Độc đáo bia cổ bốn mặt chữ ở Nghệ An

Bia Kiên Nghĩa nằm trong khuôn viên đền thờ Trần Hưng Nhượng thuộc cụm di tích đền thờ Quận công Trần Hưng Học – Trần Hưng Nhượng ở xã Thanh Xuân (Di tích lịch sử Quốc gia từ năm 1996). Ảnh: Huy Thư 

Theo cụ Trần Thận (75 tuổi) – người trông coi đền thờ, trước đây, bia được dựng chính giữa sân đền. Năm 1998, trong quá trình tôn tạo di tích, bia đã được dời về bên trái đền (khoảng giữa nhà thượng và nhà hạ); được xây dựng nhà che quy củ. Ảnh: Huy Thư 

Không như nhiều bia đá khác, thường làm bằng đá xanh, khắc chữ ở 2 mặt, bia Kiên Nghĩa là một khối đá cẩm thạch hình trụ tứ giác, khắc chữ 4 mặt, có cấu trúc hài hòa, cân đối như một đài sen. Các mặt của bia được trang trí giống nhau: ở đường diềm dưới, chạm nổi hình hai con sư tử nằm phủ phục chầu, ở giữa là cảnh núi rừng trùng điệp, đường diềm hai bên cạnh bia là họa tiết dây leo hoa cúc. Ảnh: Huy Thư 

Đỉnh bia trông như đỉnh một chiếc kiệu. 4 phía, nơi giật cấp giao giữa đỉnh và thân bia đều khắc nổi các chữ Hán lớn. Mặt trước có 3 chữ: Kiên Nghĩa bi, 3 mặt còn lại gồm các chữ: sự tích, lịch tự, công danh. Ảnh: Huy Thư 

Bốn mặt thân bia đều khắc chữ Hán, ghi rõ hoàn cảnh xuất thân, công danh, sự nghiệp “Hộ quốc an dân” của 2 vị Quận công Trần Hưng Học (1631 - 1673) và Trần Hưng Nhượng (1635 – 1710). Văn bia do Thám hoa Võ Thạnh viết năm Chính Hòa thứ 19 (Mậu Dần – 1699). Ảnh: Huy Thư 

Trong quá trình tôn tạo di tích, một “bia dịch” khắc chữ Việt có kiến trúc gần giống bia Kiên Nghĩa đã được dựng bên phải đền. Từ trong đền thượng đi ra, hai nhà bia đối xứng nhau qua sân nhỏ. Qua tấm “bia dịch” này, người xem có thể nhanh chóng hiểu hơn nội dung văn bia Kiên Nghĩa. Ảnh: Huy Thư 

Bia Kiên Nghĩa được tạo tác độc đáo, thẩm mỹ, không chỉ là nguồn tư liệu quý trong việc tìm hiểu, nghiên cứu về cuộc đời sự nghiệp của 2 vị Quận công họ Trần, về lịch sử dân tộc, mà còn giúp mọi người hiểu thêm về trình độ điêu khắc đá của cha ông ta ở thế kỷ XVII. Ảnh: Huy Thư