Trường nghề hoang tàn, nợ lương triền miên

Từng là một trường nghề uy tín, ký túc xá lúc nào cũng chật kín người song đến nay, Trường Trung cấp Kỹ thuật Nông nghiệp TP HCM với 13 ha đất gần như bỏ hoang. Điều đáng nói là trong đợt tuyển sinh vừa qua, trường chỉ tuyển được 34 học viên ngành chăn nuôi thú y.

12 năm không mua sắm thiết bị

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ThS Lương Thế Phúc, Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường Trung cấp Kỹ thuật Nông nghiệp TP HCM, cho biết ông đã nhận nhiệm vụ tại trường 14 tháng. Thế nhưng, điều đáng buồn là ông chưa thể vực dậy được toàn bộ hệ thống của trường.

Thư viện, phòng học, xưởng thực hành… tại Trường Trung cấp Kỹ thuật Nông nghiệp TP HCM bỏ hoang, ngày càng xuống cấp

"Ngày nhận nhiệm vụ mới, tôi mở danh mục tài sản của trường ra để kiểm tra thì tá hỏa. Suốt 12 năm qua, trường không mua sắm bất kỳ thiết bị, dụng cụ học tập mới nào cho học viên. Trong khi đó, chương trình học nghề quan trọng nhất là thiết bị thực hành" - ThS Phúc bùi ngùi.

Trường Trung cấp Kỹ thuật Nông nghiệp TP HCM tiền thân là Trường Trung học Kỹ thuật Nông nghiệp, trên cơ sở sáp nhập Trường Trung học Nông nghiệp và Trường Công nhân Kỹ thuật Thủy sản. Đến nay, trường đã có gần 50 năm tồn tại.

Giai đoạn Trường Trung cấp Kỹ thuật Nông nghiệp TP HCM tuyển sinh hiệu quả nhất là vào những năm 2000. Khi ấy, mỗi năm trường có trên 3.000 học viên theo học hệ trung cấp và khoảng 1.000 học viên học sơ cấp, chứng chỉ ngắn hạn; ký túc xá với hơn 500 giường lúc nào cũng kín chỗ. Dù đào tạo trung cấp nhưng với lợi thế chuyên về nông nghiệp, Trường Trung cấp Kỹ thuật Nông nghiệp TP HCM phát triển vượt bậc so với các trường nghề khác cùng khu vực.

Thế nhưng vài năm gần đây, Trường Trung cấp Kỹ thuật Nông nghiệp TP HCM rơi vào cảnh "đắp chiếu". Cả 2 cơ sở đào tạo đặt tại khu đất đắc địa ở quận 1 và TP Thủ Đức trước đây đều vắng bóng học viên. Gần 30 phòng học phải khóa cửa, ký túc xá ở miễn phí nhưng chỉ có 2 học viên.

Trường Trung cấp Kỹ thuật Nông nghiệp TP HCM đào tạo 12 ngành nhưng năm 2025 chỉ tuyển được 34 học viên ngành chăn nuôi thú y. Về nhân sự, từ 78 cán bộ và giảng viên, đến nay trường còn vỏn vẹn 20 người trụ lại.

ThS Lương Thế Phúc cho biết trước đây, Trường Trung cấp Kỹ thuật Nông nghiệp TP HCM chủ yếu tập trung vào những khóa đào tạo ngắn hạn và dài hạn ở các tỉnh, không chú trọng đầu tư cơ sở vật chất học tập tại trường. Mặt khác, trường cũng bị động do việc thay đổi cơ quan quản lý nhà nước. Theo đó, trước ngày 1-3-2025, trường hoạt động dưới sự quản lý của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP HCM. Từ ngày 1-3 đến 27-6-2025, trường chờ văn bản của cấp có thẩm quyền về tổ chức, sắp xếp bộ máy.

Vừa dạy vừa làm thêm

Thực tế, trên địa bàn TP HCM vẫn còn rất nhiều trường nghề đang gặp khó khăn về nhiều mặt, như tuyển sinh thưa thớt, thiếu thiết bị, không đủ diện tích, cơ sở vật chất xuống cấp… Đáng buồn hơn, nhiều giáo viên bị nợ lương, vừa đi dạy vừa phải làm thêm bên ngoài để cố gắng trang trải cuộc sống.

Chia sẻ với phóng viên, cô Phan Thị Ngọc Sương, giáo viên Trường Trung cấp nghề Bình Thạnh, rầu rĩ cho biết sau nhiều lần làm đơn kiến nghị, đến nay trường vẫn còn nợ 2 tháng tiền lương (tháng 8 và 9-2025). Thậm chí, có thời điểm trường chậm trả lương giáo viên hơn nửa năm.

Trên ứng dụng Bảo hiểm Xã hội Việt Nam số (VssID) của cô Sương, tài khoản đã chậm đóng bảo hiểm xã hội 15 tháng, chậm đóng bảo hiểm thất nghiệp 8 tháng, còn bảo hiểm y tế đã bị ngừng từ 16-4-2025. Ngoài ra, những khoản tiền khác như thu nhập tăng thêm, dạy vượt giờ, công tác chấm thi/coi thi… cũng đang "nằm im".

Cô Sương nhấn mạnh: "Tôi đã công tác gần 20 năm ở trường này. Nếu không yêu nghề và học trò, có lẽ tôi không bám trụ đến thời điểm này. Làm giáo viên đã khó, giáo viên dạy giáo dục nghề nghiệp càng khó hơn, nhà trường và các cơ quan liên quan cần sớm giải quyết dứt điểm tình trạng này. Có như thế thì chúng tôi mới an tâm công tác".

ThS Nguyễn Ngọc Bảo Chương, Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề Bình Thạnh, giải thích tình trạng nợ lương và bảo hiểm của trường bắt nguồn từ việc mất cân đối tài chính kéo dài. "Trường là đơn vị tự chủ tài chính hạng hai, tức bảo đảm chi 100% thường xuyên. Tháng 4-2022, khi tôi đến nhận nhiệm vụ thì trường đã lâm vào tình trạng âm quỹ. Trường vừa nợ tiền lương giáo viên vừa nợ tiền nhà nước khoảng 65 tỉ đồng. Để duy trì hoạt động, trường buộc phải chi gối đầu, tức lấy tiền học phí của khóa sau chi trả các khoản phí của khóa trước" - ThS Chương cho biết.

Hiện tại, Trường Trung cấp nghề Bình Thạnh chỉ có nguồn thu duy nhất từ việc cấp bù hệ trung cấp theo Nghị định 81/2021. Tuy nhiên, số lượng học viên qua mỗi năm càng giảm sâu. Năm học 2025-2026, trường chỉ tuyển được 46/315 chỉ tiêu.

"Trường đang hoàn tất hồ sơ học phí học kỳ 1 năm học 2025-2026. Dự kiến trong tháng 11-2025, trường sẽ nhận được khoản kinh phí này và tiếp tục chi trả lương cho giáo viên" - ThS Chương dè dặt.

Khoảng cách quá lớn

Tại hội nghị tổng kết năm học 2024-2025 và triển khai nhiệm vụ năm học 2025-2026 đối với giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên TP HCM, đại diện Trường Trung cấp Kỹ thuật Công nghệ Phước Lộc khẳng định dù có đủ xưởng thực hành nhưng tình trạng máy móc, thiết bị thiếu hụt, lạc hậu đang tạo ra khoảng cách quá lớn giữa đào tạo và thực tiễn sản xuất. Đây là vấn đề nan giải do chi phí đầu tư cao và thiếu tài trợ từ doanh nghiệp.

Sự phân bố mạng lưới giáo dục nghề nghiệp chưa đồng đều, tập trung chủ yếu ở đô thị và bị giới hạn về diện tích đất ở nhiều cơ sở, làm giảm khả năng mở rộng quy mô. Số lượng trường nghề tuyển sinh đủ chỉ tiêu rất ít so với mặt bằng chung của TP HCM. Đa số các trường đều phải "gồng mình" để duy trì hoạt động.

Theo ThS Nguyễn Minh Quang, Phó Hiệu trưởng Trường CĐ Điện lực TP HCM, những năm gần đây, việc tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp rất khó khăn, với nhiều yếu tố tác động. Thứ nhất, chính sách tiền lương ở nhiều đơn vị, doanh nghiệp vẫn còn ưu tiên với người có trình độ đại học; việc trả lương theo vị trí việc làm chưa được thực hiện rộng rãi.

Thứ hai, tâm lý xã hội vẫn còn sính bằng cấp. Thứ ba, chính sách tuyển sinh đại học tạo nhiều cơ hội cho thí sinh học đại học. Thứ tư, nguồn lực của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp chưa đủ mạnh để cạnh tranh, nhất là về nguồn lực tài chính để đầu tư phát triển.

"Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tập trung đào tạo kỹ năng nghề nghiệp, chi phí đầu tư trang thiết bị lớn, khó thu hồi vốn nếu không có sự hỗ trợ của nhà nước" - ThS Quang nhìn nhận.

(Còn tiếp)

Tác giả: Huế Xuân

Nguồn tin: Báo Người Lao Động