Bộ GD&ĐT làm gì để giữ chân giáo viên khi lương không đủ sống?

Trước vấn đề nóng về việc nhiều giáo viên "cay đắng" nghỉ việc vì lương không đủ sống, bên cạnh đó các trường lại thiếu giáo viên nghiêm trọng, phóng viên Dân trí đã có cuộc trao đổi với TS Vũ Minh Đức, Cục trưởng Cục Nhà giáo (Bộ GD&ĐT) về nghịch lý này.

5 giải pháp giải quyết tình trạng "ăn đong"

Năm học 2022- 2023, cả nước thiếu hơn 94.000 giáo viên, nhất là các môn học của Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018. Bộ GD&ĐT có giải pháp gì trước mắt để giải quyết tình trạng này?

- Trong nhiều năm qua, tình trạng thiếu giáo viên đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo hết sức quan tâm, phối hợp với các Bộ, Ngành và địa phương để giải quyết.

TS Vũ Minh Đức, Cục trưởng Cục Nhà giáo- Bộ GD&ĐT (Ảnh: GD&TĐ).

Thứ nhất, Bộ GD&ĐT đã phối hợp với Bộ Nội vụ tham mưu Chính phủ ban hành Nghị quyết số 102/2020/NQ-CP về giải pháp đối với biên chế sự nghiệp giáo dục và y tế, trong đó cho phép các cơ sở giáo dục được ký hợp đồng lao động (dưới 12 tháng) để kịp thời thay cho số giáo viên nghỉ thai sản, nghỉ hưu theo chế độ và để bố trí giáo viên dạy buổi thứ 2 trong ngày (đối với cơ sở giáo dục dạy 2 buổi/ngày).

Thứ hai, Bộ đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định số 24/2021/NĐ-CP tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông thực hiện công tác xã hội hóa một các linh hoạt theo điều kiện thực tế của địa phương;

Ban hành Thông tư số 24/2020/TT-BGDĐT quy định việc sử dụng giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục chưa đáp ứng trình độ chuẩn được đào tạo nhằm cụ thể hóa về việc bố trí, sử dụng đối tượng này để bảo đảm chất lượng giáo dục nhưng không làm xáo trộn việc giảng dạy, giáo dục trong các cơ sở giáo dục;

Ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện tinh giản biên chế cho viên chức ngành Giáo dục, chỉ đạo, hướng dẫn địa phương thực hiện rà soát, sắp xếp, tổ chức lại cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, rà soát biên chế và chuẩn bị đội ngũ giáo viên thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018;

Chỉ đạo các cơ sở đào tạo giáo viên mở mã ngành đào tạo các môn học mới và các ngành đào tạo giáo viên dạy liên môn; tăng cường sự liên hệ, kết nối với cơ quan quản lý giáo dục và cơ sở giáo dục ở các địa phương nhằm xác định nhu cầu sử dụng giáo viên cụ thể theo từng trình độ, môn học, cấp học để có kế hoạch tuyển sinh và đào tạo, bồi dưỡng giáo viên một cách phù hợp, bảo đảm về số lượng, chất lượng và cơ cấu từng môn học, cấp học.

Đại diện Bộ GD&ĐT đưa ra giải pháp để giải quyết căn cơ tình trạng thiếu giáo viên (Ảnh: Mỹ Hà).

Về lâu dài, để tránh tình trạng "ăn đong" vì thiếu giáo viên, Bộ GD&ĐT có giải pháp "dài hơi" ra sao ở các địa phương trong việc giải quyết biên chế giáo viên?

- Đề giải quyết một cách căn cơ tình trạng thiếu giáo viên, theo tôi cần thực hiện một số giải pháp trước mắt và lâu dài:

Thứ nhất, quán triệt tinh thần: Việc giải quyết tình trạng thiếu giáo viên phải đồng bộ từ Trung ương tới địa phương, đồng bộ giữa các Bộ, ngành liên quan; Làm rõ trách nhiệm của các đơn vị, địa phương trong việc giải quyết tình trạng thiếu giáo viên.

Việc giải quyết tình trạng thiếu giáo viên vừa bảo đảm việc thực hiện tinh giản biên chế theo chủ trương của Đảng và Nhà nước vừa bảo đảm phương châm: Ở đâu có học sinh, ở đó phải có giáo viên; Ở đâu có học sinh, bảo đảm cơ hội tiếp cận bình đẳng giáo dục của tất cả trẻ em và học sinh.

Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật để nâng cao vị thế, thu nhập của nhà giáo như: Xây dựng, trình Quốc hội ban hành Luật Nhà giáo để tạo hành lang pháp lý cho việc xây dựng, ban hành các chính sách, pháp luật về tuyển dụng, sử dụng, quản lý đội ngũ giáo viên mầm non, phổ thông nói riêng, đội ngũ nhà giáo nói chung, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục;

Nghiên cứu, hoàn thiện các quy định về chế độ làm việc, vị trí việc làm, định mức số lượng người làm việc, tuổi nghỉ hưu của nữ giáo viên mầm non... phù hợp với đặc thù lao động của nhà giáo.

Thực hiện chính sách tiền lương mới theo tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế: "Lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp và có thêm phụ cấp tùy theo tính chất công việc, theo vùng"; Tạo sự thu hút và động lực cho đội ngũ nhà giáo yên tâm công tác.

Thứ ba, thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập có điều kiện thực hiện cơ chế tự chủ.

Có cơ chế, chính sách để khuyến khích các cá nhân và doanh nghiệp (đặc biệt là các nơi có khu công nghiệp) thành lập các cơ sở giáo dục ngoài công lập, tham gia xã hội hóa giáo dục để giảm áp lực cho hệ thống giáo dục công lập, giảm số người hưởng lương từ ngân sách nhà nước.

Việc này giúp giảm chi cho ngân sách nhà nước đồng thời không làm giảm cơ hội tiếp cận giáo dục của học sinh nghèo, học sinh là đối tượng chính sách.

Thứ tư, tiếp rà soát về số lượng và cơ cấu giáo viên ở tất cả các cấp học, môn học, xác định cụ thể số lượng giáo viên còn thiếu, đặc biệt là các địa phương thiếu nhiều do chính sách trước năm 2015 để có giải pháp bổ sung biên chế phù hợp;

Tập trung ưu tiên bổ sung biên chế cho giáo dục vùng khó khăn, nơi dân số tăng, các khu công nghiệp…; rà soát, sắp xếp, chuyển những trường phổ thông có quy mô nhỏ thành trường có nhiều cấp học.

Thực hiện tuyển dụng số biên chế đã được giao trước đây chưa tuyển dụng; khẩn trương tuyển số biên chế được giao bổ sung theo Quyết định số 72-QĐ/TW ngày 18/7/2022 của Ban Chấp hành Trung ương.

Thứ năm, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên; nâng cao năng lực và chất lượng đào tạo của các cơ sở đào tạo giáo viên, mở ngành đào tạo phù hợp với các môn học theo Chương trình GDPT 2018;

Tăng cường đào tạo văn bằng thứ hai, đào tạo liên thông hoặc bồi dưỡng chuyển đổi môn học để bổ sung giáo viên cho những môn học còn thiếu, môn học đặc thù.

Triển khai thực hiện tốt Nghị định 116/2020/NĐ-CP nhằm bảo đảm nguồn tuyển dụng giáo viên theo cơ cấu môn học và theo nhu cầu của địa phương.

Gần 66.000 biên chế giáo viên sẽ được bổ sung trong giai đoạn 2022- 2026 (Ảnh: Mỹ Hà).

Hơn 31.000 giáo viên tiếng Anh, Tin học tiểu học

Dự kiến khoảng bao nhiêu biên chế giáo viên sẽ được bổ sung cho năm học 2022-2023, thưa ông?

- Năm 2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp với Bộ Nội vụ đề xuất Chính phủ bổ sung biên chế giáo viên và đã được Bộ Chính trị đồng ý bổ sung thêm gần 66.000 biên chế giáo viên trong giai đoạn 2022- 2026.

Riêng năm học 2022-2023, các địa phương đã bổ sung 28.750 biên chế giáo viên mầm non, phổ thông.

Ngày 02/8/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có Công văn số 3585/BGDĐT-NGCBQLGD đề nghị các địa phương khẩn trương tuyển dụng hết số biên chế giáo viên đã được giao trước đây và số biên chế được bổ sung theo quyết định của Bộ Chính trị.

Nhiều địa phương đã tích cực thực hiện việc bổ sung đội ngũ giáo viên để triển khai Chương trình GDPT 2018.

Một số địa phương tăng cường phân cấp cho các cơ sở giáo dục trong việc tuyển dụng giáo viên, đảm bảo số lượng và cơ cấu hợp lý, có nhiều giải pháp khắc phục tình trạng thiếu giáo viên.

Hiện một số môn học như Tiếng Anh, Tin học ở cấp tiểu học đang thiếu giáo viên trầm trọng, theo ông, làm thế nào để đáp ứng đủ giáo viên những môn học này ở các địa phương nhằm triển khai tốt Chương trình Phổ thông 2018?

- Theo thống kê từ cơ sở dữ liệu ngành Giáo dục, hiện nay cả nước có 8.016 giáo viên tin học, 23. 492 giáo viên ngoại ngữ cấp tiểu học trong biên chế.

Số giáo viên này hoàn toàn đáp ứng được việc dạy tin học và ngoại ngữ cấp tiểu học năm học 2022-2023 (là môn học bắt buộc ở lớp 3).

Từ nay đến năm học 2024 - 2025 cả nước cần tuyển thêm 6.621 giáo viên tin học và 5.780 giáo viên ngoại ngữ để dạy chương trình GDPT 2018 ở cấp tiểu học.

Để bảo đảm việc có giáo viên tin học, ngoại ngữ cấp tiểu học dạy chương trình GDPT 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã gửi UBND các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương Công văn số 371/BGDĐT-NGCBQLGD ngày 26/01/2021 về chuẩn bị giáo viên Ngoại ngữ, Tin học cấp tiểu học.

Theo đó, các địa phương cần Chủ động nguồn tuyển dụng giáo viên Tiếng Anh, Tin học dạy tiểu học;

Đặt hàng với cơ sở đào tạo để đào tạo mới giáo viên Tiếng Anh, Tin học; đặt hàng đào tạo liên thông lên trình độ đại học sư phạm đối với những người đã tốt nghiệp trình độ cao đẳng, trung cấp chuyên ngành Tiếng Anh, Tin học;

Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho những người đã tốt nghiệp trình độ đại học chuyên ngành Tiếng Anh, Tin học có nguyện vọng trở thành giáo viên dạy tiểu học...

Bên cạnh đó, Bộ GD&ĐT tiếp tục thực hiện việc giao chỉ tiêu đào tạo theo nhu cầu đề xuất của các địa phương.

Địa phương đặt hàng, giao nhiệm vụ đối với các cơ sở đào tạo giáo viên nhằm bảo đảm nguồn tuyển dụng giáo viên theo cơ cấu môn học và theo nhu cầu của địa phương (đặc biệt là các môn học mới như môn Tin học và Công nghệ cấp Tiểu học và môn Nghệ thuật cấp THPT).

Bộ GD&ĐT đang triển khai và đề xuất chế độ tiền lương mới để giữ chân giáo viên (Ảnh: Mỹ Hà).

Bộ GD&ĐT đang triển khai và đề xuất chế độ tiền lương mới

Một số Sở GD&ĐT cho biết, hiện nhiều giáo viên đang bỏ việc vì đồng lương không đủ sống. Theo ông, làm sao để giải quyết nghịch lý: Trường học thiếu giáo viên trong khi nhà giáo đang dần bỏ nghề vì lương thấp?

- Đúng là hiện nay có tình trạng giáo viên chuyển sang các ngành nghề khác. Tuy nhiên, theo thống kê của ngành Giáo dục, số giáo viên nghỉ việc các cấp học mầm non, phổ thông công lập trên toàn quốc không phải là quá lớn hoặc đột biến, chủ yếu tập trung ở các vùng kinh tế - xã hội phát triển.

Giáo viên có nhiều sự lựa chọn để chuyển đổi nghề nghiệp với mức thu nhập cao hơn (trong đó có nhiều giáo viên chuyển sang làm việc ở khối trường tư thục). Thực ra đây cũng là sự chuyển dịch lao động bình thường trong nền kinh tế thị trường.

Để thu hút và giữ chân giáo viên yên tâm công tác trong ngành Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang triển khai xây dựng và đề xuất Chính phủ thực hiện chính sách tiền lương mới theo tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế: "Lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp và có thêm phụ cấp tùy theo tính chất công việc, theo vùng"; Tạo sự thu hút và động lực cho đội ngũ nhà giáo yên tâm công tác.

Đồng thời, Bộ chỉ đạo các địa phương trong phạm vi thẩm quyền theo quy định của pháp luật và điều kiện cụ thể về kinh tế- xã hội, có các chính sách hỗ trợ phù hợp đối với đội ngũ giáo viên của địa phương (hỗ trợ kinh phí, hỗ trợ về nhà công vụ, hỗ trợ học tập, nâng cao trình độ…);

Xây dựng chính sách và môi trường giáo dục tốt để thu hút giáo viên về công tác tại địa phương, tạo niềm tin và sự an tâm cho giáo viên trong quá trình công tác.

Có chính sách khuyến khích, huy động nguồn lực xã hội chăm lo cho sự nghiệp giáo dục.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam từng nói, có hai điều ngành Giáo dục rất mong mỏi đó là lương và biên chế tuyển dụng giáo viên, tuy nhiên một mình Bộ không thể lo cả hai vấn đề này được. Vậy Bộ GD&ĐT đã phối hợp với các bộ ngành khác như thế nào để đáp ứng đủ biên chế giáo viên và cải thiện chính sách tiền lương nhằm giữ chân đội ngũ nhà giáo?

- Trong thời gian vừa qua Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tích cực phối hợp với Bộ Nội vụ và các Bộ ngành liên quan trong việc rà soát, đề xuất bổ sung biên chế còn thiếu cho ngành Giáo dục.

Trên cơ sở đề xuất, Bộ Chính trị đồng ý bổ sung 20.300 biên chế giáo viên mầm non vào năm 2020 và mới đây đã ban hành Quyết định số 72-QĐ/TW ngày 18/7/2022 về biên chế các cơ quan giai đoạn 2022-2026.

Theo đó, cả nước bổ sung 65.980 biên chế giáo viên trong giai đoạn từ 2022 đến năm 2026.

Riêng năm học 2022-2023, giao bổ sung 27.850 biên chế giáo viên mầm non, phổ thông công lập.

Đây là kết quả rất tốt trong việc phối hợp với Bộ Nội vụ và các Bộ ngành để tháo gỡ tình trạng thiếu giáo viên hiện nay.

Bên cạnh đó, như đã nói ở trên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tích cực phối hợp với các Bộ ngành trong việc xây dựng chính sách tiền lương mới cho viên chức ngành Giáo dục nhằm cải thiện chính sách tiền lương, tạo niềm tin để đội ngũ nhà giáo yên tâm công tác.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Tác giả: Mỹ Hà

Nguồn tin: Báo Dân trí