80 năm Tuyên ngôn độc lập: Việt Nam khẳng định con đường độc lập, tự chủ và hội nhập

Độc lập, tự do và ổn định là khát vọng muôn đời của mọi quốc gia, dân tộc. Với Việt Nam, giá trị ấy càng được thấm thía sau những đau thương, mất mát của chiến tranh.

Trong Tuyên ngôn độc lập Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kết hợp hai quyền cơ bản: quyền độc lập của dân tộc và quyền tự do của con người, trở thành nền tảng để khẳng định độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. Ngay từ năm 1945, Bác Hồ đã khẳng định chân lý: “Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do” - điều mà 15 năm sau Liên Hợp Quốc chính thức đưa vào nghị quyết về quyền độc lập dân tộc.

Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945 (Ảnh tư liệu)

“Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” là giá trị bất di bất dịch 

80 năm trôi qua, Tuyên ngôn Độc lập vẫn như bản anh hùng ca bất hủ, sống mãi trong trái tim người Việt. Tiến sĩ Chu Đức Tính, nguyên Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh phân tích, Tuyên ngôn độc lập vừa là lời tuyên bố với quốc dân, bạn bè quốc tế về sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, vừa nhấn mạnh quyền dân chủ, tự do của mỗi người dân Việt Nam.

Theo các nhà nghiên cứu, khi trích dẫn Tuyên ngôn độc lập của Mỹ, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, đều có quyền độc lập, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Đây là sự kết hợp đúng đắn giữa quyền con người và quyền dân tộc.

Với lời văn ngắn gọn, đanh thép, lập luận chặt chẽ, Bản Tuyên ngôn Độc lập vừa là cơ sở pháp lý vững chắc, vừa có ý nghĩa thời đại sâu sắc. Chỉ hơn 1.200 từ nhưng văn kiện đã kết tinh giá trị lịch sử, văn hóa, tinh thần yêu nước và khát vọng “thà chết tự do còn hơn sống nô lệ” của dân tộc Việt Nam. 

Theo PGS. TS Phạm Ngọc Trung, nguyên Trưởng khoa Văn hóa, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cụm từ “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” là giá trị bất di bất dịch của mọi quốc gia. Dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, giá trị này được mở rộng, không chỉ dành cho một nhóm người mà cho toàn thể nhân dân.

Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025) là dấu mốc trọng đại để nhìn lại chặng đường phát triển của dân tộc Việt Nam. Từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đất nước đã vượt qua nhiều thử thách, đạt được những thành tựu to lớn trên các lĩnh vực. Đây là hành trình khẳng định độc lập, thống nhất dân tộc, đồng thời nâng cao vị thế quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững chủ quyền và từng bước thích ứng với những biến động của thời đại.

Trong bối cảnh mới, việc nâng cao năng lực pháp lý quốc tế là nhiệm vụ không thể trì hoãn. Việt Nam cần có chiến lược xây dựng đội ngũ chuyên gia giỏi về luật pháp quốc tế, chủ động tham gia các diễn đàn, đồng thời đẩy mạnh nghiên cứu, lập luận để bảo vệ lợi ích quốc gia. Bên cạnh đó, cần quan tâm đến những thách thức mới như không gian mạng, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu số và tài nguyên chung toàn cầu, đây là các lĩnh vực ngày càng gắn bó mật thiết với hợp tác và tranh chấp quốc tế. Đây cũng là nơi Việt Nam cần thể hiện vai trò tiên phong trong việc bảo vệ luật pháp quốc tế, đóng góp cho sự ổn định chung.

Con đường độc lập, tự chủ và hội nhập

Việt Nam có thể tiếp tục phát huy sức mạnh từ Tuyên ngôn Độc lập để nâng cao vị thế quốc tế, đồng thời chứng minh rằng chủ quyền không chỉ được bảo vệ bằng vũ lực, mà còn bằng lý lẽ, bằng luật pháp và bằng sự đồng thuận rộng rãi của cộng đồng quốc tế. Kế thừa tinh thần của Tuyên ngôn Độc lập năm 1945, Việt Nam bảo vệ thành công chủ quyền lãnh thổ, góp phần khẳng định vai trò của luật pháp quốc tế, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định khu vực và thế giới.

Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chủ trì Lễ đón chính thức Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm ngày 19/8/2024 trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.  Ảnh: Trí Dũng – TTXVN

Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhận định, thế giới sau đại dịch COVID-19 đã bước vào giai đoạn có nhiều biến đổi sâu sắc, với cấu trúc “phân cực đa tầng” khi nhiều cường quốc cùng tồn tại và cạnh tranh trên các lĩnh vực từ kinh tế, công nghệ, quân sự cho đến môi trường. Xu thế hợp tác và cạnh tranh đan xen ngày càng rõ nét, tạo nên cả cơ hội lẫn thách thức cho các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Với vị thế của một quốc gia tầm trung, Việt Nam cần phát huy bản lĩnh độc lập, tự chủ, đồng thời chủ động trong hợp tác và quản trị rủi ro để duy trì môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển.

Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh cho rằng, định hướng chính sách đối ngoại của Việt Nam trong kỷ nguyên mới phải gắn liền với nguyên tắc độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa. Ngoại giao kinh tế, ngoại giao khoa học - công nghệ, ngoại giao môi trường cần trở thành những lĩnh vực mũi nhọn, nhằm tranh thủ cơ hội phát triển và củng cố vị thế quốc tế. Một trọng tâm then chốt là tận dụng tối đa các hiệp định thương mại và hợp tác quốc tế để nâng cao năng lực cạnh tranh. Không chỉ hội nhập sâu rộng về kinh tế, Việt Nam cần tham gia tích cực trong các cơ chế đa phương, đóng góp tiếng nói xây dựng trật tự khu vực ổn định, công bằng và bền vững.

Việt Nam cũng cần nâng cao khả năng chống chịu trước những thách thức như biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, an ninh mạng. Đây là những yếu tố quyết định khả năng duy trì tăng trưởng dài hạn và phát triển bền vững. Chính sách đối ngoại trong thời kỳ mới không chỉ là duy trì quan hệ hữu nghị và hợp tác, mà còn phải gắn chặt với chiến lược phát triển quốc gia, hướng tới nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy khoa học công nghệ và giáo dục. Xu thế chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu và sự bùng nổ của kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang mở ra không gian phát triển mới. 

Với mục tiêu đến năm 2045 sẽ trở thành một quốc gia phát triển, có thu nhập cao, Việt Nam cần phát huy mạnh mẽ nội lực, kết hợp với hội nhập quốc tế sâu rộng, từ đó tạo ra động lực mới cho phát triển, đưa đất nước tiến bước vững chắc trong kỷ nguyên mới.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (Đoàn Hà Nội) cũng cho rằng, sau 80 năm xây dựng và phát triển, Việt Nam đã khẳng định vững chắc con đường độc lập, tự chủ và hội nhập. Trong thành tựu đó, trí thức và đội ngũ khoa học Việt Nam là lực lượng nòng cốt, gắn bó trực tiếp với sự nghiệp cách mạng và bảo vệ Tổ quốc. Theo đó, đòi hỏi thế hệ ngày nay phải vừa đầu tư mạnh cho nghiên cứu khoa học, vừa xây dựng cơ chế để các nhà khoa học yên tâm cống hiến, đồng thời coi trọng việc bảo tồn, tôn vinh và lan tỏa các di sản trí tuệ.

Ông Nguyễn Anh Trí tin tưởng, kỷ niệm 80 năm Quốc khánh sẽ tiếp tục khơi dậy ý chí vươn lên trong toàn xã hội, nhất là thế hệ trẻ. Những bài học về bản lĩnh, trí tuệ và sức mạnh đoàn kết cần được tiếp nối để mỗi người dân hôm nay và mai sau đều thấy rõ trách nhiệm trong hành trình xây dựng một đất nước hùng cường.

Tác giả: Thiên Bình

Nguồn tin: Báo VOV