Thấy gì từ phát ngôn 'học gì lắm rồi cũng đi làm thuê' của giáo viên?

Lời nói nặng nề của giáo viên có thể ảnh hưởng đến tâm lý thí sinh trong kỳ thi quan trọng. Ảnh: Khương Nguyễn.

"Học làm gì lắm rồi cũng đi làm thuê, làm công nhân".

Đây là câu nói của một giáo viên khi thực hiện nhiệm vụ coi thi tại điểm thi trường THPT Nam Đàn 2 (tỉnh Nghệ An). Sau khi câu chuyện được phụ huynh phản ánh với nhà trường, chia sẻ lên mạng xã hội, giáo viên này bị đình chỉ công tác coi thi và đã gửi lời xin lỗi đến học sinh, phụ huynh.

Đồng thời, ông cũng nhận vô số chỉ trích trên mạng xã hội vì có lời nói coi thường học sinh, gây ảnh hưởng đến tinh thần thi cử và học tập của những đứa trẻ mới chập chững bước vào môi trường THPT.

Câu chuyện đáng tiếc

Bàn luận về câu nói của giáo viên trong vụ việc trên, Trần Hằng, học sinh THPT tại Nghệ An, cho biết dù không phải học sinh trong câu chuyện trên, em vẫn cảm thấy rất buồn khi đứa trẻ đang ở tuổi đi học lại phải nhận những lời nói như vậy.

Hằng kể rằng ở tỉnh Nghệ An nơi em sống, hiện tượng học sinh lớp 9, lớp 12 tốt nghiệp rồi đi làm hoặc xuất khẩu lao động không phải chuyện hiếm. Thậm chí, ở một số làng hoặc xã, xuất khẩu lao động trở thành “xu hướng”, nếu không đi sẽ bị coi là kém cỏi, không có chí tiến thủ.

Bản thân Hằng là học sinh giỏi, từ nhỏ đã được bố mẹ định hướng đi học đại học và có thể học lên bậc cao học. Sống ở khu vực nhiều người bỏ học để xuất khẩu lao động, Hằng cũng nhiều lần nghe hàng xóm rủ rỉ vào tai: “Đừng học nhiều làm gì, đi làm kiếm tiền nhanh hơn”. Thậm chí, nữ sinh từng bị nói chê là “học hành tốn tiền bố mẹ”.

Dù hàng xóm nói nặng nói nhẹ, ở trường, nữ sinh vẫn luôn được giáo viên động viên học tập. Không riêng Hằng, nhiều bạn khác cùng lớp cũng được động viên nên đi học đến đại học để thay đổi cuộc sống. Đặc biệt, vào những dịp thi cử, các học sinh lại càng được động viên nhiều hơn.

“Những câu nói tương tự câu ‘Học làm gì lắm rồi cũng đi làm thuê, làm công nhân’ em đã từng gặp, nhưng chưa bao giờ thấy xuất hiện trong môi trường sư phạm, bởi vì thầy cô luôn đề cao việc học và mong học sinh có thể tiến xa hơn trên con đường tiếp cận tri thức. Vụ việc xảy ra ở Nam Đàn, em thấy rất đáng tiếc và thương bạn học sinh phải nhận lời nói đó”, Hằng chia sẻ với Tri Thức - Znews.

Chuyên viên tư vấn tâm lý Đào Lê Tâm An chỉ ra những lỗi mà giáo viên trong vụ việc ở Nghệ An đã mắc phải. Ảnh: NVCC.

Lỗi nghiêm trọng trong giao tiếp sư phạm

Nhận xét vụ việc ở Nghệ An từ góc độ giáo dục học đường, chuyên viên tâm lý Đào Lê Tâm An, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Sư phạm TP.HCM, nói rằng phát ngôn ”Học làm gì lắm rồi cũng đi làm thuê, làm công nhân” là một lỗi nghiêm trọng về mặt giao tiếp sư phạm, đồng thời vi phạm nguyên tắc tôn trọng nhân phẩm học sinh được quy định trong Luật Giáo dục 2019.

Theo anh An, giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức, mà còn là hình mẫu đạo đức, do đó mọi hành vi giao tiếp đều có tính định hướng và ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển nhân cách của học sinh. Trong vụ việc này, bình phẩm này của cán bộ phòng thi có 2 lỗi.

Thứ nhất, hành động này đang định kiến hóa giá trị nghề nghiệp, từ đó hạ thấp nhân phẩm của người lao động chân tay - hoàn toàn đi ngược lại tinh thần bình đẳng nghề nghiệp trong giáo dục hiện đại. Điều này càng gây ra sự kỳ thị, phân biệt trong tư tưởng của học sinh đối với các mối quan hệ xung quanh, hoặc gây ra sự tự ti, xem lao động chân tay là thấp kém, đáng xấu hổ.

Thứ hai, giáo viên đang đưa ra nhận xét một vấn đề không liên quan đến bối cảnh, đặc biệt là trong giai đoạn học sinh đang căng thẳng, áp lực với kỳ thi tuyển sinh lớp 10.

Giai đoạn này, học sinh thường có xu hướng nhạy cảm hơn với các kích thích từ bên ngoài. Thậm chí, việc chứng kiến các thí sinh khác xin nhiều giấy thi, giám thị có thái độ không thân thiện... cũng khiến tinh thần các bạn bị ảnh hưởng ít nhiều. Lời nói đó có thể khiến thí sinh hoang mang, lo lắng, mất tập trung, thậm chí mất niềm tin vào bản thân.

Từ những phân tích trên, chuyên viên tư vấn tâm lý khuyên rằng khi học sinh bị tổn thương bởi lời nói miệt thị, điều đầu tiên người lớn - đặc biệt là cha mẹ và giáo viên khác - nên làm là lắng nghe mà không đánh giá, giúp các em diễn đạt cảm xúc một cách an toàn.

Việc đồng cảm và xác nhận cảm xúc, ví dụ như "con cảm thấy tổn thương là điều hoàn toàn dễ hiểu" giúp giảm căng thẳng và tái thiết cảm giác được tôn trọng.

Người lớn cũng nên chia sẻ, tái khẳng định rằng một lời nói không xác định giá trị của con người, và giá trị của một người không nằm ở sự phán xét của người khác, mà ở nỗ lực và lòng tự trọng. Thay vì chỉ trích giáo viên, người lớn hãy hướng dẫn các em nhìn rộng hơn: Trong xã hội, ai cũng từng gặp người có đánh giá không công bằng, và việc xử lý cảm xúc trước bất công là một kỹ năng sống quan trọng.

Ngoài ra, anh Đào Lê Tâm An khuyên rằng đối với học sinh lớp 12, đây là giai đoạn dễ dao động vì áp lực thi cử và khủng hoảng bản sắc. Để giữ vững tinh thần, các bạn nên tái xác định mục tiêu thi cử, không phải để “hơn người khác”, mà để hiểu rõ khả năng và giới hạn của bản thân.

Học sinh cũng nên giữ nếp sinh hoạt ổn định, ngủ đủ, ăn uống đúng giờ và tập thể dục nhẹ nhằm giúp điều hòa vùng não kiểm soát cảm xúc. Các bạn không nên hy sinh thời gian nghỉ ngơi để ôn tập, vì việc ngủ đủ giấc, ăn đủ chất cũng quan trọng không kém việc học.

“Ngoài ra, các bạn cũng nên tự động viên mình bằng những câu như ‘Mình đã cố gắng hết sức’, ‘Hôm nay mình giải được bài tập khó, thật đáng tự hào’. Những lời tự động viên sẽ khiến tâm trạng thoải mái, nâng cao sự tự tin trước kỳ thi quan trọng”, anh Tâm An khuyên.

Tác giả: Thái An

Nguồn tin: znews.vn