Việt Nam phát hiện "báu vật sống" tưởng đã tuyệt chủng 11 triệu năm gây chấn động giới khoa học

Một phát hiện chấn động giới khoa học vừa được công bố tại Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Quảng Trị), khi phát hiện loài chuột đá Trường Sơn tường được cho đã tuyệt chủng 11 triệu năm trước.

Vào ngày 2/8/2025 đại diện lãnh đạo Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã xác nhận các hình ảnh rõ nét về loài chuột đá Trường Sơn vừa được ghi lại khi chúng đang kiếm ăn về đêm tại khu vực phân khu bảo vệ nghiêm ngặt. Đây là kết quả từ chương trình bẫy ảnh do Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng phối hợp cùng các tổ chức bảo tồn quốc tế triển khai từ cuối năm 2024.

Chia sẻ trên PLO ông Phạm Hồng Thái, Giám đốc Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng khẳng định: “Việc ghi nhận chuột đá Trường Sơn ngoài tự nhiên không chỉ là một phát hiện gây chấn động giới sinh học, mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng sống còn của các khu bảo vệ nghiêm ngặt. Đồng thời, đặt ra trách nhiệm mới cho công tác bảo tồn trong bối cảnh biến đổi khí hậu và xâm lấn sinh cảnh đang gia tăng. Đây là một thắng lợi hiếm có của bảo tồn khi một loài được trả lại sự sống sau 11 triệu năm bị xem là đã mất”.

Ghi nhận 424 hình ảnh tại 10 trạm bẫy ảnh

Theo báo cáo, đến đầu tháng 8/2025, chương trình bẫy ảnh đã ghi nhận được 424 ảnh chuột đá Trường Sơn tại 10 trạm khác nhau, trong đó nổi bật là các trạm mang số hiệu 77, 80, 97, 115 và 121. Đây là lần đầu tiên khoa học thu được bằng chứng sinh động về sự tồn tại ngoài tự nhiên của loài gặm nhấm quý hiếm này.

Vào năm 2005, các nhà khoa học lần đầu tiên phát hiện loài chuột lạ ở Khu bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia Hin Nam No (Lào) và đặt tên là chuột đá Lào. Họ so sánh đặc điểm hình thái của loài thú mới này với các hóa thạch loài gặm nhấm cổ đại và kết luận chuột đá Lào chính là đại diện còn sống duy nhất của họ thú cổ Diatomyidae tuyệt chủng cách đây 11 triệu năm.

Loài chuột đá Trường Sơn là thành viên duy nhất còn sống của họ Diatomyidae, từng được cho là đã tuyệt chủng từ kỷ Miocen, cách đây 11 triệu năm. Chính vì vậy, khi được phát hiện lần đầu tiên tại Lào vào năm 2005, loài này đã được gọi là “hóa thạch sống” – một nhánh tiến hóa cổ đại tưởng như đã biến mất.

Tại Việt Nam, vùng phân bố của chuột đá Trường Sơn chủ yếu nằm ở các khu vực núi đá vôi dọc dãy Trường Sơn, đặc biệt là các khu rừng nguyên sinh ít bị tác động thuộc địa phận Quảng Trị. Tuy nhiên, trước năm 2025, tất cả các ghi nhận tại Việt Nam đều chỉ dựa trên mẫu tiêu bản, chưa từng có bằng chứng về cá thể sống ngoài tự nhiên.

Cột mốc khoa học và bảo tồn

Việc thu được hình ảnh sống động từ thiên nhiên của loài từng bị coi là đã tuyệt chủng suốt hàng triệu năm không chỉ mang ý nghĩa khoa học đặc biệt, mà còn là minh chứng mạnh mẽ cho hiệu quả của các khu bảo tồn được quản lý chặt chẽ. Các chuyên gia nhận định, chuột đá Trường Sơn hoàn toàn có thể là biểu tượng mới của công cuộc bảo tồn đa dạng sinh học ở Việt Nam.

Với phát hiện này, chuột đá Trường Sơn một lần nữa được tái nhận diện như một phần quý báu trong hệ sinh thái rừng núi Việt Nam. Giới khoa học quốc tế đánh giá đây là bước ngoặt mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới liên quan đến tiến hóa, sinh thái và khả năng phục hồi của các loài đặc hữu trong điều kiện biến đổi môi trường toàn cầu.

 Tác giả: Ngọc Minh

Nguồn tin: doisongphapluat.nguoiduatin.vn