Cách mạng Tháng Tám và bốn bài học lớn trong bảo vệ Tổ quốc hôm nay

“Cách mạng Tháng Tám – Di sản chính trị, tinh thần của công cuộc bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên mới” là tên tham luận của Trung tướng, PGS-TS Phan Xuân Tuy- Giám đốc Học viện Chính trị Công an nhân dân gửi đến Hội thảo khoa học "Sức mạnh chính trị, tinh thần của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 - ý nghĩa đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong kỷ nguyên mới" diễn ra tại Hà Nội 7/8/2025. VOV xin lược trích một số nội dung trong bài viết này.

Hiện nay, công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế của đất nước ta đã và đang gặt hái được những thành công đáng tự hào, đó là kết quả của sự sáng tạo của Đảng và nhân dân ta, là sự kế thừa, phát huy và phát triển những bài học kinh nghiệm của lịch sử đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong gần 80 năm qua. Trong điều kiện hiện nay, đất nước ta có những điều kiện thuận lợi nhưng cũng đứng trước rất nhiều khó khăn và nguy cơ tiềm ẩn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do đó, yêu cầu phát huy những bài học lịch sử của thắng lợi vĩ đại giành được trong Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, vận dụng vào chiến lược phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới là cấp bách, có giá trị lý luận và thực tiễn cao. Từ quá trình tổng kết thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 - di sản chính trị tinh thần chúng ta có thể rút ra một số bài học sau:

Phát huy di sản tinh thần của Cách mạng Tháng Tám trong Bảo vệ Tổ quốc hôm nay

Thứ nhất, bài học về chớp thời cơ đối với chiến lược phát triển đất nước trong kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh

Bài học chớp thời cơ trong Cách mạng Tháng Tám góp phần làm sâu sắc thêm lý luận cách mạng vô sản, đặc biệt là lý luận về cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trong điều kiện thuộc địa - nửa phong kiến. Nó khẳng định vai trò của yếu tố thời cơ trong lý luận và thực tiễn cách mạng, chứng minh rằng: Thắng lợi không chỉ dựa vào lực lượng, mà còn phụ thuộc vào tính đúng lúc, đúng thời điểm của hành động cách mạng. Trong bối cảnh hiện nay, mặc dù không còn diễn ra chiến tranh giành độc lập, song tư duy chớp thời cơ vẫn giữ nguyên giá trị trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong công cuộc hội nhập quốc tế, cuộc Cách mạng công nghiệp, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo,  phát triển kinh tế tri thức,… thời cơ cũng tồn tại như những “cửa sổ lịch sử” cần được nắm bắt.

Đối với quốc phòng - an ninh, bài học chớp thời cơ thể hiện ở việc phải nắm vững tình hình trong nước, khu vực và quốc tế, phát hiện sớm những mầm mống bất ổn, đề ra chủ trương chiến lược linh hoạt, kịp thời xử lý tình huống, bảo vệ vững chắc chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Trong xây dựng Đảng, bài học này đặt ra yêu cầu nâng cao năng lực dự báo chiến lược, khả năng ra quyết sách đúng lúc, đề cao bản lĩnh chính trị và tính hành động quyết liệt trong điều hành và lãnh đạo.

Thứ hai, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam

Xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị. Đảng ta trước hết phải xuất phát từ thực tiễn, giữ vững nguyên tắc và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh để xây dựng một đường lối chính trị đúng. Đường lối đó phải phản ánh quá trình đổi mới nhận thức tư duy về Chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên Chủ nghĩa xã hội; đổi mới nhận thức về thời đại, bảo đảm kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại trong điều kiện mới, khơi thông các nguồn lực để xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước, huy động sức mạnh của toàn thể dân tộc để tổ chức thực hiện thắng lợi mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Phấn đấu: “Đến năm 2025: Là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp. Đến năm 2030: Là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Đến năm 2045: Trở thành nước phát triển, thu nhập cao”[1], theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trong dự thảo Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV Đảng ta đã xác định mục tiêu tổng quát: Phấn đấu đến năm 2030, là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, thuộc nhóm 30 nền kinh tế có quy mô GDP hàng đầu thế giới, tạo tiền đề vững chắc cho tăng trưởng cao trong dài hạn và đưa nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc vào năm 2045. Tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2026 - 2030 đạt tốc độ cao. Kinh tế phát triển năng động, nhanh và bền vững; bảo đảm các cân đối lớn. Thể chế quản lý hiện đại, cạnh tranh, hiệu lực, hiệu quả; mạng lưới kết cấu hạ tầng cơ bản đồng bộ, hiện đại; nguồn nhân lực được phát triển toàn diện; trình độ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thuộc nhóm dẫn đầu trong các nước có thu nhập trung bình cao; môi trường sinh thái được bảo vệ, thích ứng với biến đổi khí hậu; đời sống vật chất, tinh thần và sức khoẻ của nhân dân được nâng cao; xã hội dân chủ, công bằng, kỷ cương, an toàn; quốc phòng, an ninh được bảo đảm; vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng lên.

Coi trọng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đẩy mạnh công tác tự phê bình và phê bình trong công cuộc đổi mới hiện nay. Đảng ta xác định xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình là nhiệm vụ xuyên suốt, cấp bách và thường xuyên, liên tục để bảo đảm năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền của Đảng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đề ra. Tiếp tục triển khai mạnh mẽ Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về “Đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” để xây dựng hệ thống chính trị, xây dựng đất nước “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, Quy định số 144-QĐ/TW, ngày 9/5/2024 về “Quy định chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới”,…

Không ngừng xây dựng khối đại đoàn kết thống nhất

Thứ ba, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, đoàn kết quốc tế - sức mạnh nội sinh của đất nước trong kỷ nguyên mới

Không ngừng xây dựng khối đại đoàn kết thống nhất, trước hết và hạt nhân là đoàn kết, thống nhất trong Đảng và củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc và triển khai đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, hiệu quả, hài hòa quan hệ với các nước lớn. Đoàn kết là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của cả dân tộc trong tiến trình cách mạng giải phóng dân tộc cũng như trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945 là một minh chứng hùng hồn trong thực tiễn, khẳng định vai trò và sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân thông qua Mặt trận Việt Minh, dưới sự lãnh đạo của Đảng để lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành thắng lợi. 

Xây dựng Đảng được xác định là nhiệm vụ then chốt, xây dựng Đảng phải gắn liền, đi cùng với xây dựng Hệ thống chính trị, trong đó Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là hạt nhân tổ chức, củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phải đổi mới phương thức hoạt động, đa dạng hóa các hình thức tổ chức, để phát huy vai trò, nhất là giám sát và phản biện xã hội, góp phần tham gia xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Phải “khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”. Phải: “Tăng cường vai trò nòng cốt chính trị, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc”[2].

Thứ tư, bài học về xây dựng lực lượng vũ trang từ Cách mạng Tháng Tám - nền tảng bảo vệ Tổ quốc trong thời đại mới

Xây dựng lực lượng vũ trang theo phương châm “người trước, súng sau”. Quá trình ra đời, xây dựng, củng cố và phát triển của các lực lượng vũ trang cách mạng trước và trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 gắn chặt, thấm nhuần và củng cố bản chất chính trị của mình. Đó là một đội quân từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu và trưởng thành, một đội quân “trung với Đảng, hiếu với dân”; “những người chỉ biết sống chết với Đảng, chỉ biết còn Đảng thì còn mình”, “thức cho dân ngủ ngon, gác cho dân vui chơi, lấy niềm vui, hạnh phúc của nhân dân làm niềm vui, là lẽ sống của mình”, “danh dự mới là điều thiêng liêng cao quý nhất”, “lúc dân cần, lúc dân khó, có Công an”,….

Xây dựng lực lượng vũ trang theo phương châm “người trước, súng sau”

Trong giai đoạn hiện nay, xây dựng, củng cố và không ngừng vun đắp bản chất cách mạng, mối quan hệ mật thiết, gắn bó máu thịt với nhân dân và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, bổ sung phát triển và hoàn thiện phương thức Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với lực lượng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là nhiệm vụ cấp bách và hệ trọng, để phấn đấu đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội, Công an tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thực tiễn lịch sử đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, tiến hành công cuộc đổi mới, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta là minh chứng sống động cho thấy, dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, huy động sức mạnh to lớn của nhân dân, phát huy mối quan hệ đoàn kết, hiệp đồng chặt chẽ của Công an nhân dân và Quân đội nhân dân, đã tạo nguồn sức mạnh to lớn, đưa dân tộc ta, đất nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác, lập nên nhiều kỳ tích, đạt được nhiều thành tựu vĩ đại. Thành quả của cách mạng Việt Nam, nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng trở thành niềm tự hào, tấm gương sáng cho phong trào giải phóng dân tộc, xây dựng chủ nghĩa xã hội và nhân dân yêu chuộng hòa bình, tự do, công lý trên toàn thế giới.

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.36.

[2] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.172.

Tác giả: PV

Nguồn tin: Báo VOV