GS Đặng Hùng Võ: 'Thanh tra đi liền với Thank you'

Chiều 13/6, Bộ trưởng Xây dựng Phạm Hồng Hà lên tiếng trước thông tin đoàn thanh tra của Bộ bị Công an Vĩnh Phúc lập biên bản vi phạm tại huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Các thành viên của đoàn bị tình nghi đòi chung chi hàng tỷ đồng sau khi phát hiện dấu hiệu vi phạm trong đầu tư xây dựng ở huyện Vĩnh Tường.

Sự việc này đặt ra vấn đề ai sẽ giám sát lực lượng thanh tra và làm thế nào để chống tiêu cực ngay trong chính các cơ quan thanh tra.

Có thỏa thuận, đàm phán khi thanh tra

Trao đổi với Zing.vn, GS Đặng Hùng Võ (nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho rằng câu chuyện thanh tra “vòi tiền” khá phổ biến trong thực tế, nhưng rất khó để phát hiện và cũng có rất ít trường hợp được phanh phui.

Điển hình, có những cái sai đã rõ mồn một, rất nhiều đoàn thanh tra vào cuộc, công trình sai phạm vẫn "sừng sững”. Từ thực tế đó, ông Võ cho rằng hiệu quả công tác thanh tra trong thực tế chưa cao.

"Dù lực lượng thanh tra luôn được quán triệt về tính liêm khiết, ở Việt Nam vẫn luôn có tình trạng 'Thanh tra đi liền với Thank you'", ông Võ nói.

GS Đặng Hùng Võ (nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường). Ảnh: Hoàng Hà.

Để tiêu cực xảy ra trong lực lượng thanh tra, theo ông Võ, một phần do cơ chế thực hiện, quản lý. Theo đó, quy trình thông thường là thanh tra xong sẽ ban hành dự thảo kết luận thanh tra để đơn vị bị thanh tra có ý kiến. Sau đó cả hai bên cùng đi đến thống nhất mới ban hành kết luận cuối cùng. Như vậy, điều này tạo ra kẽ hở để hai bên có thể thỏa thuận nhằm giảm nhẹ sai phạm trong kết luận.

Cách làm này có lý khi hướng tới yếu tố dân chủ, song nếu xét về cấu trúc của bộ máy hành chính thì cách này không đúng. Bộ máy hành chính phải có trên có dưới mới hiệu quả và rõ ràng trách nhiệm, tạo ra bộ lọc tham nhũng ở mức độ nhất định.

“Nhưng chúng ta lại hướng đến dân chủ, mà hành chính dân chủ thì thường gắn với rủi ro tham nhũng”, ông Võ nói.

Xử lý ở khung cao nhất để làm gương

Từ thực tế lâu nay và qua sự việc này, GS Đặng Hùng Võ góp ý thanh tra nên đi theo hướng hành chính sẽ tốt hơn. Khi cơ quan thanh tra làm việc xong, dựa trên cơ sở và chứng cứ sẽ ban hành quyết định thanh tra. Sau đó, nếu cơ quan bị thanh tra không đồng tình thì có quyền khiếu nại quyết định đó, thậm chí khởi kiện ra tòa án.

“Thanh tra là nơi dễ gắn với tham nhũng nhất. Nhưng với kiểu làm thanh tra mang tính dân chủ như chúng ta sẽ rất khó phát hiện sai phạm, lại dễ tạo cơ chế để các bên thỏa thuận, đàm phán làm sai lệch kết luận thanh tra”, ông Võ nhận xét.

Theo ông, sự việc lần này có thể là bài học, là cơ sở để chúng ta thay đổi phương pháp.

Đoàn thanh tra của Bộ Xây dựng vừa bị lập biên bản vì yêu cầu chung chi hàng chục tỷ khi thanh tra tại Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc. Ảnh: Hoàng Đông.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nhìn nhận việc xảy ra với đoàn thanh tra Bộ Xây dựng là chuyện lớn, nếu cần thiết cơ quan thanh tra cấp trên của Nhà nước phải vào cuộc. Mục đích là để làm rõ sự việc trả lời công luận, nếu có sai phạm phải xử lý theo đúng quy định.

Dù nhìn nhận việc thanh tra vòi tiền có thể chỉ là “con sâu làm rầu nồi canh”, đại biểu Hòa cho rằng phải kiên quyết xử nghiêm, thậm chí xử lý ở khung cao nhất để răn đe, làm gương.

"Thanh tra mà bao che, tiếp tay cho vi phạm để vụ lợi cá nhân sẽ có thể tạo ra những hành vi móc ngoặc mang tính chất rộng hơn, làm lũng đoạn ngân sách Nhà nước, làm mất uy tín của các cơ quan thanh tra, giám sát", đại biểu

Chiều 13/6, Công an tỉnh Vĩnh Phúc tiếp tục làm việc các thành viên đoàn thanh tra Bộ Xây dựng liên quan tới vụ việc. Đoàn có 5 người, trưởng đoàn là bà Nguyễn Thị Kim Anh, Phó trưởng phòng Phòng chống tham nhũng thuộc Thanh tra Bộ Xây dựng.

Bà Nguyễn Thị Kim Anh tại buổi công bố quyết định của Thanh tra Bộ Xây dựng về việc thanh tra công tác quy hoạch, quản lý thực hiện quy hoạch được duyệt trên địa bàn huyện Vĩnh Tường ngày 10/4. Ảnh: Cổng thông tin điện tử Vĩnh Tường.

Cùng ngày, Bộ Xây dựng đã cử đoàn công tác đến Vĩnh Phúc nhưng chưa tiếp cận được các thành viên đoàn thanh tra.

Theo kế hoạch thanh tra được Bộ trưởng Xây dựng phê duyệt, đoàn thanh tra do bà Kim Anh làm trưởng đoàn có nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra công tác đầu tư xây dựng cơ bản, công tác mời thầu, đấu thầu đối với các gói dự án trọng điểm trong xây dựng giao thông, thủy lợi…

Tại huyện Vĩnh Tường, đoàn công tác đã thanh tra một số doanh nghiệp trúng các gói thầu xây dựng trên địa bàn. Trong số này có doanh nghiệp V.H. - công ty tư nhân có vốn điều lệ 3 tỷ đồng nhưng trúng nhiều gói thầu có tổng giá trị lên tới hàng chục tỷ đồng.