Những… nỗi sợ của thầy cô giáo

Giáo viên phải có phẩm chất kiên nhẫn, yêu nghề, mến trẻ (Ảnh minh họa: baohungyen.vn).

Khi phụ huynh ham… thành tích

TS. Trần Bá Trình, Trung tâm Nghiên cứu và phát triển Nghiệp vụ sư phạm,  ĐH Sư phạm Hà Nội cho rằng, áp lực là một phần tất yếu ở bất kì ngành nghề nào, trong đó có nghề giáo viên.

Áp lực quá lớn thì dẫn đến ức chế, làm việc kém hiệu quả; ức chế tích lũy, dồn nén ở mức độ nào đó sẽ dẫn đến hành vi bộc phát, tiêu cực. Ngược lại, nếu không có áp lực thì có thể dẫn đến tự bằng lòng, ngại thay đổi, nhất là ở những lĩnh vực nghề nghiệp như giáo dục.

Theo TS.Nguyễn Thị Thu Anh, Hiệu trưởng Trường THCS&THPT Nguyễn Tất Thành, một trong những áp lực của giáo viên hiện nay đó là áp lực từ phía bên ngoài. Chẳng hạn như: Thiếu hỗ trợ từ phía gia đình trong việc giáo dục học sinh cũng là một khó khăn rất lớn đối với nhà trường. Nhiều cha mẹ thay vì cộng tác với giáo viên trong quá trình giáo dục con em mình thì lại tập trung vào việc bắt lỗi và lên án giáo viên mỗi khi không hài lòng.

Đồng quan điểm, cô Phan Thị Hồ Điệp, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng, giáo viên hiện chịu áp lực rất lớn từ phụ huynh. Phụ huynh thường kỳ vọng rất lớn vào con mình và vì thế đặt nặng vấn đề thành tích điểm số.

“Đón con từ cổng trường, thay vì hỏi con đi học có vui không thì nhiều phụ huynh hỏi con được mấy điểm. Tôi từng chứng kiến cảnh học sinh bị phụ huynh đánh, mắng, thậm chí xé bài con ngay ở cổng trường, trước đông người. Và giáo viên cũng phải chịu áp lực làm sao đạt kỳ vọng của phụ huynh”. Hơn nữa, việc phụ huynh vẽ nên bức tranh rất u ám trong đời sống nhà trường cũng sẽ khiến học sinh đến trường với tâm lý sợ hãi. Khi nỗi sợ càng cao thì “chiếc lồng” tâm thức hẹp lại, trẻ sẽ thiếu tự tin hơn, ảnh hưởng đến khả năng tiếp nhận của trẻ.

Là người “trong cuộc”, cô Đỗ Thúy Mai, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Dịch vọng B (Cầu Giấy, Hà Nội) bày tỏ, với giáo viên tiểu học, một ngày phải dạy 7 tiết với 7 giáo án, không chỉ dạy chỉ kiến thức mà còn phải chăm sóc bán trú. Giáo viên đến trường từ 7 giờ 30 phút và rời trường lúc 17 giờ. Áp lực công việc lớn như vậy nhưng họ còn chịu áp lực lớn nữa từ phụ huynh.

Đằng sau mỗi em học sinh là 6 người theo dõi, gồm cha mẹ, ông bà nội, ngoại. Có những sự việc xảy ra rất nhẹ nhàng, phụ huynh chưa có sự chia sẻ với giáo viên đã đưa lên cộng đồng mạng, thậm chí đơn thư thẳng lên cấp trên.

Có phụ huynh không kết hợp với giáo viên trong chăm lo cho con em mình. Trường tôi có 30 học sinh tự kỷ học hòa nhập tại các lớp, nhưng có phụ huynh thậm chí không chấp nhận thực tế về con mình mà còn đổ tại giáo viên và nhà trường”. 

Cô Hoàng Phương Ngọc, giáo viên Trường Trung học cơ sở Cầu Giấy (Cầu Giấy, Hà Nội) cũng cho biết, giáo viên thậm chí còn chịu áp lực từ chính học sinh. Cô Ngọc cho biết học sinh của mình có những em rất giỏi song lại có những học sinh chỉ ở mức trung bình, nếu giáo viên dạy ở mức quá cao các em lại không hiểu. Có những em cá biệt về tính cách, về hoàn cảnh…

Trong một lớp học với nhiều trình độ học sinh, nhiều đặc điểm riêng như vậy, giáo viên chịu nhiều áp lực khi phải đáp ứng nhu cầu riêng của từng đối tượng, vừa phải có kiến thức, vừa phải tâm lý và phải đối mặt với nhiều tình huống sư phạm.

Giáo viên không chỉ là người dạy kiến thức mà còn phải như chuyên gia tâm lý, lại phải như cha mẹ các em. Bên cạnh những áp lực từ phụ huynh, từ học sinh, cô Ngọc cho biết giáo viên còn phải chịu áp lực từ cơ chế quản lý, từ hệ thống sổ sách rườm rà, từ dư luận xã hội…

Thay đổi sao cho… không sốc

Theo cô Phan Thị Hồ Điệp, trong mỗi trường nên có một tổ tư vấn là nơi tiếp nhận ý kiến của phụ huynh, là nơi phụ huynh có thể chia sẻ mà không phải gặp trực tiếp giáo viên. Trường cũng có thể giúp phụ huynh có thêm kiến thức về chăm sóc con để song hành cùng trường bằng cách hướng dẫn phụ huynh cách giao tiếp với trẻ, thay họp phụ huynh mang tính hình thức bằng các cuộc gặp riêng hoặc theo nhóm để cùng phụ huynh tìm ra cách giáo dục tốt nhất cho học sinh.

Cô Lệ Thu, giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cũng kiến nghị các trường nên có giáo viên tư vấn tâm lý để hỗ trợ tâm lý cho không chỉ học sinh mà cho cả các giáo viên, phụ huynh. Bên cạnh đó, trong quá trình giảng dạy phải bồi dưỡng giáo viên thường xuyên với những buổi bồi dưỡng, tập huấn thực chất chứ không chỉ hình thức như hiện nay.

Ngoài ra, cơ chế đãi ngộ cũng phải đảm bảo để giáo viên có thể đảm bảo cuộc sống, chuyên tâm với nghề… Giáo viên phải cảm thấy hạnh phúc thì họ mới có thể mang lại hạnh phúc cho học trò của mình.

Ở góc độ người đứng đầu ngành Giáo dục, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ trần tình: Ai cũng biết giáo dục đào tạo phải ổn định, nhưng ổn định trong sự thay đổi, bởi thế giới đang đổi thay rất mạnh. Nhưng thay đổi như thế nào cho phù hợp để không tạo ra cú sốc, để đội ngũ giáo viên hưởng ứng một cách thật sự, tạo được động lực cho giáo viên bởi lẽ khi giáo viên thực sự coi đổi mới là nhiệm vụ của mình, tìm thấy cơ hội đổi mới thì giáo dục sẽ thành công. Gần đây dư luận xã hội bàn nhiều về sự lo lắng của các thầy cô và bản thân Bộ trưởng Bộ Giáo dục cũng trăn trở về vấn đề này. 

Bộ trưởng cho rằng nhu cầu chính đáng của mọi người là ai muốn yêu nghề và cống hiến thì công việc phải ổn định và có thu nhập đủ sống. Giáo viên được xem là “nghề cao quý” và chính sự kỳ vọng này đôi khi tạo ra áp lực cho thầy cô.

Áp lực của người thầy đến từ chính bản thân họ, môi trường, cơ chế chính sách cho đến vị trí việc làm, thu nhập, đãi ngộ, phụ cấp,... rồi đến môi trường xã hội, phụ huynh và thậm chí là học sinh. 

Chưa kể, hiện mỗi gia đình thường có 1-2 cháu nên đều tạo điều kiện rất tốt. Song, có những gia đình chiều con quá mức. Theo Bộ trưởng, nghề nào cũng sẽ có những áp lực riêng, nhưng không phải vì thế mà có những biểu hiện đi ngược lại phẩm chất và chuẩn mực. Những việc làm không đúng là không thể chấp nhận được.

Không thể đổ cho áp lực. Thầy cô vin vào áp lực và có những hành vi đi ngược lại với thuần phong mỹ tục, chuẩn mực giáo dục thì không được chấp nhận. Nhưng không phải vì một số cá biệt ấy mà khái quát lên làm cho phần lớn các thầy cô rất đau lòng, lo lắng. Trách nhiệm của chúng ta là chưa đúng thì sửa sai, không sửa được thì phải loại ra khỏi ngành. 

Nói về giải pháp khắc phục những vấn đề này trong thời gian tới, Bộ trưởng cho biết, trước hết, tới đây sẽ tập trung vào chính sách tuyển sinh các trường sư phạm để nhà trường tuyển sinh được các giáo sinh phù hợp. Đó không phải chỉ là điểm cao. Giáo viên phải có phẩm chất kiên nhẫn, yêu nghề, mến trẻ. Nếu không có những phẩm chất đó sẽ rất dễ xảy ra vi phạm. 

Người đứng đầu ngành Giáo dục cũng chia sẻ sẽ cố gắng làm sao chuyển thành chính sách sớm để hỗ trợ các giáo viên yên tâm, cống hiến cho ngành Giáo dục. Đồng thời, tới đây, ngành Giáo dục sẽ triển khai nhiều hoạt động bồi dưỡng, đào tạo, đào tạo lại, thực hiện các chuẩn như chuẩn giáo viên, chuẩn hiệu trưởng, đặc biệt là thực hiện dân chủ trong nhà  trường.