Kỷ niệm 65 năm ngày mở đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh (19/5/1959 - 19/5/2024): Còn mãi những giá trị con đường huyền thoại

Mở đường chi viện miền Nam

Sau Hiệp định Genève (tháng 7/1954), đất nước ta bị chia cắt, liên lạc giữa cách mạng hai miền hết sức khó khăn qua tuyến liên lạc duy nhất là miền Tây Quảng Trị do Liên khu ủy 5 phụ trách.

Tuy nhiên, tuyến đường này không thể đáp ứng được yêu cầu chi viện lớn về nhân lực, vật lực cho chiến trường miền Nam trong bối cảnh cuộc kháng chiến những năm sau đó ngày càng ác liệt.

Đoàn xe vận chuyển bộ đội, vũ khí trên đường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ. Ảnh Tư liệu

Để giữ vững liên lạc, bảo đảm sự chỉ đạo kịp thời từ Trung ương Đảng cho phong trào cách mạng miền Nam, nghị quyết hội nghị Trung ương 15 (tháng 1/1959) của Đảng đặt ra nhiệm vụ mở đường chi viện cho miền Nam “là một việc lớn, có ý nghĩa chiến lược, quan hệ trực tiếp đến sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc”.

Đoàn 559 được thành lập ngày 19/5/1959 được chọn là “đoàn công tác quân sự đặc biệt” triển khai các lực lượng công binh, hậu cần, y tế, bộ binh và phòng không để đảm bảo hoạt động của tuyến đường này. Khe Hó - nằm giữa một thung lũng ở Tây Nam huyện Vĩnh Linh (tỉnh Quảng Trị) được chọn là địa điểm xuất phát để mở đường “tiến vào Nam”.

Trong suốt cuộc chiến tranh, đường Hồ Chí Minh trở thành trọng điểm đánh phá quyết liệt của địch bằng đủ các loại vũ khí hiện đại và tối tân nhất.

Mỹ, ngụy đã mở nhiều chiến dịch lớn với hàng trăm chiếc máy bay rải chất độc hóa học dọc tuyến hành lang vận chuyển, gần 4 triệu tấn bom đạn và các loại mìn ném xuống Trường Sơn nhằm phá đường, tiêu diệt các đoàn xe, hủy diệt mọi sự sống đến mức “rừng không còn lá, núi đá thành đất bùn”.

Với tinh thần “tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, chung ý chí “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và quyết tâm “đánh địch mà đi, mở đường mà tiến”, lớp lớp các lực lượng từ bộ đội, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến, công nhân giao thông và Nhân dân các dân tộc đã luôn bền bỉ, kiên cường trụ bám trận địa, trụ bám mặt đường, giữ vững thông suốt cho mạch máu giao thông này.

Trải qua 16 năm (1959 - 1975), từ những con đường mòn men theo dải Trường Sơn hùng vĩ, tuyến đường không ngừng được mở rộng, vươn xa như một “trận đồ bát quái” phủ kín dãy Trường Sơn, với tổng chiều dài toàn tuyến lên tới 20.000km, xuyên Bắc - Nam và ba nước Đông Dương, vươn tới tất cả các chiến trường, vận chuyển hơn 1 triệu tấn vật chất, vũ khí; đưa hơn 2 triệu lượt người hành quân từ hậu phương lớn miền Bắc cho tiền tuyến lớn miền Nam, góp phần đặc biệt quan trọng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Sức sống mãnh liệt của con đường qua bom đạn

Triển lãm “Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh huyền thoại” giới thiệu khoảng 100 tài liệu, hình ảnh là những nội dung cô đọng nhất về sự ra đời của “Tuyến lửa” đường Trường Sơn, sức sống mãnh liệt của con đường qua bom đạn chiến tranh, trở thành một kỳ tích về sức mạnh chiến đấu, chiến thắng, một thành công xuất sắc trong chỉ đạo chiến lược của Đảng, một huyền thoại trong lịch sử giữ nước của dân tộc Việt Nam. Triển lãm gồm 2 chủ đề: “Tuyến chi viện chiến lược cho miền Nam” và “Con đường huyền thoại”.

Thông qua các tư liệu, hình ảnh, những câu chuyện về con đường huyền thoại được kể trong không gian khu di tích Cách mạng Nhà và Hầm D67 sẽ đem đến cho du khách những thông tin, tư liệu giá trị về vai trò của Tổng hành dinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ý nghĩa chiến lược của quyết định mở đường Trường Sơn từ Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương.

Đơn cử, trong phần “Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh huyền thoại: Những điều cần biết”, công chúng biết được tên gọi đường Trường Sơn (dãy núi chạy dọc miền Trung từ địa phận Nghệ An tới cực Nam Trung Bộ) có tên khác là đường Hồ Chí Minh vì được quyết định thành lập đúng ngày sinh nhật Bác (19/5/1959).

Đường có tổng chiều dài gần 20.000 km bắt đầu từ Nghệ An đến Bình Phước. Bộ đội hành quân trên đường Trường Sơn phải vượt qua chặng đường dài trên 1.500 km. Những người lính đầu tiên đã hành quân vào miền Nam theo phương thức thô sơ nhất: gùi cõng trên vai và đi bộ, mỗi người phải mang từ 20 - 30 kg quân trang, lương khô, súng đạn, thuốc quân y, đường, gạo, muối.

Từ năm 1965 - 1975, không quân Mỹ đã thả xuống đường Trường Sơn trên 4 triệu tấn bom đạn đủ loại, gấp đôi tổng số bom đạn dùng trong chiến tranh Thế giới thứ 2 (hơn 2 triệu tấn). Nhà Trắng từng coi mọi đau khổ của họ đều “bắt nguồn chủ yếu từ con đường mòn bất khả xâm phạm” này.

Về “đoàn quân huyền thoại” - Đoàn 559 - Bộ đội Trường Sơn (ghép từ ngày tháng thành lập tháng 5/1959) với biên chế 500 cán bộ, chiến sĩ được chọn là những người đầu tiên “soi đường, mở lối” “tiến vào Nam”. Từ năm 1959 - 1975, trên tuyến đường Hồ Chí Minh, đoàn đã vận chuyển và tổ chức hơn 2 triệu lượt chiến sĩ, cán bộ vào ra; hơn 1 triệu tấn hàng tới chiến trường miền Nam.

Trong phần này, triển lãm giới thiệu đến công chúng nhiều hình ảnh như: “Các cán bộ, chiến sĩ vượt núi, băng rừng Trường Sơn tiến vào miền Nam”; “Các chiến sĩ của trung đoàn 70 - đơn vị đầu tiên của bộ đội Trường Sơn - đang thồ hàng trên tuyến Tây Trường Sơn tháng 9/1961”.

Bên cạnh đó, triển lãm còn giới thiệu đến người xem nhiều tư liệu, hình ảnh như: “Tiểu đội xe không kính trên đường Trường Sơn”; “Cô gái mở đường”; “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/Mà lòng phơi phới dậy tương lai”; “Đường dẫn xăng dầu - huyền thoại trong huyền thoại”; “Tiến về Sài Gòn, ta quét sạch giặc thù/Tiến về đồng bằng, giải phóng Thành đô”; “Những vị tướng trên con đường huyền thoại”.

Sau ngày thống nhất, đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh đóng vai trò như mạch máu của đất nước, trở thành tuyến quốc lộ xuyên Việt hiện đại thứ hai ở phía Tây, phục vụ cho thời kỳ hội nhập, phát triển và củng cố an ninh quốc phòng của đất nước.

Triển lãm mở của phục vụ du khách tham quan từ ngày 26/4 đến ngày 31/5, tại Khu di sản Hoàng thành Thăng Long, số 19 Hoàng Diệu, Ba Đình, Hà Nội.

Tác giả: Minh An

Nguồn tin: kinhtedothi.vn