Năm mới: Lương giáo viên có hết cảnh… ngậm ngùi?

Tăng lương giáo viên- có giải quyết hết bất cập? (Ảnh minh họa)

Có thể nói, 2017 là năm có nhiều biến động và nổi lên với những vụ bạo hành trẻ mầm non, lạm thu tại các trường từ thành phố tới địa phương tới mức phải truy tố, là điều chưa từng có tiền lệ trước đây. 

Tăng lương giáo viên, miễn học phí THCS?

Cùng với đó, ngay trong tháng 11, tháng Nhà giáo, trường hợp cô giáo Trương Thị Lan ở Hà Tĩnh, sau 37 năm đi dạy, khi về hưu chỉ nhận lương 1,3 triệu đồng/tháng đã cho thấy phần nào bức tranh toàn cảnh đời sống khó khăn của giáo viên, khó lòng yên tâm sống với nghề, nếu không có sự hỗ trợ của gia đình hoặc làm nghề phụ. Và cũng bởi lương giáo viên thấp nên kéo theo nhiều hệ lụy tiêu cực khác như dạy thêm, học thêm, lạm thu… Và cũng trong năm học này, lần đầu tiên ý kiến về việc bỏ Ban đại diện cha mẹ học sinh, bỏ Phòng Giáo dục và bỏ chế độ miễn học phí cho sinh viên Sư phạm được đưa ra… Mặc dù đây chỉ là những ý kiến đề xuất mang tính chất cá nhân nhưng qua đó để thấy nhiều chính sách và cơ chế đã bất cập…

Tuy nhiên, một trong những đổi mới và tiếp thu của Bộ GD-ĐT đó là những đề  xuất dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi. Bà  Lê Thị Kim Dung - Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ GD-DT cho biết, dự thảo đã sửa đổi, bổ sung hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các cấp học và trình độ đào tạo. “Hiện còn một số vấn đề còn có ý kiến khác nhau, như về chính sách đối với nhà giáo; vấn đề nâng chuẩn trình độ đòa tạo giáo viên tiểu học; vấn đề chính sách phổ cập liên quan đến học phí”. 

Thực tế, tại địa phương khó khăn như Lào Cai, ông Trần Quang Vượng, đại biểu của Sở GD-ĐT cho rằng: “Đối với chính sách giáo viên cần thay đổi, nâng lương là cần thiết vì trong năm nay có tới 26 giáo viên xin thôi việc. Trong khi đó, năm 2005 chỉ có 6 giáo viên thôi việc. Con số này có tính đột biến, có nhiều nguyên nhân nhưng trong đó có việc sức hút tiền lương đối với giáo viên thấp. Hiện, càng về cuối năm đơn thư xin thôi việc càng nhiều nên chính sách giáo viên cần thay đổi”.

Ở góc độ khác, PGS. TS Lê Hữu Lập - nguyên Phó Giám đốc Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông - cho rằng, bậc lương cao nhất hay không thì phải kèm theo việc dùng người bởi lên cao mà đồng đều cũng không phải là hay, mà phải là chính sách khuyến khích người giỏi, người được tôn vinh. PGS Lập cho rằng, theo dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục hiện hành sẽ miễn học phí cấp THCS. Đây là đúng xu thế của các nước phát triển trên thế giới. Ví dụ, đến cấp THCS miễn học phí, một số nước đến cả THPT, nhưng số lượng vào THPT phải được chọn lọc tức là số lượng lớn đã được phân hóa sang học nghề. Có như vậy Nhà nước mới bao cấp được. Còn nhìn chung anh muốn học lên cao anh phải bỏ tiền, còn học đại học phải đóng tiền. Anh học giỏi thì được hưởng các học bổng, giỏi đến đâu học bổng đến đó. Và để thực hiện được những chế độ trên, theo PGS Lập, ngân sách phải bố trí cụ thể cho những việc gì, hạn chế những dự án không hiệu quả, thậm chí thất bại.

Còn GS. Phạm Thị Trân Châu rất cảm ơn Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ đã đưa ra đề xuất tăng lương cho giáo viên, nhưng bà cho rằng cần đặt giáo viên trong một tổng thể đội ngũ cán bộ viên chức. “Tôi là một nhà giáo.  Do đó, tôi quan tâm đến tính khả thi của đề xuất này. Ở tầm vĩ mô Nhà nước phải cân bằng ngân sách và các lực lượng của đất nước, không thể nói bộ phận nào quan trọng hơn. Vấn đề lương cần được quan tâm tôi rất ủng hộ. Nhưng nói gì cũng phải có tính khả thi. Tính khả thi của đề xuất này hơi ít”. Chính vì vậy, bà đề xuất  trong bối cảnh đất nước hiện nay, trước mắt nên chú ý đến bộ phận giáo viên đang hưởng bậc lương thấp nhất, như thế khả thi và nhân văn hơn. 

Miễn học phí, lo phát sinh lạm thu?

Liên quan đến việc miễn học phí, đại diện Sở GD-ĐT Thanh Hóa cho rằng: “Về miễn phí học phí cho bậc trung học cơ sở là chính sách tốt. Tuy nhiên, chúng tôi băn khoăn hiện ngân sách hoạt động cho giáo dục thấp. Mặc dù quy định các địa phương phải đảm bảo 20% chi ngân sách hàng năm cho giáo dục nhưng thực tế nhiều địa phương chỉ có 10%  -15%, thậm chí chi dưới 10%. Chính vì vậy cần nghiên cứu thêm”.

Đồng tình quan điểm trên, đại biểu của Sở GD-ĐT Nam Định cũng bày tỏ: “Rất đồng tình với chính sách miễn học phí đối với bậc THCS. Tuy nhiên, thực tế đã phát sinh, không thu học phí bậc tiểu học đã dẫn tới lạm thu ở bậc học này. Vậy, không thu học phí ở bậc THCS  có dẫn tới lạm thu ở bậc học này hay không?”.

Đồng quan điểm, bà Lê Thị Kim Ánh - Trường THCS Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy cho rằng: Hà Nội thu mức học phí học sinh THCS 110.000 đồng/tháng/học sinh. Hiện ngân sách thường xuyên UBND quận Cầu Giấy (Hà Nội) chi cho giáo dục từ 25%-30%. Tuy nhiên, khi thực hiện miễn học phí cho học sinh THCS cần xem xét đến các vùng miền khác nhau. Bởi có những trường ngân sách chi cho giáo dục không đủ sẽ không có kinh phí để chi cho các hoạt động giáo dục trong nhà trường hoặc sẽ dẫn đến lạm thu. 

Ngoài ra, trong số ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật Giáo dục, nhiều chuyên gia đề xuất miễn học phí cho học sinh trường ngoài công lập. TS Nguyễn Sĩ Dũng cho biết, nên phân biệt rạch ròi Nhà nước chi hay tư nhân chi, trường công Nhà nước chi còn trường tư do tư nhân chi. Tuy nhiên, hiện tại có hai loại hình trường tư, đó là trường tư dịch vụ tư, trường này dành cho giới nhà giàu. Thứ hai là trường tư dịch vụ công. Về điều này, ông Nguyễn Hoàng Quân, Phó Trưởng phòng Chính trị tư tưởng, Sở GD-ĐT Quảng Ninh cho hay, ông đồng ý với việc miễn học phí cho cấp THCS. Tuy nhiên, đề xuất chính sách ưu tiên học phí cho học sinh các trường ngoài công lập để đảm bảo tính công bằng của người học.