Món mắm tôm chà có mặt ở Gò Công từ rất lâu đời, những cụ cao niên ở đây kể lại rằng, xưa kia khi những người đầu tiên đến đây khai phá vùng đất này để trồng lúa thì con tôm đất có rất nhiều. Khi đó ăn không hết nên người dân nghĩ ra cách chế biến thành món mắm tôm và mắm tôm chà để dự trữ ăn quanh năm.
Ông Cao Văn Hổ, 75 tuổi (gia đình có nhiều đời làm mắm tôm chà ở xứ Gò Công) cho biết: “Món mắm tôm chà là đặc sản của xứ Gò Công từ rất lâu đời nhưng được nghiều người biết đến từ khi bà hoàng Từ Dũ mang ra kinh thành Huế dâng vua vào thế kỷ 19. Khi đó vua và các đại thần ăn tấm tắc khen ngon nên trở thành đặc sản tiến vua từ đó”.
Theo ông Hổ, sở dĩ móm mắm tôm chà trở thành đặc sản khó nơi nào sánh kịp là do nguyên liệu con tôm đất thơm ngon ở địa phương và bàn tay khéo léo của người Gò Công.
Để làm được món mắm tôm chà phải hết sức công phu với nhiều công đoạn khác nhau. Đầu tiên phải tuyển lựa tôm tươi đem về ngâm với rượu trắng trong 15 phút rồi cắt bỏ đầu, đầu đuôi sau đó quết nhừ ra để ướp tỏi, ớt, muối… hỗn hợp này được phơi nắng trong 7 ngày rồi tiếp tục đem ra chà để lấy tinh bột của ớt, tỏi, tôm và cuối cùng đem phơi nắng tiếp đến khi nào sánh kẹo lại để cho ra món mắm tôm chà có vị ngọt, thơm, cay đặc trưng. Tuy nhiên, không phải ai cũng làm được mà đòi hỏi của sự khéo léo pha trộn trong từng công đoạn và đặc biệt phơi dưới ánh nắng mặt trời thì mới ngon.
Hiện tại xứ Gò Công (thị xã Gò Công, Tiền Giang) có khoảng 20 cơ sở sản xuất mắm tôm chà bán khắp cả nước và xuất cho kiều bào ở nước ngoài. Hầu hết các cơ sở đều đầu tư máy móc ở các công đoạn ép, chà nhưng vẫn còn phơi dưới ánh nắng mặt trời tự nhiên để giữ hương vị như trước đây.
Món mắm tôm chà được nhiều người sử dụng ăn kèm với thịt luộc, bún hay bánh hỏi. Ngoài ra còn có thể sử dụng thành món nước chấm trong các món ăn khác cũng rất ngon vì có hương vị đặc trưng vừa ngọt vừa cay của mắm tôm chà. Phần đông khách du lịch đến xứ Gò Công đều tìm mua món mắm tôm chà đem về làm quà biếu và thưởng thức để biết hương vị món đặc sản tiến vua ngày xưa.
Tác giả bài viết: Hoàng Trung