Kinh doanh thua lỗ là chủ yếu

Số liệu nêu trên được Kiểm toán Nhà nước đưa ra sau khi xem xét báo cáo tài chính, các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn và tài sản Nhà nước năm 2014 tại 38 tập đoàn, tổng công ty, công ty Nhà nước (tổng cộng 234 doanh nghiệp).

Trong đó, Tổng công ty Hàng hải (Vinalines) có 51/63 đơn vị có vốn đầu tư của công ty mẹ thua lỗ hoặc hiệu quả thấp với khoản lỗ lên tới 3.478 tỷ đồng, Tổng công ty 15 là 471 tỷ đồng, Tổng công ty Xây dựng công nghiệp Việt Nam (Vinaincon) lỗ 131 tỷ đồng; Công ty Cổ phần Mía đường La Ngà năm 2014 lỗ 10,9 tỷ đồng, lỗ lũy kế đến 31.12.2014 là 22,73 tỷ đồng; Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa năm 2014 lỗ 57,8 tỷ đồng, lỗ lũy kế đến 31.12.2014 là 98,7 tỷ đồng, cao hơn vốn chủ sở hữu…

Hàng loạt doanh nghiệp kinh doanh bị rơi vào tình trạng âm vốn chủ sở hữu lớn như Công ty Vận tải Viễn dương Vinashin âm vốn lên 8.481 tỷ đồng, Công ty Vận tải Biển Đông âm 3.403 tỷ đồng, Công ty Vận tải Biển Bắc âm 2.219 tỷ đồng, Công ty Vận tải dầu khí Việt Nam âm 2.114 tỷ đồng, Công ty Xi măng Hạ Long âm 1.655 tỷ đồng, Công ty Công nghiệp tàu thủy Dung Quất âm 1.108 tỷ đồng, Công ty Cảng Quốc tế Cái Mép âm 1.075 tỷ đồng, Công ty Xi măng Quang Sơn âm 665 tỷ đồng, Công ty Cảng Quốc tế SP-PSA âm 539 tỷ đồng, Công ty Cổ phần Hàng Hải Đông Đô âm 317 tỷ đồng, Công ty Cổ phần Thủy sản Đông Nam âm 156 tỷ đồng, Công ty Cổ phần Vận tải biển và Hợp tác lao động quốc tế âm 124 tỷ đồng, Công ty Đầu tư Tài chính Công đoàn Dầu khí (PVFI) âm 71 tỷ đồng.

Một số doanh nghiệp khác thì ghi nhận lỗ lớn như Công ty Hóa dầu và Xơ sợi Dầu khí (lỗ 1.473 tỷ đồng), Công ty TCT Miền Trung (lỗ 725 tỷ đồng), Công ty Phát triển Phú Mỹ (421 tỷ đồng)...

Tại Tổng công ty Lâm nghiệp, 5 công ty con lỗ lũy kế 19 tỷ đồng, 6 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 54,7 tỷ đồng và 657.218 USD. Tại Hapro có 7 công ty con lỗ lũy kế 26,9 tỷ đồng, 15 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 94,5 tỷ đồng, 3 khoản đầu tư dài hạn khác lỗ lũy kế 69 tỷ đồng...

Tình trang lỗ lũy kế lớn hơn vốn đầu tư của chủ sở hữu cũng xảy ra tại hàng loạt đơn vị như Công ty Bệnh viện Đa khoa quốc tế Hạnh Phúc lỗ 852 tỷ đồng trong khi vốn đầu tư 210 tỷ đồng; Công ty Vận tải biển Viship lỗ 749 tỷ đồng trên vốn góp 32 tỷ đồng, Công ty Tiếp vận Biển Đông lỗ 53 tỷ đồng trên phần góp 10 tỷ...

Kiểm toán còn cho biết, một số tập đoàn, tổng công ty sử dụng tài sản đầu tư không hiệu quả gây lãng phí vốn, thua lỗ như Công ty TNHH MTV Công trình Giao thông Sài Gòn năm 2014 không sử dụng Hệ thống máy chuyên dùng cào bóc tái chế nguội mặt đường đầu tư năm 2012 là 38,79 tỷ đồng; TCT Mía đường II: Công ty Cổ phần Mía đường La Ngà đầu tư công trình Bể chứa mật rỉ 5.000 tấn 2,67 tỷ đồng từ năm 2011 bị sự cố trước khi bàn giao, đến nay chưa quyết toán, khắc phục sự cố để đưa vào sử dụng và đầu tư dây chuyền sản xuất ván dăm sử dụng từ năm 2004 nhưng không hiệu quả, thua lỗ, phải thanh lý…

Tại Vinalines, 51 đơn vị có vốn đầu tư của công ty mẹ thua lỗ hoặc hiệu quả thấp. Còn tại Tập đoàn Dầu khí, khoản đầu tư 800 tỷ đồng vào Oceanbank mất toàn bộ quyền, lợi ích và tư cách cổ đông. Tổng công ty Dầu Việt Nam, năm 2014 cũng phải trích lập dự phòng 1.915 tỷ đồng đối với 14 doanh nghiệp có lỗ lũy kế...

Chỉ tính riêng các công ty con của Vinalines đã âm vốn tới gần 20.000 tỷ đồng.

Nặng nợ

Kiểm toán Nhà nước cho biết, nhiều tập đoàn, tổng công ty quản lý nợ chưa chặt, dẫn đến thất thu, quá hạn, nợ khó đòi... Một số đơn vị xoá nợ chưa đủ điều kiện, trích lập dự phòng chưa đúng quy định, nợ tạm ứng tồn đọng nhiều năm với số tiền lớn chưa được thu hồi... Chẳng hạn, Mobifone có khoản nợ khó đòi 312 tỷ đồng, Tổng công ty Xây dựng 65,8 tỷ đồng, Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia 53,8 tỷ đồng, Tổng công ty Điện lực miền Bắc 49,8 tỷ đồng…

Kiểm toán cũng chỉ ra yếu điểm của các tập đoàn tổng công ty là hoạt động kinh doanh chủ yếu dựa vào vốn vay của các tổ chức tín dụng, vốn chiếm dụng... dẫn đến hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu cao. Tính đến cuối năm 2015, Chính phủ đã phải bảo lãnh vay vốn hơn 26 tỷ USD cho các doanh nghiệp thuộc khối này.

Dẫn đầu trong số doanh nghiệp có nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu cao là các công ty thuộc Vinalines như Công ty Công nghiệp tàu thủy Cà Mau (154 lần), Công ty Phát triển Hàng hải (55 lần), Cảng Năm Căn (17 lần), Công ty Sửa chữa tàu biển Vinalines Đông Đô (40 lần), Cảng Cái Lân (27 lần)... Công ty mẹ COMA cũng có số nợ gấp 12 lần vốn chủ sở hữu...

Ngoài ra, các doanh nghiệp phản ánh không đúng doanh thu, chi phí như Mobifone chưa thực hiện đầy đủ các quy định về khuyến mại, về xác định và báo cáo giá thành, giá cước dịch vụ viễn thông. Tổng công ty Dầu Việt Nam kinh doanh xăng dầu chưa đúng quy định. Đặc biệt, có công ty còn chưa sử dụng hết diện tích đất đang quản lý, sử dụng không đúng mục đích và chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính về đất. Tình trạng cử người đại diện doanh nghiệp quản lý phần vốn cũng còn nhiều hạn chế.