Soi loạt dự án nghìn tỷ tại xứ Nghệ bị Thanh tra Chính phủ 'điểm tên'

Ngày 22/7/2025, Thanh tra Chính phủ ban hành Kế hoạch số 1506/KH-TTCP thanh tra chuyên đề các công trình, dự án có khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí.

Mục đích là thông qua việc thanh tra để xác định nguyên nhân khó khăn, vướng mắc của các công trình, dự án; phát hiện hạn chế, bất cập của chính sách, pháp luật để kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện; xác định trách nhiệm và kiến nghị xử lý hành vi vi phạm pháp luật. Trên cơ sở đó, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thanh tra chuyên đề làm cơ sở để cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý, giải quyết, tránh thất thoát, lãng phí, góp phần khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Hồ chứa nước bản Mồng là dự án duy nhất trên địa bàn tỉnh Nghệ An Thanh tra Chính phủ trực tiếp thanh tra, kiểm tra.

Thanh tra Chính phủ sẽ trực tiếp tiến hành thanh tra 145 dự án của các Bộ, ngành trung ương và các Tập đoàn, Tổng công ty thuộc Bộ, ngành quản lý, có tổng mức đầu tư trên 100 tỉ đồng; thanh tra một số dự án lớn của các địa phương có tổng mức đầu tư trên 1.500 tỉ đồng. Thanh tra các tỉnh, thành phố trực tiếp tiến hành thanh tra 750 dự án trên địa bàn có tổng mức đầu tư trên 30 tỷ đồng.

Tại Nghệ An, dự án Hồ chứa nước Bản Mồng có tổng số vốn 5.552 tỷ đồng (giai đoạn 1) là công trình duy nhất do Thanh tra Chính phủ trực tiếp thanh tra. Dự án được xây dựng trên dòng sông Hiếu, lòng hồ rộng 25 km2, chủ yếu nằm tại địa bàn tỉnh Nghệ An và một phần tỉnh Thanh Hóa. Công trình đầu mối nằm tại xã Tam Hợp, tỉnh Nghệ An.

Nhiều hạng mục tại dự án hồ chứa nước bản Mồng vẫn đang dang dở, thi công ì ạch trong nhiều năm trở lại đây.

Giai đoạn 1, dự án Hồ chứa nước Bản Mồng có dung tích 225 triệu m3, 8 trạm bơm lấy nước dọc sông Hiếu và Nhà máy thủy điện công suất 45MW. Dự án có tổng mức đầu tư ban đầu 4.455 tỷ đồng, sau điều chỉnh vào năm 2023 tăng lên 5.552 tỷ đồng.

Năm 2010, dự án được khởi công nhưng đến nay nhiều hợp phần vẫn chưa hoàn thiện như khu tái định cư, đập phụ 3, hệ thống trạm bơm và kênh tiêu Châu Bình...

Nhóm bị can vướng lao lý tại Dự án hồ chứa nước bản Mồng.

Liên quan đến dự án này, ngày 31/10/2024, Cơ quan CSĐT - Bộ Công an đã khởi tố vụ án “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Ban 4 (Bộ NN&PTNT, nay là Bộ NN&MT) và các đơn vị liên quan trong quá trình đầu tư, thực hiện dự án.

Cơ quan điều tra xác định dự án này bị chậm tiến độ, phải điều chỉnh tổng mức đầu tư nhiều lần, gây lãng phí lớn cho ngân sách nhà nước. Hiện Cơ quan điều tra Bộ Công an đã khởi tố bị can, áp dụng biện pháp ngăn chặn đối với 8 bị can gồm các lãnh đạo, cán bộ Ban 4 và lãnh đạo, cán bộ Công ty Hoàng Dân.

Dự án Xây dựng hệ thống cấp nước Khu kinh tế Vũng Áng sau 14 năm khởi công cũng đang gặp nhiều vướng mắc.

Nếu như Hồ chứa nước bản Mồng là dự án duy nhất trên địa bàn tỉnh Nghệ An do Thanh tra Chính phủ thực hiện thì tại tỉnh Hà Tĩnh, có đến 4 dự án có tổng mức đầu tư trên 1.500 tỷ đồng được Thanh tra Chính phủ “điểm mặt, chỉ tên”.

Dự án Xây dựng hệ thống cấp nước Khu kinh tế Vũng Áng do Công ty CP Đầu tư và phát triển Vũng Áng làm chủ đầu tư và quản lý, với tổng mức đầu tư hơn 4.415 tỷ đồng. Hình thức quản lý dự án là doanh nghiệp đầu tư, Nhà nước hỗ trợ theo cơ chế chính sách. Trong đó, vốn ngân sách Nhà nước hỗ trợ 1.269 tỷ đồng.

Nhiều hạng mục của dự án đầu tư dở dang, ngừng thi công từ nhiều năm nay.

Dự án được khởi công xây dựng ngày 31/12/2011, trên tổng diện tích xây dựng 2.428 ha, được thực hiện trên địa bàn 5 xã thuộc huyện Kỳ Anh (cũ). Các hạng mục chính gồm: Hồ chứa nước trên sông Rào Trổ, Đập dâng Lạc Tiến, Kênh và công trình trên kênh tưới, cống ngăn mặn Kỳ Hà, nhà máy nước Kỳ Thịnh.

Đến thời điểm này, dự án vẫn còn nhiều tồn tại, vướng mắc. Trong đó vướng mắc tại các hạng mục hồ chứa nước Rào Trổ và đập tràn xả lũ ở xã Kỳ Thượng là nguyên nhân chính dẫn đến dự án phải dừng thi công, chưa thể chặn dòng kể từ năm 2016 đến nay.

Năm 2014, Thanh tra Chính phủ cũng đã vào cuộc đối với Dự án Xây dựng hệ thống cấp nước Khu kinh tế Vũng Áng và chỉ ra nhiều sai phạm.

Mỏ sắt Thạch Khê nằm trên địa bàn 5 xã ven biển của huyện Thạch Hà trước sáp nhập gồm: Thạch Khê, Đỉnh Bàn, Thạch Hải, Thạch Trị và Thạch Lạc với tổng diện tích đất sử dụng của dự án là 4.821 ha; ảnh hưởng trực tiếp đến khoảng 7.000 hộ dân với 27.000 nhân khẩu.

Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê do Công ty CP Sắt Thạch Khê (TIC) làm chủ đầu tư được triển khai từ năm 2008, tổng vốn đầu tư khoảng 14.500 tỷ đồng. Ở giai đoạn 2009-2011, chủ đầu tư đã cho bóc đất tầng phủ được khoảng 12,7 triệu m3, độ sâu âm 34 m so với mực nước biển, thu hồi khoảng 3.000 tấn quặng.

Mỏ sắt Thạch Khê được khởi động vào năm 2009, được đánh giá có trữ lượng lớn nhất Đông Nam Á.

Đến tháng 11/2011, Chính phủ phải cho tạm dừng dự án để thẩm định lại thiết kế kỹ thuật và tái cơ cấu cổ đông do vướng mắc về huy động và góp vốn. Từ đó đến nay, dự án ngừng hoạt động. Tỉnh Hà Tĩnh đã xó nhiều văn bản kiến nghị, kiên quyết đề xuất dừng khai thác mỏ sắt Thạch Khê khi lo ngại nếu tái khởi động sẽ để lại nhiều hệ lụy.

Sau 3 năm hoạt động, dự án tạm dừng cho đến nay, số phận vẫn chưa được định đoạt khi tỉnh Hà Tĩnh kiên quyết kiến nghị chấm dứt đầu tư; trong khi nhà đầu tư đề nghị ho phép "hồi sinh” để tránh lãng phí tài nguyên và ngân sách đã đầu tư vào dự án.

Trong khi đó, TIC lại giữ nguyên quan điểm kiến nghị Chính phủ cho phép “hồi sinh” mỏ sắt Thạch Khê để tránh lãng phí tài nguyên và ngân sách đã đầu tư vào dự án. Hệ lụy là suốt 15 năm qua, dự án bị bỏ hoang, gây ra không ít khó khăn, phiền toái cho nhân dân và địa phương trong đời sống hằng ngày cũng như phát triển kinh tế, du lịch ven biển.

Ngoài ra, dịp này trên địa bàn Hà Tĩnh Thanh tra Chính phủ còn vào cuộc đối với 2 dự án du lịch tại Khu kinh tế Vũng Áng do các nhà đầu tư nước ngoài làm chủ đầu tư. Gồm Dự án Khách sạn 5 sao và tòa nhà văn phòng cho thuê do Công ty TNHH 2 thành viên Human City làm chủ đầu tư và Dự án Khu du lịch – dịch vụ sinh thái hồ Tàu Voi của Công ty TNHH Quốc tế POLARIS KTY Việt Nam.

Hệ lụy là suốt 15 năm qua hệ thống máy móc bỏ không đã bị hoen ghỉ, hư hỏng gần như hoàn toàn; người dân "sống mòn" bên mỏ sắt Thạch Khê.

Trong đó, Dự án Khách sạn 5 sao và tòa nhà văn phòng cho thuê được đầu tư tại xã Kỳ Trinh, thị xã Kỳ Anh (cũ) với tổng mức đầu tư 1.500 tỉ đồng.

Dự án được xây dựng trên diện tích 5ha, với 3 khu chức năng riêng biệt gồm: khu khách sạn cao 8 tầng với 202 phòng nghỉ, khu khách sạn kết hợp văn phòng cho thuê cao 10 tầng và khu khách sạn phục vụ khách lưu trú dài hạn cao 10 tầng. Sau lễ khởi công rầm rộ vào cuối tháng 7/2010, dự án ì ạch thi công lèo tèo vài hạng mục rồi “đắp chiếu” từ đó đến nay.

Hai dự án du lịch - sinh thái có tổng trị giá gần 5.000 tỷ đồng tại Khu kinh tế Vũng Áng chỉ mới dừng lại ở mức khởi công từ 15 năm về trước.

Dự án Khu du lịch – dịch vụ sinh thái hồ Tàu Voi có tổng đầu tư hơn 1,8 tỷ USD (tương đương hơn 33.000 tỷ đồng) được chia làm 8 phân khu với các hạng mục chính : trung tâm hội nghị, triển lãm; văn phòng làm việc, trang trại trồng trọt, chăn nuôi; công viên nổi, nhà ở cho thuê, khu khách sạn 2-5 sao, khu vui chơi giải trí, thể thao; trung tâm mua sắm… với tổng diện tích lên tới 427 ha.

Chủ đầu tư là Công ty TNHH Quốc tế POLARIS KTY Việt Nam đã tổ chức lễ động thổ khởi công Dự án, mục tiêu phấn đấu trong năm 2011 hoàn thành và đưa vào hoạt động từng phần của dự án.

Tuy nhiên, sau hơn 15 năm, phần lớn diện tích đất vẫn bỏ trống, chỉ có 1 nhà điều hành nhỏ, khu trồng rau sạch và một số chuồng trại chăn nuôi lèo tèo. Hàng trăm hecta đất đã được quy hoạch vẫn chưa được giải phóng hoặc chưa có dấu hiệu thi công.

Tác giả: Thiên Thảo

Nguồn tin: Báo Công an Nhân dân