Việc thay thế nguồn nước thô có bị lãng quên?

Lại nhiễm Asen

Tác động bởi cơn bão số 3, những ngày qua trên địa bàn huyện Quỳ Hợp thường xuyên có mưa lớn. Với nhiều người dân ở địa phương này, sau đợt nắng hạn kéo dài, những trận mưa đem lại nhiều lợi ích cho các loại cây trồng và hoạt động sản xuất nông nghiệp.

Tuy nhiên, với các cư dân thị trấn Quỳ Hợp thì ngược lại, vì mưa lớn sẽ có tác động xấu đối với nguồn nước thô mà trạm cấp nước đang khai thác sản xuất nước sinh hoạt.

"...Mưa lũ liên tục thế này bao nhiêu thứ độc hại ở các mỏ quặng thiếc ở Châu Thành, Châu Hồng lại dồn xuống…”.

Đứng bên dòng sông Dinh nước chảy xiết một màu nâu vàng, quánh đặc bùn đất, một cán bộ thị trấn Quỳ Hợp phàn nàn: “Năm nay, ngay cả khi nắng hạn mà kết quả quan trắc cho thấy nguồn nước sông Dinh, nơi Trạm Cấp nước Quỳ Hợp khai thác sản xuất nước sinh hoạt vẫn nhiễm kim loại nặng. Giờ mưa lũ liên tục thế này thì chỉ thêm lo, bao nhiêu thứ độc hại ở các mỏ quặng thiếc ở Châu Thành, Châu Hồng lại dồn xuống…”.

Sông Dinh chảy qua huyện Quỳ Hợp. Ảnh: Nhật Lân

Tìm hiểu quả đúng là vào dịp tháng 5/2019, nguồn nước thô mà Trạm Cấp nước Quỳ Hợp (thuộc Công ty CP Cấp nước Nghệ An) đang khai thác sử dụng sản xuất nước sinh hoạt có thông số Asen vượt ngưỡng. Thông tin này được Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường nêu tại Văn bản số 173/QTMT, ngày 4/7/2019 về việc “Báo cáo quan trắc chất lượng nước thô đầu vào cấp cho một số nhà máy nước trên địa bàn tỉnh Nghệ An” gửi Sở Tài nguyên và Môi trường.

Cụ thể, Văn bản số 173/QTMT thông tin trong 14 điểm nước cấp đầu vào cho các nhà máy nước được thực hiện giám sát, có 11 điểm có dấu hiệu ô nhiễm; trong đó, điểm cấp nước cho hệ thống cấp nước Quỳ Hợp có thông số Asen vượt quy chuẩn 1,3 lần.

Cũng theo tìm hiểu, từ báo cáo của Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường, ngày 17/7/2019, Sở Tài nguyên và Môi trường có Văn bản số 3891/STNMT.NBHĐ gửi UBND huyện Quỳ Hợp và Công ty CP Cấp nước Nghệ An. Tại Văn bản 3891, Sở Tài nguyên và Môi trường công bố kết quả quan trắc điểm cấp nước cho hệ thống cấp nước Quỳ Hợp có thông số kim loại nặng Asen vượt ngưỡng.

Đề nghị UBND huyện Quỳ Hợp thực hiện các biện pháp để các tổ chức, cá nhân ý thức trong việc bảo vệ, gìn giữ, không gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng nước đầu nguồn sông Dinh (thu gom triệt để rác thải sinh hoạt, tăng cường kiểm tra các hoạt động khai thác, nghiêm cấm việc xả nước thải, đưa chất thải vào vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước…).

Nước sông Dinh (vị trí phía trên Trạm Cấp nước Quỳ Hợp) quánh đặc bùn đất (Ảnh chụp ngày 262019). Ảnh: Nhật Lân

Đồng thời, yêu cầu Công ty CP Cấp nước Nghệ An thực hiện các nội dung: Thường xuyên quan trắc, theo dõi chất lượng nguồn nước sinh hoạt và đảm bảo chất lượng đối với nguồn nước do mình khai thác; áp dụng công nghệ xử lý chất lượng nước thô phù hợp để đảm bảo chất lượng nước sinh hoạt phục vụ cho người dân. Có phương án khai thác nguồn nước khác để thay thế trong trường hợp xảy ra sự cố ô nhiễm nguồn nước đang khai thác.

Lại… đề nghị

Tình trạng nguồn nước thô của Trạm Cấp nước Quỳ Hợp bị ô nhiễm từng được Sở Tài nguyên và Môi trường thông báo từ ngày 25/12/2017, tại Kết luận số 6947/KL-STNMT.NBHĐ. Thời điểm này, Sở Tài nguyên và Môi trường công bố kết quả phân tích đối với mẫu nước mặt lấy tại trạm bơm nước thô đầu vào Trạm Cấp nước Quỳ Hợp có các thông số TSS vượt 2,1133 lần, chất hoạt động bề mặt vượt 2 lần, Crom vượt 1,05 lần, và Asen vượt 1,35 lần; đối với mẫu nước mặt lấy cách trạm bơm nước thô đầu vào của nhà máy 100m về thượng nguồn có các chỉ tiêu TSS vượt 2,533 lần, Asen vượt 1,35 lần.

Về biện pháp xử lý, Sở Tài nguyên và Môi trường yêu cầu Công ty CP Cấp nước Nghệ An có giải pháp xử lý chất lượng nước thô đầu vào đảm bảo quy chuẩn cấp nước cho nhân dân. Đồng thời, phối hợp với chính quyền địa phương tiến hành khảo sát, lựa chọn vị trí lấy nguồn nước thô đầu vào khác thay thế nguồn cấp nước hiện tại đảm bảo tính ổn định về lâu dài.

Trước thực trạng nguồn nước thô ô nhiễm, từ năm 2018, có không ít gia đình ở thị trấn Quỳ Hợp đã phải bỏ tiền thuê thợ khoan giếng lấy nước sử dụng. Ảnh: N.K

Bởi nhu cầu sử dụng nước sạch sinh hoạt là bức thiết, thế nên, khi nhận được thông tin từ Kết luận số 6947/KL-STNMT.NBHĐ, người dân sống trên địa bàn thị trấn Quỳ Hợp hết sức băn khoăn, lo lắng. Nhiều hộ dân đã chuyển sang sử dụng nước mưa, bỏ kinh phí khoan giếng, hoặc mua các thiết bị để lọc lại nước máy; bên cạnh đó, đã có đơn kiến nghị gửi đến các cấp chính quyền, các ngành liên quan và HĐND tỉnh.

Ngày 12/2/2018, kiến nghị của cử tri Quỳ Hợp được HĐND tỉnh nêu cụ thể tại Báo cáo số 17/BC-HĐND (về việc tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri trong và sau kỳ họp thứ 5, HĐND tỉnh khóa XVII) gửi đến UBND tỉnh. Đề nghị UBND tỉnh tiếp thu, kịp thời chỉ đạo các sở, ngành cấp tỉnh và huyện Quỳ Hợp xem xét giải quyết theo thẩm quyền.

Ngày 28/2/2018, UBND tỉnh có Văn bản số 1176/UBND-TH về việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri trong và sau kỳ họp thứ 5, HĐND tỉnh khóa XVII, trong đó giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì giải quyết vấn đề cử tri Quỳ Hợp đã phản ánh. Ngày 28/3/2018, Sở Tài nguyên và Môi trường có Công văn số 1510/STNMT.NBHĐ đôn đốc Công ty CP Cấp nước Nghệ An thực hiện nghiêm túc các biện pháp xử lý mà sở đã chỉ ra dịp cuối năm 2017; yêu cầu Công ty CP Cấp nước Nghệ An phải tiến hành khảo sát, lựa chọn vị trí, thiết kế và lập dự án thay thế nguồn nước thô cho Trạm Cấp nước Quỳ Hợp…

Nhiều gia đình ở thị trấn Quỳ Hợp xây bể hứng nước mưa để sử dụng. Ảnh: N.K

Tìm nguồn nước mới đảm bảo chất lượng để thay thế nguồn nước thô ô nhiễm để Trạm Cấp nước Quỳ Hợp khai thác sử dụng sản xuất nước sinh hoạt là điều mà cấp ủy, chính quyền huyện Quỳ Hợp hết sức quan tâm. Vì vậy, từ giữa năm 2018, huyện Quỳ Hợp đã chủ động phối hợp với các sở, ngành liên quan xác định địa điểm nguồn nước mới khá thuận lợi cho Trạm Cấp nước Quỳ Hợp khai thác sử dụng (chỉ cách trạm này khoảng hơn 2 km). Đó là nơi khe Nậm Chọng hợp với sông Dinh, ngay dưới chân cầu Châu Đình. Đầu nguồn khe Nậm Chọng, thuộc vùng Nam Sơn, Bắc Sơn, là khu vực chỉ có rừng tự nhiên, không bị tác động của việc khai thác khoáng sản nên nguồn nước mới này không bị ô nhiễm, đảm bảo được chất lượng nguồn nước thô phục vụ cho Trạm Cấp nước Quỳ Hợp.

Ngay sau đó, UBND huyện Quỳ Hợp cũng đã làm việc với Công ty CP Cấp nước Nghệ An để thúc đẩy việc xây dựng hệ thống đường ống dẫn nước thô mới đã lựa chọn. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, Công ty CP Cấp nước Nghệ An vẫn chưa có câu trả lời thời điểm nào thì sẽ thực hiện.

Trao đổi với P.V ngày 6/8/2019, Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp, ông Nguyễn Đình Tùng khẳng định, khi còn các hoạt động khai thác khoáng sản ở đầu nguồn thì nguồn nước sông Dinh, đoạn Trạm Cấp nước Quỳ Hợp khai thác, sử dụng sản xuất nước sinh hoạt phục vụ người dân thị trấn sẽ còn ô nhiễm.

Vì vậy, để đảm bảo người dân được sử dụng nước sạch sinh hoạt thì cấp thẩm quyền cần đình chỉ tất cả các hoạt khai thác khoáng sản ở đầu nguồn nước, hoặc buộc Công ty CP Cấp nước Nghệ An phải xây dựng hệ thống dẫn nguồn nước thô mới cho Trạm Cấp nước Quỳ Hợp. “UBND huyện Quỳ Hợp sẽ có văn bản gửi các cơ quan cấp tỉnh nêu rõ quan điểm như vậy…” - ông Nguyễn Đình Tùng trao đổi.

Khu vực xử lý nước thô ở Trạm Cấp nước Quỳ Hợp. Ảnh tư liệu: Hà Giang

Trạm Cấp nước Quỳ Hợp thuộc Công ty CP Cấp nước Nghệ An có công suất 5.000m3/ngày đêm, cung cấp nước sinh hoạt cho hơn 2.300 hộ/11.537 khẩu sống trên địa bàn thị trấn Quỳ Hợp.