Một khảnh rừng phòng hộ tại khu vực Vực Mấu (Tân Thắng-Quỳnh Lưu-Nghệ An) bị phá và đã được chuyển sang trồng dứa năm 2018

Nhìn từ những “điểm nóng”

Nhiều năm qua, Quỳ Châu đã trở thành “điểm nóng” về tình trạng chặt phá rừng để lấy đất trồng cây nguyên liệu (keo). Từ năm 2015 đến nay, toàn huyện có khoảng 130 vụ phá rừng lớn nhỏ với khoảng 50ha. Ngoài phạt hành chính, đã có 13 vụ việc bị khởi tố trước pháp luật. Theo ông Lê Xuân Đình, Hạt trưởng hạt Kiểm lâm Quỳ Châu, diện tích rừng bị chặt phá là rừng tự nhiên nghèo. Ông Đình thừa nhận: Người dân phá rừng để trồng keo là nóng nhất. Diện tích rừng bị chặt phá là loại rừng đã được giao khoán bảo vệ theo Nghị định 63. Nếu ngành chức năng không làm căng là dân đã phá hết.

Huyện Quỳ Hợp cũng là địa phương “nóng” về thực trạng phá rừng trồng cây keo nguyên liệu. Chỉ tính riêng từ năm 2017 đến nay, Quỳ Hợp đã có 45 vụ phá rừng lớn nhỏ với diện tích hơn 20ha. Ông Phan Văn Báu – Phụ trách pháp chế, hạt kiểm lâm Quỳ Hợp thông tin: Từ năm 2017 bắt đầu xuất hiện tình trạng phá rừng. Đây là diện tích rừng đã được giao khoán cho người dân và một phần do xã quản lý. Cuộc sống người dân nhận khoán bảo vệ rừng rất khó khăn, gần như không có thu nhập gì từ rừng nên họ chuyển mục đích sang trồng keo có lợi hơn.

Riêng tại huyện Quỳnh Lưu, những năm qua người dân nơi đây lại “đua” nhau phá rừng phòng hộ đầu nguồn vực Mấu để trồng dứa. Theo thông tin chúng tôi có được, từ trước những năm 2010, diện tích rừng phòng hộ này đã được giao khoán cho các hộ dân chăm sóc, bảo vệ nhưng từ năm 2018, một số hộ dân tại xã Tân Thắng (Quỳnh Lưu) đã chặt phá gần 10ha rừng phòng hộ để trồng dứa.

Khu vực rừng phòng hộ ở xã Tân Thắng, huyện Quỳnh Lưu bị chặt phá năm 2018

Theo số liệu từ Phòng quản lý bảo vệ rừng - Bảo tồn thiên nhiên, chi cục Kiểm lâm Nghệ An cho hay: Từ 2015 đến nay, trên địa bàn tỉnh đã xảy ra 532 vụ phá rừng với diện tích bị thiệt hại gần 194ha; trong đó đã có 34 vụ được khởi tố. Diện tích rừng bị phá chủ yếu là rừng tự nhiên nghèo đã giao cho người dân hoặc các tổ chức quản lý. Trách nhiệm này là của chủ rừng, chính quyền địa phương và kiểm lâm.

Nguyên nhân phá rừng được cho là do diện tích rừng lớn nên khó kiểm soát. Trong khi đó, một số người dân thiếu hiểu biết, một số người dân thiếu đất sản xuất (dù đã được giao khoán đất nhưng đã bán, chuyển nhượng đất giao khoán cho người khác). Điều này dẫn tới môi sinh, môi trường bị ảnh hưởng; tạo hiệu ứng xã hội xấu trong xã hội bởi người dân sẽ nghĩ người khác phá được thì mình cũng phá được.

Người dân chưa sống được từ rừng giao khoán

Nghị định 75 ngày 9/9/2015 “về cơ chế, chính sách bảo vệ và phát triển rừng, gắn với chính sách giảm nghèo nhanh, bền vững và hỗ trợ đồng bào DTTS giai đoạn 2015-2002” nói rõ: đối tượng nhận khoán là hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng khu dân cư sẽ được hỗ trợ 400.000 đồng/ha/năm. Quy định là vậy nhưng tiền hỗ trợ không có nên các đối tượng nhận khoán bảo vệ, chăm sóc rừng chưa sống được từ rừng.

Ông Lê Xuân Đình, Hạt trưởng hạt Kiểm lâm Quỳ Châu nêu thực tế đáng lo: kinh tế từ trồng keo nguyên liệu là 7-8 triệuđồng/ha/năm trong khi những hộ nhận bảo vệ rừng thì không được gì, ngoài một ít lâm sản phụ (nứa, lùng…) được khai thác. Điều này dẫn tới việc khó chấm dứt nạn phá rừng để trồng keo.
Theo ông Nguyễn Hải Âu, Phó phòng quản lý bảo vệ rừng - Bảo tồn thiên nhiên, chi cục Kiểm lâm Nghệ An cho rằng: Không phải chế tài xử phạt không nghiêm. Mức xử phạt là không thấp, đối với cá nhân vi phạm thì mức xử phạt hành chính là từ 3 đến dưới 200 triệu đồng, còn tập thể thì gấp đôi. Nhưng người dân không có thu nhập từ rừng được giao khoán nên họ phá rừng để trồng cây nguyên liệu. Về những giải pháp lâu dài, theo ông Âu, ngành sẽ tăng cường tuyên truyền, xử lí kỉ luật nghiêm kiểm lâm buông lỏng, thiếu trách nhiệm. Thực hiện tốt công tác luân chuyển, phối hợp giữa các lực lượng và tổ chức kiểm tra cơ sở thường xuyên.

Một khoảnh rừng tại xã Châu Phong huyện Quỳ Châu bị phát sẻ rồi đốt để trồng keo năm 2019

Rừng xã Châu Phong huyện Quỳ Châu bị phát sẻ rồi đốt để trồng keo năm 2019

Muốn chấm dứt nạn phá rừng thì giải pháp tối ưu nhất là phải làm sao để người dân nhận khoán bảo vệ rừng sống được từ rừng. Muốn vậy, cần phải sớm điều chỉnh, bổ sung, thay đổi chính sách cho phù hợp đối với các hộ nhận khoán. Nghĩa là cần phải nghiên cứu để có thể cho người dân sản xuất (trồng cây nguyên liệu, cây bản địa, cây dược liệu…) trên những khu rừng sản xuất.