Số phận 'lênh đênh' của kho hạt nhân Mỹ cất ở Thổ Nhĩ Kỳ

Câu hỏi liệu Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên của tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), có thực sự là đồng minh của Mỹ đã được đặt ra với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper trên kênh truyền hình Fox ngày 13/10. "Không, tôi nghĩ rằng Thổ Nhĩ Kỳ, một chuỗi hành vi của họ trong những năm qua thật tồi tệ", ông Esper trả lời.

Máy bay Hải quân Mỹ phía trên Căn cứ Không quân Incirlik ở Thổ Nhĩ Kỳ. (Ảnh: AP)

Vấn đề kéo theo là Mỹ đang cất khoảng 50 quả bom nhiệt hạch phóng từ trên không tại căn cứ không quân Incirlik ở miền nam Thổ Nhĩ Kỳ, cách biên giới Syria nơi đang xảy ra bắn phá chỉ khoảng 150km.

Số bom này có từ thời Chiến tranh Lạnh, khi Mỹ nỗ lực duy trì một nguồn cung bom nguyên tử đủ lớn được triển khai ở châu Âu để đối phó với Liên Xô. Bỉ, Hà Lan, Đức và Italia cũng có các kho tương tự, và Mỹ đã đào tạo cho các quốc gia tham gia sử dụng các vũ khí "tận thế" này.

Ngày nay, số bom đó vẫn còn nguyên. Mỹ hy vọng những nước như Thổ Nhĩ Kỳ sẽ coi đó là lý do họ không cần phát triển vũ khí hạt nhân của mình nữa. Thế nhưng có vẻ như Ankara không nghĩ như vậy. Tháng trước, Tổng thống Recep Tayyip Erdogan tuyên bố ông "không thể chấp nhận" những nỗ lực ngăn chặn Thổ Nhĩ Kỳ phát triển bom nguyên tử cho riêng mình.

Tuy nhiên, bất ổn ở Thổ Nhĩ Kỳ và khu vực, cùng với mối quan hệ thân thiết giữa Ankara với Moscow đã khiến các chiến lược gia Mỹ nghĩ đến chuyện tái bố trí các vũ khí này. (Mỹ không chính thức bàn về kho vũ khí ở Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy nó đã được di dời).

Năm 2016, một cuộc đảo chính chống lại Tổng thống Erdogan đã khiến toàn bộ hệ thống cung cấp điện ở căn cứ không quân Incirlik bị cắt trong vài ngày, đặt ra câu hỏi về sự an toàn của số vũ khí hạt nhân ở đây.

Gần đây nhất, chính quyền Erdogan quyết định mua công nghệ phòng không tối tân từ Nga. Điều này khiến cộng đồng quốc phòng ở Washington lo ngại, vì Thổ Nhĩ Kỳ là một đối tác phát triển máy bay ném bom - chiến đấu F-35 của Mỹ. Không quân Mỹ lập tức dừng quan hệ đối tác với Thổ Nhĩ Kỳ do lo ngại Moscow có thể sẽ học được từ Ankara cách bắn hạ máy bay Mỹ.

Thổ Nhĩ Kỳ đang tiến hành chiến dịch Mùa xuân Hòa bình nhằm vào các lực lượng người Kurd ở miền bắc Syria. (Ảnh: Al Jazeera)

Giờ đây, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ lại đang phối hợp chính sách quân sự ở miền bắc Syria, còn Mỹ đứng ở bên lề.

Một điều đáng chú ý nữa là sự thay đổi chiến lược gần đây của Mỹ dưới sự chỉ đạo của Tổng thống Trump cũng khiến nhiều người bất ngờ. Chưa rõ Mỹ chuẩn bị đến đâu để giải quyết những vấn đề liên quan đồng minh người Kurd hoặc các chiến binh tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) thoát khỏi các trại giam ở miền bắc Syria, chưa nói đến bài toán về răn đe hạt nhân.