Cần khôi phục hình thức trường THPT DTNT ở các huyện miền núi Nghệ An

Thực hiện Quyết định số 49 và Thông tư 06 của Bộ GD&ĐT, và nay là Thông tư số 01, từ năm 2013 tỉnh Nghệ An bắt đầu thực hiện việc xóa bỏ loại hình Trường Dân tộc nội trú THPT (DTNT THPT) ở các huyện miền núi. Với việc xóa bỏ hệ thống trường DTNT THPT, trên thực tế, hàng nghìn học sinh ở các huyện miền núi Nghệ An đang gặp rất nhiều khó khăn.

Bài toán ăn ở và quản lý

Nhìn cảnh mua bán diễn ra ngay trước cổng trường, không ai nghĩ đây là một đợt cấp phát gạo hỗ trợ cho các em học sinh miền núi. Chỉ sau ít phút, khi được nhà trường cấp phát, số gạo hỗ trợ ăn trong cả 5 tháng trời đã được các em học sinh Trường THPT Tương Dương 1 đem bán.

“Lý do mà em phải bán số gạo được cấp hàng tháng vì số gạo được nhận quá nhiều, cho nên không để được lâu, phải bán bớt đi để lấy tiền mua thức ăn và trả tiền điện, tiền chi phí hàng tháng và cả tiền trọ”, em Thảo Nguyên - học sinh lớp 10E, Trường THPT Tương Dương 1 phân bua.

Cả 2 trường dân tộc nội trú THPT tỉnh mỗi năm chỉ tuyển sinh khoảng gần 1.000 học sinh. Ảnh: Hiến Chương

Cấp gạo hỗ trợ nhưng học sinh sử dụng không đúng mục đích mà đem bán lại cho tư thương... là tình trạng đã diễn ra suốt 4 năm nay. Nếu như trước đây, khi đang còn trường nội trú, các chế độ hỗ trợ học tập như gạo, tiền... được nhà trường quản lý chặt chẽ, thì nay theo quy định của Nghị định 116, gạo được cấp phát trực tiếp cho học sinh. Thế nhưng, phần lớn các em sử dụng không đúng mục đích.

Theo lý giải của thầy giáo Lương Văn Nghệ - Hiệu trưởng Trường THPT Tương Dương 1, nguyên nhân dẫn tới tình trạng học sinh bán gạo hỗ trợ đó là bởi 1 năm cấp 2 kỳ mà cấp tới 50kg gạo, do đó học sinh sẽ gặp khó khăn trong việc bảo quản. Bởi vì nhận một lúc nhiều như thế không thể ăn hết luôn nên các em đem bán đi, hôm sau lại mua gạo.

Theo chân các thầy giáo TrườngTHPT Tương Dương 2, chúng tôi tìm đến khu vực ở trọ của các em học sinh. Để giảm bớt chi phí, 6 em phải thuê ở chung một căn phòng. Căn phòng trống huơ, trống hoác, chỉ kê mấy tấm ván trải chiếu để làm giường. Không có chỗ để viết, chiếc giường ngủ trở thành chiếc bàn học bất đắc dĩ của các em.

Hầu hết các em học sinh phải thuê ở trọ, nhà đều ở vùng sâu, vùng xa của huyện Tương Dương. Trong đó, có em ở cách xa trường trên 100km như xã Mai Sơn, Nhôn Mai... Phần đông là con nhà nghèo, ra thị trấn theo học, các em phải tự xoay xở trong số tiền 480.000 đồng và 15 kg gạo được hỗ trợ mỗi tháng.

Tương Dương hiện có 2 trường THPT, với 45 lớp và gần 1.600 học sinh, có tới một nửa trong số này là con em vùng sâu, vùng xa. Điều này cũng đồng nghĩa có khoảng 800 em phải loay hoay với bài toán tìm chỗ ăn ở vào đầu năm học mới.

Các em cho biết, mỗi lần được cấp 50kg gạo, không bảo quản được, ăn không hết, nên đem bán lấy tiền chi phí cho việc ở trọ. Ảnh: Hiến Chương

Bên cạnh đó, một nghịch lý là trong khi nhiều học sinh gặp khó khăn về nơi ăn chốn ở thì việc xóa bỏ nội trú đã dẫn tới toàn bộ cơ sở vật chất đã được Nhà nước đầu tư trước đây như khu ký túc xá, phòng ở, giường ngủ... lại bỏ không, vô cùng lãng phí.. Những khó khăn và bất cập này là thực tế đã diễn ra suốt 4 năm qua, kể từ khi tỉnh ta xóa bỏ hình thức nội trú ở các trường THPT tại các huyện miền núi.

“Như trường chúng tôi đây trước đây là trường THPT dân tộc nội trú nhưng bây giờ chuyển thành trường THPT bình thường thế nên cơ sở vật chất nội trú trước đây vẫn còn đó, nhưng không có chế độ nội trú nên không thể đưa các em vào ở được”, thầy giáo Lương Văn Nghệ - Hiệu trưởng Trường THPT Tương Dương 1 cho biết.

Cần điều chỉnh chính sách

Theo Thông tư số 01/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tại Mục 1, Điều 4 quy định: “Các huyện miền núi, hải đảo, vùng dân tộc chỉ thành lập hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú cấp trung học cơ sở”.

Và mục 2 cũng tại điều này có thêm quy định “trong trường hợp cần thiết, để tạo nguồn cán bộ là con em các dân tộc thiểu số ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, Ủy ban nhân dân tỉnh có thể giao cho trường phổ thông dân tộc nội trú cấp huyện đào tạo cả cấp THPT”.

Ở tỉnh ta, việc xóa bỏ loại hình trường THPT nội trú đã được thực hiện từ năm 2013, tuy nhiên đến nay Mục 2, Điều 4 vẫn chưa được thực hiện. Vì thế, hàng nghìn học sinh ở 11 huyện miền núi trên địa bàn tỉnh hiện nay đang rất thiệt thòi.

“Trong tổng số học sinh của trường thì có đến 656 học sinh là học sinh dân tộc với 401 em ở vùng sâu, vùng xa có nhu cầu ăn ở nội trú để học tập. Nhưng từ năm 2013-2014 đến nay, các trường đã chuyển về loại hình trường THPT bình thường, các chế độ nội trú không còn, ảnh hưởng rất lớn đến học tập của học sinh, đặc biệt là học sinh vùng sâu vùng xa. Bản thân các em phải trọ học ở bên ngoài, gây khó khăn trong công tác quản lý học sinh”, thầy giáo Nguyễn Văn Hải - Phó hiệu trưởng Trường THPT Con Cuông cho biết.

6 em phải ở chung một căn phòng trọ chật chội. Ảnh: Hiến Chương

Bỏ nội trú, không chỉ các em học sinh thiệt thòi mà về phía các thầy cô cũng gặp rất nhiều khó khăn. Cô giáo Phạm Thị Minh Thúy - giáo viên Trường THPT Tương Dương 1 nêu ý kiến: “Khi nhà trường bị cắt bỏ chế độ về nội trú, tất cả các giáo viên trong trường không có chế độ phụ cấp, giáo viên không có một chế độ gì, có nhiều khi phải bỏ tiền lương mình ra để giúp các em phí sinh hoạt”.

Rõ ràng, từ những khó khăn trong quá trình thực thi chính sách đối với giáo dục vùng dân tộc thiểu số, có thể thấy việc xóa bỏ loại hình nội trú hệ thống trường THPT còn gặp nhiều vướng mắc, bất cập. Toàn tỉnh có 11 huyện miền núi, bình quân mỗi năm có khoảng 6.500 - 7.000 học sinh vào lớp 10. Trong khi đó, chỉ tiêu tuyển sinh của cả 2 trường DTNT THPT tỉnh chỉ có 11 lớp với khoảng gần 1.000 học sinh/năm.

Vì thế, số học sinh còn lại, dù cũng sinh sống tại vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, nhưng lại không may mắn được hưởng chế độ ưu đãi như các em học sinh ở các trường này. “Sở Giáo dục và Đào tạo cũng đã thấy được những bất cập này và sắp tới sẽ có kiến nghị để xây dựng trường bán trú khối THPT như ở các bậc học dưới mà chúng ta đã thực hiện có hiệu quả”, ông Nguyễn Trọng Hoàn - Chánh Văn phòng Sở GD-ĐT Nghệ An cho biết.