Cổng tam quan nằm ven tuyến lộ Dương Đông - Hàm Ninh.

Tọa lạc trên triền núi Điện Tiên (ấp Suối Đá), còn giữ được cảnh quan rừng nguyên sinh, vì vậy tuy chỉ cách trung tâm thị trấn Dương Đông - thủ phủ của huyện Phú Quốc khoảng 5km, nhưng đến với chùa Sư Muôn, du khách dễ dàng có cảm giác như đến với thế giới khác lạ.

Clip: Chùa Sư Muôn

Từ cổng tam quan nằm ven con đường 2 làn xe Dương Đông – Hàm Minh, đi ngược lên triền núi với nhiều cây xanh nằm ven con đường uốn lượn khoảng 1km là đến chùa. Nhưng để lên đến ngôi chánh điện, du khách phải leo 60 bậc đá, số bậc vừa đủ để bước thoải mái, vừa ẩn chứa ý nghĩa thâm sâu của vòng quay đời người (lục thập hoa giáp).

Để lên đến chánh điện, du khách phải bước qua 60 bậc đá.

Chùa nằm trên triền núi, xung quanh cây cối xanh tốt, tạo cho du khách cảm giác thư thái. Trước chùa có tượng Quan Âm tọa trên tòa sen, hai bên là hai khối đá tự nhiên mang hình dáng “rồng chầu, hổ phục”. Từ đây nhìn xuôi triền núi theo hướng Tây Bắc là thảm cỏ tranh xanh mướt, những vườn tiêu thắng tắp vuông vức nổi lên giữa nền xanh đậm của vườn cổ thụ, những mái nhà ẩn hiện dưới bóng khói, bóng mây.

Phía trước chánh điện là tượng Quán thế âm

Sau chùa là núi có nhiều cây to cao vút. Nước từ khe cao chảy xuống chân chùa, chia làm nhiều ngách bao bọc quanh thềm, chảy vào sân sau; ngách khác len lỏi dưới rặng tre để xuống triền sim. Đến đây, du khách sẽ cảm nhận được sự bình lặng, tôn nghiêm nơi cửa Phật.

Chánh điện được xây dựng theo lối kiến trúc dân gian truyền thống. Chánh điện dựng trên nền đá cao 3m, bên trong bày trí đơn giản với tượng Phật tổ và các vị Bồ tát. Phía trước “Đại hùng bảo điện” là đôi rồng (long) ôm cột theo thế dũng mãnh, tượng trưng cho tên “chính quy” của ngôi chùa: “Hùng Long” (tiếng Hán là Hùng Long tự).

Ngôi "Đại hùng bửu điện" được xây dựng đơn giản theo kiến trúc truyền thống

Hai khối đá tự nhiên mang hình rồng và cọp đã tạo cho chùa nằm theo thế "rồng chầu, hổ phục"

Sau khi đắp nền cao thêm 3m để cất chánh điện, phát hiện đỉnh đá lân cận có hình hổ phục.

Hai hàng cột trước Đại hùng bảo điện được kết cấu hình rồng lượn với thế dũng mãnh tượng trưng cho tên gọi chùa Hùng Long.

Tuy nhiên, phía sau chánh điện mới thực sự là thế giới để du khách khám phá. Nếu đi theo hướng bên trái, đầu tiên là giếng nước mang bên trong nhiều câu chuyện mang tính huyền thoại. Tuy chỉ sâu khoảng 2m và tọa lạc trên triền núi, nhưng quanh năm giếng luôn đầy nước xanh trong, không chỉ đáp ứng sinh hoạt trong chùa mà còn cung cấp cho xóm dân cư dưới chân núi.

Từ đây leo thêm 50m là đến cây kơ-nia khoảng 200 tuổi, dưới gốc to hơn vòng tay người lớn là tượng Phật Thích Ca ngồi tĩnh tâm với nụ cười hoan hỷ. Cách đó không xa về hướng Tây là bảo tháp của các vị tiền bối (ni) nằm giữa bạt ngàn sim xanh mướt.

Phía sau chùa có cây kơ-nia khoảng 200 tuổi, thân to hơn 3 vòng tay người lớn.

Nếu theo hướng bên trái chánh điện, leo bậc đá khoảng 200m là ngôi chùa tổ do tổ khai sơn Thiền sư Giai Minh, tên thật là Nguyễn Kim Môn (1892 – 1946), được người đời gọi là sư Muôn, xây dựng vào năm 1930.

Theo Thượng tọa Thích Thiện Thông, đương kim trụ trì Hùng Long tự đời thứ 5, lưu truyền sinh thời, sư Muôn xuất thân là một nhân viên kế toán của ngân hàng Đông Dương, sau thời gian ngộ đạo đã đi tu và truyền đạo ở các nơi như đảo Thổ Chu, đảo Hòn Thơm, cuối cùng dừng chân ở Phú Quốc và chọn đỉnh núi Điện Tiên xây chùa Hùng Long.

Cao cao phía trên ngôi chánh điện là chùa tổ.

Do chiến tranh, chùa tổ đã tàn rụi, các vị trụ trì đời sau đã dựng lại ngay nền chùa cũ ngôi chùa đơn sơ để tưởng nhớ đến vị tổ.

Bên trong cũng bày trí hết sức đơn sơ nhưng không kém phần trang nghiêm

Sư là người yêu nước nên có tham gia phong trào cách mạng và từng tổ chức nuôi chứa người yêu nước trong khu vực chùa. Và cũng chính vì thế mà năm 1946 khi Pháp đổ bộ lên Phú Quốc đã đốt rụi ngôi chùa, sư bị giam cầm... Năm 1946 trong lần về thăm chùa, sư Muôn có di ngôn: “Sau này ta chết, không có đám ma cũng không có mồ mả. Nếu đệ tử có nhớ, lấy ngày mồng 8 tháng 10 làm kỷ niệm". Từ đó sư Muôn đi biệt tích...

Nền đá xung quanh chùa tổ quanh năm xanh mướt rêu...

Cách đó không xa là bảo tháp với ngôi mộ gió hình búp sen để tưởng nhớ tổ sư Gia Minh.

Do nhiều thăng trầm lịch sử, có lúc ngôi chùa bị đổi thành am. Mãi đến đời trụ trì thứ 4 Minh Úc, chùa mới được xây dựng lại và chính thức lấy lại tên Hùng Long. Nhưng đến đời trụ trì thứ 5, Hùng Long tự mới được đầu tư xây dựng khang trang như ngày nay. Tuy vậy, người dân địa phương vẫn quen gọi đây là chùa Sư Muôn, để tưởng nhớ đến vị sư khai sáng có lòng yêu nước nồng nàn...

Chân dung thiền sư Gia Minh đang lưu giữ tại chùa Sư Muôn.

Cao cao phía trái ngôi chánh điện là di tích chùa tổ. Do bom đạn chiến tranh, chùa tổ đã không còn. Giờ đây, ngay trên nền chùa cũ đã được xây dựng lại kiến trúc mới, nhưng du khách vẫn có thể dễ dàng cảm nhận được chuyện xưa. Bởi không xa đó là ngôi nhà tưởng niệm với bia đá ghi lại câu chuyện về vị tổ khai sơn: Thiền sư Gia Minh, cùng những bài kệ đầy tính thâm sâu của triết lý nhà Phật...

Tuy nằm trên núi, nhưng giếng nước của chùa quanh năm đầy ắp nước trong xanh, đủ dùng cho cả xóm dưới chân núi.

Thượng tọa Thích Thiện Thông, trụ trì đời thứ 5 của chùa Sư Muôn bên cây mai vàng có thân to ngang thân người lớn.