'Không có chuyện tăng tuổi hưu để quan chức giữ ghế làm việc'

Trả lời báo chí bên lề QH sáng nay, Bộ trưởng LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, mục tiêu điều chỉnh tuổi hưu là phải tính đến yếu tố tăng trưởng, việc làm, đảm bảo bền vững và đảm bảo bền vững quỹ BHXH trong lâu dài, già hóa dân số, giảm dần khoảng cách về giới...

"Mục tiêu của điều chỉnh hưu có lộ trình dài nhưng phải hành động mau lẹ, đặc biệt tiến tới thích ứng được với già hóa dân số vào 2035", Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung. Ảnh: Minh Đạt

Thế hệ sau chia sẻ lương hưu cho thế hệ trước 9,5 năm

Theo ông, Việt Nam đang trong giai đoạn dân số vàng, nhưng thực chất thời điểm dân số vàng bắt đầu chuyển sang đang già và dân số già vào 2014.

Từ năm 2000 bình quân lao động bước vào tuổi lao động của chúng ta là 1,2 triệu/năm, đến bây giờ lực lượng lao động đã giảm xuống còn 400.000.

"Có thể nói rằng tỷ lệ lao động bước vào tuổi lao động ngày càng giảm. Khoảng 7% người ở độ tuổi 60 trở lên, nếu chuyển từ 7% sang 14%, một số nước như Đức, Pháp mất 100 năm; Hàn Quốc, Thái Lan mất 20 năm, còn Việt Nam mất tối đa 15 năm - là nước có tốc độ già hóa dân số vào loại nhanh nhất hiện nay", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung phân tích.

Bộ trưởng thông tin thêm, độ tuổi lao động hiện nay của Việt Nam đã được quy định từ 1961, tức là hơn 60 năm, khi đó bình quân tuổi thọ Việt Nam mới trên 45 tuổi. Đến nay tuổi thọ bình quân là 76,6, đặc biệt sống sau tuổi nghỉ hưu nữ là 79,5 tuổi.

"Hiện Việt Nam là một trong những nước có tuổi thọ cao trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Trong khi đó thời gian đóng của nam và nữ đều thấp, thời gian hưởng lại rất cao. Mức hưởng, thông thường các nước mức lương bảo hiểm là 30 đến cao nhất là 45%, nhưng Việt Nam hưởng cao nhất là 75%, bình quân là 70%", ông so sánh.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung phân tích thêm, "Nếu một người bình quân đóng BHXH 28 năm thì chỉ đủ để chính mình hưởng trong 10 năm, còn 9,5 năm còn lại là phải lấy đóng góp của thế hệ sau chia sẻ cho thế hệ hiện tại" - Bộ trưởng phân tích.

Do đó, riêng việc đảm bảo cân bằng ổn định của quỹ BHXH thì điều chỉnh tuổi hưu là cần thiết.

Theo ông, việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu nằm trong tổng thể rất nhiều phương án, bộ luật khác, không phải chỉ mỗi bộ luật Lao động.

"Tôi rất muốn báo chí tuyên truyền rộng hơn cho người lao động hiểu là đây là điều chỉnh dần dần, điều chỉnh theo lộ trình chậm và đến 2028 mới có người nam đầu tiên nghỉ hưu ở tuổi 62; đến 2035 người nữ đầu tiên mới nghỉ hưu ở độ tuổi 60", ông chia sẻ.

Không tăng tuổi nghỉ hưu là truyền gánh nặng cho thế hệ sau

Ông phân tích, tuổi hưu được điều chỉnh trong các trường hợp cụ thể. Đối với người lao động bị suy giảm sức khỏe, lao động nặng nhọc, độc hại có quyền nghỉ hưu sớm hơn 5 tuổi.

"Đi liền với nó, chúng tôi đang phải thiết kế chính sách thậm chí có thể có người nghỉ hưu ở tuổi 50, hay quyền nghỉ hưu sớm hơn, nghỉ khi đóng đủ BHXH rồi, kể cả chưa đủ tuổi. Có nghĩa là không phải bắt người lao động cứ phải đủ tuổi mới được nghỉ hưu", Bộ trưởng thông tin.

Hiện, Chính phủ cũng đang rà soát lại toàn bộ ngành nghề, những công việc lao động nặng nhọc, độc hại phải có danh sách kèm theo bộ luật này.

"Ví dụ hiện nay, chúng ta đang quy định 24 lĩnh vực có thể nghỉ hưu sớm hơn. Những lĩnh vực, lực lượng có trình độ cao như tòa án kiểm sát, giáo sư, phó giáo sư, nhà khoa học giỏi thì phải khuyến khích họ làm suốt đời. Đến khi nào họ còn có thể cống hiến thì cống hiến", ông Dung phân tích.

Ngoài ra, ông cũng lưu ý cần phân biệt tuổi nghề và tuổi hưu. Cụ thể, hưu là đủ điều kiện để hưởng BHXH, còn nghề thì có nghề làm trong thời gian ngắn có nghề làm trong thời gian dài.

Chẳng hạn nghề, xiếc, bóng chuyền, bóng đá thì làm ngắn, sau đó phải chuyển nghề. Nhưng có những người thôi làm quản lý rồi anh vẫn có thể làm nghề của anh như luật sư có thể làm suốt đời.

"Tôi rất muốn chúng ta hiểu môt cách đầy đủ về tăng tuổi nghỉ hưu và đến lúc này chúng ta không thể không tăng tuổi nghỉ hưu. Nếu đến 2035 không điều chỉnh thì Việt Nam sẽ rơi vào tình trạng già hóa dân số như Nhật Bản hay một số nước hiện nay", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu đầu tiên là phải đảm bảo tăng trưởng kinh tế ổn định và công ăn việc làm cho giới trẻ.

Chúng tôi tính phương án 1 đã cân đối công việc hiện tại cho giới trẻ và cả cho người già. Hiện 46% người sau tuổi nghỉ hưu đang làm việc tiếp. Đến lúc này lực lượng lao động trẻ của chúng ta không dồi dào nữa. Tôi đã quan sát rất nhiều khu vực nông thôn, hiện nay chỉ còn người già và phụ nữ, không còn thanh niên trẻ nữa", ông lưu ý.

Theo Bộ trưởng Lao động, việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu đầu tiên là phải đảm bảo tăng trưởng kinh tế ổn định và công ăn việc làm cho giới trẻ.

Phương án 1 đã cân đối công việc hiện tại cho giới trẻ và cả cho người già. Hiện 46% người sau tuổi nghỉ hưu đang làm việc tiếp. Đến lúc này lực lượng lao động trẻ của chúng ta không dồi dào nữa.

"Tôi đã quan sát rất nhiều khu vực nông thôn, hiện nay chỉ còn người già và phụ nữ, không còn thanh niên trẻ nữa. Không có chuyện người già tranh chấp chỗ của người trẻ, quan chức giữ ghế để làm việc. Điều chỉnh tuổi nghỉ hưu là tính cho tương lai, cho thế hệ sau. Nếu không tăng tuổi nghỉ hưu là chúng ta truyền gánh nặng cho thế hệ sau", Bộ trưởng nhấn mạnh.