Vụ xâm hại tình dục nữ sinh lớp 9: Xác định 'cưỡng ép' hay 'tự nguyện' là căn cứ quan trọng

Luật gia Đặng Văn Thành (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) đã chia sẻ quan điểm về quy định pháp luật hình sự tội Hiếp dâm để thấy rõ hơn ý nghĩa của vấn đề mức án mà dư luận đang quan tâm.

Khách sạn - nơi những đối tượng được cho là đã thực hiện hành vi đồi bại với cháu M. Ảnh: Nguồn Dân trí.

Được biết, cơ quan công an tỉnh Thái Bình đã tiến hành khởi tố, bắt tạm giam 4 đối tượng liên quan. Trong đó, 3 đối tượng có hành vi “Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” và 1 đối tượng có hành vi “Dâm ô đối với người dưới 16 tuổi”.

Đáng chú ý, trong số những người bị bắt giữ có đối tượng Phạm Văn Lam (sinh năm 1972), ở đường Trần Khánh Dư, tổ 22, phường Tiền Phong, thành phố Thái Bình, người từng giữ chức vụ Phó Trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và chức vụ Công an tỉnh Thái Bình.

Về phía 3 bị can liên quan còn lại, cũng là những người khá thành đạt. Trong đó, bị can Từ Minh Tuyên làm cai thầu xây dựng đã lâu, kinh tế khá giả, vài năm gần đây có đầu tư một quán cà phê trên địa bàn thành phố Thái Bình; Bị can Phạm Như Hiển (tức Kiểm) là một “ông trùm” bất động sản có tiếng ở địa phương. Còn bị can Phạm Đức Việt bị khởi tố về tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi cũng có tiếng trong lĩnh vực kinh doanh ô tô.

Theo Luật gia Đặng Văn Thành, Điều 111 của Bộ luật Hình sự (BLHS) 1999 quy định về tội Hiếp dâm như sau: “Người nào dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu với nạn nhân trái với ý muốn của họ, thì bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm”.

Tuy nhiên, từ ngày 01/01/2018, không nhất thiết phải là giao cấu trái ý muốn với nạn nhân mới bị phạm tội hiếp dâm; người nào thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác (không giao cấu) nhưng nếu trái với ý muốn của nạn nhân cũng cấu thành tội phạm thuộc nhóm tội hiếp dâm.

“Trường hợp cơ quan cảnh sát điều tra đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự “Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” quy định tại Điều 145 BLHS và tội “Dâm ô đối với người dưới 16 tuổi” quy định tại Điều 146 BLHS thì rất có thể trong quá trình điều tra mở rộng vụ án, sẽ phải xem xét đến phương án bổ sung tội danh hoặc thay đổi tội danh, nếu có căn cứ xác định đã có “hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân”, luật gia Đặng Văn Thành nói.

Theo luật gia Đặng Văn Thành, vấn đề mấu chốt để làm căn cứ xác định chính xác tội danh và mức hình phạt là yếu tố “tự nguyện” hay bị “cưỡng ép” (tức trái ý muốn của nạn nhân) khi các bên tiến hành “giao cấu” hoặc “thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác”. Trong thực tiễn và nhờ vào kiến thức của các chuyên ngành có liên quan (y học, xã hội học, tâm lý học…), cơ quan điều tra làm rõ yếu tố “tự nguyện” hay không trong tình huống này là không khó, trừ phi có sự “nhân nhượng” do có bị can vụ án này cũng là sĩ quan trong ngành công an.

Còn Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội cho hay: Nếu quá trình điều tra cho thấy việc giao cấu với nạn nhân là trái ý muốn thì những đối tượng này sẽ bị xử lý về tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi, quy định tại Điều 142 BLHS, với hành vi nhiều người hiếp dâm một người thì hình phạt cao nhất có thể là tù chung thân hoặc tử hình.

Còn nếu không chứng minh được hành vi giao cấu trái ý muốn với nạn nhân, chỉ xử lý về Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi theo Điều 145 Bộ luật hình sự năm 2015 thì hình phạt có thể tới 15 năm tù.

Luật gia Đặng Văn Thành nêu quan điểm: “Ai cũng có thể nghĩ rằng, lứa tuổi lớp 9 như nạn nhân có thể đã dậy thì và có cảm xúc 'thích' các bạn khác giới và tò mò… Nhưng điều đó không có nghĩa là ‘sẵn sàng’ cho nhiều người lớn, bằng cỡ tuổi bố, mẹ mình ôm ấp, vuốt ve và…quan hệ tình dục nhiều ngày liền?

Cũng khó có thể tưởng tượng, một bé gái lớp 9 đã có thể 'chủ động hành nghề chuyên nghiệp' để 'bẫy' 4 người đàn ông trưởng thành. Ngược lại, người ta có quyền đặt câu hỏi: Liệu có sự 'tình cờ' hay có chuẩn bị công phu từ trước khi bị can nhận là bố nuôi của bị hại. Từ phân tích này cho thấy, vụ việc rất dễ rơi vào tình huống nạn nhân đã phải 'quan hệ tình dục trái với ý muốn' - theo mô tả của pháp luật hình sự là hành vi cấu thành tội "Hiếp dâm”.

Theo ý kiến một số luật sư, đến nay, chúng ta chưa có căn cứ để xác định cả 3 hay 4 người đàn ông đều cùng lúc tham gia thực hiện hành vi giao cấu/thực hiện hành vi tình dục khác với nạn nhân nên cũng chưa thể khẳng định đây là một vụ “hiếp dâm tập thể” như dư luận đang “phán quyết” thay tòa án.

Tuy nhiên, theo Luật gia Đặng Văn Thành, nếu vụ án được cơ quan điều tra xác định đây là vụ "hiếp dâm người dưới 16 tuổi", lại là “Có tổ chức” và “Nhiều người hiếp một người” thì hình phạt sẽ hết sức nặng nề, theo quy định tại điểm b, khoản 3 Điều 142 BLHS mức hình phạt sẽ là 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình. Đây cũng là mức răn đe khác xa với tội phạm và hình phạt mà cơ quan điều tra đã khởi tố trong giai đoạn đầu của vụ án.

Luật gia Đặng Văn Thành nhận định: Bị can trong vụ án này còn có cả 1 sỹ quan cấp cao trong ngành công an. Do đó, nếu không điều tra, truy tố và xét xử khách quan và nghiêm minh thì hiệu ứng lan toả từ vụ án sẽ có tác động rất tiêu cực đến niềm tin của nhân dân trong xã hội.