Kinh hoàng những doi cát bồi lắng ở cửa Lạch Vạn

Ngư dân Diễn Châu khó phát triển tàu to vì lạch quá cạn.

Đêm kinh hoàng nơi cửa biển

Đêm 13/10/2017 có lẽ là đêm kinh hoàng nhất đối với ngư dân Đậu Trần Đông (trú ở xóm Quyết Thành, xã Diễn Bích, huyện Diễn Châu). Trong lúc trở về cảng lạch Vạn, con tàu 90CV của anh đã va vào doi cát khiến tàu bị lật và bị nhấn chìm.

Những ban tay rớm máu, những bàn chân chôn chặt xuống cát trong đêm giá rét của anh em bạn nghề nỗ lực cứu các thuyền viên và cứu tàu. Kinh nghiệm đi biển đã giúp anh Đông và 2 thuyền viên khác thoát chết trong gang tấc.

Còn ngư dân Đậu Trần Sơn (trú cùng địa phương) mãi mãi nằm lại nơi của biển. Người không còn, nỗi đau chồng chất nỗi đau trong gia đình ngư dân nghèo một đời bám biển mưu sinh.

Chị Trần Thị Hiền (vợ của ngư dân Đậu Trần Sơn) nghẹn ngào chia sẻ: Đi 12 giờ trưa đến 7 giờ tối thấy cháu điện về báo chú rớt xuống biển rồi. Những ngày sau đó tàu tìm kiếm rất nhiều nhưng không thấy xác. Anh đi biển mấy năm rồi nhưng không có tiền mà đóng bảo hiểm. Chồng mất, dừ (giờ) hoàn cảnh tui thì bệnh tật hiểm nghèo, thường xuyên phải đi viện, 2 đứa nhưng con chị đầu đau tim 3 tháng đi Hà Nội một lần.

Một tàu cá ở Diễn Bích (huyện Diễn Châu) bị mắc cạn tại cửa Lạch Vạn.

Là người khởi xướng cho phong trào tàu xa bờ đầu tiên ở Diễn Châu nhưng bây giờ ông Trần Văn Đồng (trú ở xóm Quyết Thắng, xã Diễn Bích) mất mát tài sản rất lớn do cửa Lạch cạn và gần như đã trắng tay.

Bởi 2 chiếc tàu trị giá gần 2 tỷ đồng được ông hạ thủy năm 2010 đến năm 2014 thì gặp nạn tại cửa Lạch. Tàu to, công suất lớn mà cửa lạch vừa cạn, vừa hẹp, chỉ một phút sơ xẩy, đôi tàu bị mắc cạn. Không chỉ 2 tàu của ông Đồng, mà thêm một chiếc nữa của anh em bạn nghề ra trục vớt cũng bị chìm.

Ngư dân Đồng chia sẻ: Ngày đó gió nồm mạnh, sóng to, vào lạch mà mất lái thì không thể điều khiển đi hướng nào được nữa, cho đi tự do thôi, trước hết là cứu mạng anh em chớ của thì tính sau.

Những con tàu bạc tỷ bỗng chốc thành bọt nước, có chăng chỉ còn lại là những mảnh vỡ trôi nổi trên biển.

Tàu, thuyền công suất nhỏ neo đậu tại Cảng Lạch Vạn, huyện Diễn Châu.

Cửa lạch bồi lắng, khó phát triển đội tàu xa bờ

Cũng do lạch cạn, không còn cách nào khác, nhiều ngư dân Diễn Châu phải mang tàu đi nơi khác trú đậu. Đôi tàu xa bờ có công suất trên 1600CV và 1 tàu hậu cần hơn 1000CV của anh Ngô Trí Đông (trú ở xã Diễn Ngọc) từ khi được đưa vào sử dụng đến nay đều phải cập cảng Cửa Lò, hoặc ở cảng Lạch Quèn, huyện Quỳnh Lưu mà không thể vào cảng Lạch Vạn được.

Do không thể về bến nhà nên anh Đông phải bán hải sản ngay tại đó hoặc phải thuê xe chuyên chở hải sản về kho cấp đông vừa tốn thời gian, tiền công vận chuyển, lại phải vất vả trông nom.

Trung bình mỗi năm anh bỏ ra trên 300 triệu đồng do việc không thể qua lạch. Khai thác ngày càng khó khăn, cộng với nỗi lo chi phí bỏ ra không thể kham nổi nên đầu năm 2018 anh đã phải bán đi 2 tàu khai thác, chỉ để lại 1 tàu hậu cần.

Tàu vỏ thép hậu cần nghề cá của ngư dân Ngô Trí Đông ở xã Diễn Ngọc, huyện Diễn Châu.

Anh Đông cho biết: Nó bất cập là muốn về cảng nhà mà về không được, mỗi năm mà đậu lang thang ở các nơi, thất thu, hàng hóa bốc đi bốc lại qua nhiều công đoạn mất giá trị đi. Khó khăn của cửa lạch nên người ta không dám đóng tàu nhiều, chỉ có anh nào bạo gan, lỳ mới giám đóng.

Chưa bao giờ cửa Lạch Vạn lại bồi lấp với tốc độ nhanh như trong 5 năm trở lại đây. Cát đang từng ngày bồi đắp tạo nên những doi cát kéo dài vài chục mét khiến cửa biển ngày càng hẹp lại, lúc nước rút chỉ sâu 0,5m. Các tàu xa bờ thì hầu như không thể ra vào, nhất là các tàu đóng mới theo Nghị định 67/CP.

Lạch cạn gây ra bao vụ tai nạn làm thiệt hại về người và tài sản cho ngư dân; bà con không thể phát triển tàu xa bờ; Hậu cần nghề cá cũng khó phát triển do thiếu nguyên liệu…

Trung bình mỗi năm Diễn Châu có từ 6-8 tàu lớn nhỏ mắc cạn, chủ yếu là tàu có công suất trên 90CV. Nhiều ngư dân đã phải bỏ mạng nơi cửa biển. Khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp nhưng một giải pháp thực sự bền vững cho cửa Vạn vẫn chưa được triển khai, có chăng chỉ là những lần nạo vét tạm thời vừa mang tính chấp vá, vừa tốn kém mà không hiệu quả.

Các lực lượng chức năng nỗ lực cứu tàu bị mắc cạn trên biển Diễn Châu.

Gắn bó với nghề biển hàng trăm năm nhưng đời sống ngư dân Diễn Châu vẫn khó khăn bởi tàu nhỏ đánh dã gần bờ, đi về trong ngày. Trong số 1500 tàu thuyền thì chỉ vẻn vẹn 286 tàu có công suất từ 90 CV trở lên. Tuy chính phủ hỗ trợ cho ngư dân đóng tàu công suất lớn nhưng chỉ có 4 ngư dân mạnh dạn đầu tư.

Theo ông Nguyễn Văn Quý –Phó trưởng Phòng NN&PTNT huyện Diễn Châu cho biết: Ngư dân muốn đóng tàu to hơn nhưng cửa lạch rất cạn, bị bồi lắng hàng năm nên 2018 không có hộ ngư dân nào đăng ký đóng mới tàu công suất lớn từ 400CV trở lên.

Hầu như năm nào chúng tôi cũng có văn bản trình lên UBND tỉnh, các cấp ngành liên quan cấp trên nhưng đến nay chưa có hồi đáp nào. Trước hết, chỉ đạo các xã Diễn Bích, Diễn Ngọc hướng dẫn tàu bè ra vào lạch khoa học, đúng tuyến để tránh tình trạng mắc cạn hoặc va chạm.