Kỳ thú phong tục ‘cởi trần tắm hơi tập thể’ ở châu Âu

Hoạt động tắm, xông hơi đá nóng quanh khu vực các nước xứ lạnh như Phần Lan, Đức, Hà Lan,.. không đơn thuần biểu trưng cho phong tục truyền thống hay nhằm nâng cao sức khỏe. Bên trong các buồng tắm hơi cổ điển còn ẩn chứa nét văn hóa cộng đồng thú vị.

Tiêu biểu tại Phần Lan, đừng thấy bất ngờ nếu bạn được đồng nghiệp mời đến nhà tắm hơi công cộng vào cuối buổi làm. Thậm chí, với người Phần Lan, ngồi cạnh sếp họ trong tình trạng “không mảnh vải che thân” ở phòng xông hơi là trãi nghiệm rất bình thường.

“Đất nước Phần Lan luôn xem trọng bình quyền. Chúng tôi không phân biệt gay gắt về tầng lớp xã hội.” Katariina Styrman, giám đốc điều hành Hội đoàn Xông hơi Phần Lan ở thủ đô Helsinki, chia sẻ.

“Nhân viên và sếp cùng đi xông hơi là việc thường thấy. Ở phòng tắm hơi công cộng, bạn có thể quên đi vấn đề chức danh hay lương bổng.”

Styrma nói, Phần Lan - nơi đang có gần 5.5 triệu người sinh sống, ‘sở hữu’ số nhà tắm hơi ngấp ngửa phân nửa tổng số dân cư. Phần lớn các công ty, doanh nghiệp trang bị cả phòng xông hơi trong nhà dùng cho nhân viên.

Nếu với người Đức, xông hơi tập thể thường không phân biệt nam nữ, theo truyền thống Bắc Âu như tại Phần Lan, đàn ông và phụ nữ lại có khu buồng tắm riêng. Tuy nhiên, nói vậy không nghĩa là, khách du lịch hay những ai vừa đến định cư tại đây có thể dễ dàng tiếp nhận kinh nghiệm tắm hơi thư giãn ngay lần đầu thử qua.

Một ‘trung tâm’ tắm hơi nổi tiếng ở Helsinki, Phần Lan

Kristof Minnaert, một lập trình viên gốc Bỉ sang Phần Lan sống từ năm 2013, được giới thiệu về phong tục tắm hơi tập thể tại chính một buồng xông hơi lắp đặt trên tầng thượng công ty anh làm việc. “Mới đầu, cảm giác không quen chút nào,” Minnaert kể.

“Bạn phải cởi trần ở buồng xông hơi. Mọi người thậm chí có thể nhướng mày khó hiểu nếu thấy bạn mặc quần bơi hay quấn khăn khi ngồi bên trong”.

Minnaert, người khi ấy đã 30 tuổi, phải mất ít lâu trước khi học được cách tiếp nhận nét văn hóa bản địa độc đáo này. Dẫu vậy, qua vài năm, anh đã quen dần với việc vừa ngồi nhâm nhi bia, vừa trò chuyện cùng đồng nghiệp trong phòng tắm. Sau thời gian xông hơi, ‘thả lỏng’ đầu óc, nhóm lập trình của Minnaert đôi khi có thể nhờ đó tìm thêm ý tưởng sáng tạo mới cho công việc.

Đối diện thời tiết rét buốt của mùa đông Phần Lan, Minnaert cũng nhận ra, tắm hơi là liệu pháp ‘cứu cánh’ đơn giản mà hữu hiệu giúp anh chống chọi cái lạnh, tái tạo năng lượng mỗi ngày.

Tommi Uitto, phó chủ tịch cấp cao Tập đoàn thương mại viễn thông danh tiếng Nokia, chia sẻ góc nhìn riêng về văn hóa ‘xông hơi tập thể’ ở nhiều quốc gia Bắc Âu: “Trong phòng tắm hơi, không có chức vụ, trang phục. Không có áp đặt cái tôi ở đó. Chỉ có bạn với suy nghĩ và tiếng nói riêng, cũng giống như mọi người khác. Nên đây là hoạt động để con người gần gũi nhau hơi, bởi nó giúp phá bỏ vỏ bọc hình thức bên ngoài.”

“Nếu một người tìm việc ở Phần Lan, họ có thể mường tượng trước về buồng tắm hơi xuất hiện ngay tại chỗ làm,” ông nói.

Trên đất châu Âu, thế nhưng, phong tục ‘cởi trần cùng tắm hơi’ mang tầng ý nghĩa còn rộng hơn thế. Jan Feller, giám đốc thương mại của một đơn vị hoạt động song song ở Đức lẫn Phần Lan, đưa ra nhận xét: “Người Phần Lan đến xông hơi để tinh thần thư thái và nhằm siết chặt quan hệ xã hội. Trong khi ở Đức, hoạt động này gần như đơn thuần có giá trị củng cố sức khỏe, làm đẹp vóc dáng.”

Nhóm viên chức cùng ngồi tán gẫu trong khi đợi đến lượt vào xông hơi, bên ngoài một nhà tắm công cộng. Hình ảnh không hề lạ lẫm với người dân Phần Lan.

Ông mô tả thêm, Phần Lan có khuynh hướng ‘bình dân hóa’ việc tắm hơi tập thể. Mọi người thích tự đổ nước lên đá nóng khi xông hơi. Những câu chuyện về thói quen xông hơi thường dưới dạng ‘luật bất thành văn.’ Ngược lại, người Đức trông ‘chuyên nghiệp’ hơn. Họ viết hẳn quy định lên tường ở nhiều nhà tắm công cộng, cũng như thuê cả đội ngũ nhân viên coi sóc, quản lý buồng.

Là phong tục lâu đời, quen thuộc với hầu hết dân tộc Bắc Âu, hoạt động xông hơi tập thể ngày nay vẫn đi kèm không ít khác biệt về hình thái khi du nhập qua từng quốc gia. Tuy vậy, thể hiện đặc trưng thú vị ra sao chăng nữa, cởi bỏ toàn bộ quần áo - ngồi giữa phòng tắm hơi cạnh bạn bè đồng nghiệp, hẳn không phải trải nghiệm có thể thoải mái đón nhận nếu bạn không chia sẻ cùng một cội nguồn văn hóa.