Hai ngôi làng mà chúng tôi nói đến là làng Phú Ốc (phường Tứ Hạ, thị xã Hương Trà) và làng Phú Lễ (xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền).

Mặc dù hai làng chỉ cách nhau dòng sông Bồ, hàng ngày mối quan hệ giữa hai làng vẫn bình thường nhưng chuyện trai gái ở hai làng lấy nhau lại cực kỳ hiếm. Tìm hiểu ra mới biết, nguyên do xuất phát từ một câu nói đã được lưu truyền hơn 400 năm qua.

Không cưới vợ Phú Lễ

Chỉ cách nhau có một con sông Bồ nhưng hàng trăm năm qua trai gái làng Phú Ốc và Phú Lễ vẫn "kỵ" kết hôn với nhau chỉ vì câu nói đã được lưu truyền hàng trăm năm qua.

Hàng trăm năm trước, tổ tiên làng Phú Ốc có câu “Bất thú Phú Lễ thê” (Không cưới vợ Phú Lễ - PV).

Theo đó, nếu con cháu trong làng Phú Ốc lấy trai gái làng Phú Lễ thì không xảy ra chuyện này thì ắt hẳn sẽ xảy ra chuyện khác. Đó có thể là chồng chết sớm, nhà cửa tan hoang, không có con cái, của cải, con bị tật nguyền…

Vì thế mà không chỉ con trai làng Phú Ốc không được lấy vợ Phú Lễ mà con gái làng Phú Ốc cũng không qua Phú Lễ làm dâu.

“Người dân vẫn truyền miệng rằng, trai gái hai làng lấy nhau không hợp, bởi không xảy ra chuyện này cũng xảy ra chuyện nọ”, ông Hà Văn Khiêu (82 tuổi, Phó trưởng ban điều hành thôn Phú Ốc) chia sẻ.

Ông Nguyễn Văn Mão (66 tuổi, trưởng thôn Phú Ốc) cho biết: “Đó là quan niệm thời xưa, tôi cũng không biết rõ thực hư như thế nào. Cũng không có văn bản nào quy định, chỉ nghe kể là trai gái làng Phú Ốc và Phú Lễ không được lấy nhau. Nhưng hiện nay cũng có một số người trong làng lấy con gái Phú Lễ”.

Để làm rõ hơn thực hư câu chuyện kỳ bí này, chúng tôi gặp ông Trần Đình Cường (64 tuổi, trưởng thôn Phú Lễ). Ông Cường thừa nhận những thông tin kể trên cũng được dân làng Phú Lễ truyền khẩu bấy lâu nay.

“Bởi vì quan niệm ngày xưa nên hiện nay rất ít bố mẹ cho con cái cưới con cháu làng Phú Ốc. Bố mẹ mà biết con cái yêu trai gái làng Phú Ốc thì họ không đi gả đâu”, ông Cường thông tin.

Ngay từ khi còn nhỏ, bà Trần Thị Thuận (78 tuổi, người làng Phú Lễ) cũng được bố mẹ dặn dò không được lấy chồng Phú Ốc. “Bố mẹ tôi nói rằng không được lấy chồng Phú Ốc vì về sau vợ chồng sẽ không ra chi cả”, bà Thuận cho hay.

Đình làng Phú Ốc và Phú Lế nằm đối diện nhau và cùng quay mặt ra sông Bồ.

Lý giải về điều kỳ lạ này, ông Hà Văn Khiêu Khiêu cho hay: “Nhiều bậc cao niên truyền lại rằng, bậc khai canh của hai làng là anh em ruột, có thể vì thế mà con cháu hai làng không được lấy nhau”.

Tuy nhiên, theo tìm hiểu của những người trong làng, sử sách không có dòng nào ghi lại chi tiết hai vị khai canh của làng Phú Lễ và Phú Ốc là anh em.

Từ trước đến nay có một thực tế, cứ đến ngày tế lễ hằng năm, làng Phú Ốc lên chiêng trống làm lễ cúng thì đúng 15- 20 phút sau bên kia đình làng Phú Lễ mới đánh chiêng trống làm sau.

“Có năm làng Phú Ốc không cúng thì Phú Lễ cũng không cúng.Có năm làng Phú Ốc đổi ngày cúng làng sang ngày 4/8 (Âm lịch) thì làng Phú Lễ cũng đổi theo”, ông Khiêu cho biết.

Ông Khiêu cho biết thêm, con gái ông và chàng trai Phú Lễ cũng yêu nhau, nhưng bố mẹ hai bên phản đối sau đó hai người đi tìm hạnh phúc riêng.

Có một điều trùng hợp là, hai ngôi đình của hai làng cùng được xây dựng đối mặt nhau và hướng ra sông Bồ.

Nhiều người lý giải rằng người khai canh ra hai làng Phú Ốc và Phú Diên là hai anh em ruột nên con cháu của hai làng không được lấy nhau.

Hiện nay, một số người dân hai làng vẫn còn tồn tại quan niệm này, bởi họ kiêng cữ, sợ xảy ra chuyện không hay với con cháu mình.

“Trước đây, có một số người con gái Phú Lễ (giờ đã mất) sang lấy chồng Phú Ốc nhưng sau một thời gian dài chung sống thì không có của cải, con cái. Hiện, nhà cửa để trống không”, trưởng thôn Phú Lễ - Trần Đình Cường cho hay.