà Lan) về vụ kiện Biển Đông giữa Philippines - Trung Quốc hồi tháng 7 trong cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo này.

Nhật Bản đang theo dõi chặt chẽ các diễn biến trong quan hệ Trung Quốc - Philippines - Mỹ. Trong ảnh: Tổng thống Duterte bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc gặp ở Bắc Kinh hôm 20/10. (Ảnh: SCMP)

Chánh văn phòng nội các Nhật Bản, ông Yoshihide Suga, cho biết Nhật Bản đang theo dõi những diễn biến gần đây trong quan hệ giữa Trung Quốc, Philippines và Mỹ để xem điều đó sẽ ảnh hưởng như thế nào đến Nhật Bản. Tuy nhiên, ông Suga từ chối bình luận thêm về vấn đề này.

“Về vấn đề Biển Đông, chúng tôi đang nỗ lực đạt được giải pháp ngoại giao thông qua sự hợp tác của các bên liên quan”, ông Suga phát biểu trong cuộc họp báo thường kỳ hôm 21/10.

Trước đó, hồi tháng 6, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani tuyên bố Tokyo sẽ giúp đỡ các nước trong khu vực tăng cường năng lực quốc phòng để đối phó với “các hành động đơn phương, nguy hiểm và mang tính cưỡng chế” trên Biển Đông.

Theo kế hoạch, Tổng thống Duterte sẽ tham dự tiệc chiêu đãi vào tối ngày 25/10 cùng Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida. Sau đó, Thủ tướng Abe dự kiến sẽ có các cuộc gặp riêng với ông Duterte tại dinh thự của thủ tướng ở thủ đô Tokyo vào ngày 26/10, sau cuộc hội đàm chính thức với phái đoàn gồm các quan chức cấp cao hai nước. Một nguồn tin tiết lộ rằng Thủ tướng Abe hiếm khi tổ chức các cuộc gặp riêng với nguyên thủ các nước khác sau khi cả hai đã cùng tham dự cuộc gặp chính thức trước đó.

Nhân chuyến thăm tới Tokyo lần này, Tổng thống Duterte và phái đoàn gồm hơn 200 lãnh đạo doanh nghiệp hàng đầu Philippines dự kiến cũng sẽ có các cuộc gặp với lãnh đạo các công ty và tập đoàn lớn của Nhật Bản như Toyota và Mitsubishi để tìm kiếm đầu tư cho Philippines. Ông Duterte sẽ kết thúc chuyến thăm Nhật Bản vào ngày 27/10 bằng một cuộc điện đàm với Nhật hoàng Akihito.