Cách đây 5 năm, với đồng lương hưu ít ỏi từ nghề giáo nhiều năm tích góp, ông Trần Xuân Hạ (85 tuổi, hiện ở số nhà 66 Yên Đổ, TP.Pleiku, tỉnh Gia Lai), đã tự bỏ tiền túi mua đất, góp sách, xây dựng 2 thư viện miễn phí phục vụ người dân xã Nhơn Khánh (thị xã An Nhơn) và xã Mỹ Chánh (huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định). Việc làm này, giúp cho nhiều người dân, nhất là các em học sinh ở vùng còn khó khăn được trao dồi thêm nhiều kiến thức.
Ông Châu đang trông coi thư viện “Tình quê” ở thôn Chánh An.
Thư viện của tình quê
Vốn sinh ra ở xã Nhơn Khánh, một vùng quê nghèo ở tỉnh Bình Định, do điều kiện công tác, ông Trần Xuân Hạ phải xa quê lên giảng dạy ở tỉnh Gia Lai. Cả cuộc đời gắn với nghề giáo, ông hiểu được giá trị của sách, của tri thức. Bởi vậy, lúc về hưu, khi con cái đã trưởng thành, ông Hạ dù tuổi cao nhưng vẫn đau đáu một nỗi niềm: Phải làm điều gì đó thiết thực cho quê hương, cho thế hệ trẻ bây giờ?
Suy nghĩ cứ thôi thúc, năm 2012, ông Hạ, quyết định đem hết số tiền đã tích cóp, dành dụm được bấy lâu nay, về quê mua đất, xây dựng thư viện miễn phí mang tên “Tình quê” tại thôn Hiếu An (xã Nhơn Khánh) mảnh đất nơi ông sinh ra. Công trình thư viện “Tình quê” rộng chừng 60m2, với trên 3.000 đầu sách đủ các loại sách như văn học, nghiên cứu, lịch sử, sách liên quan đến kỹ thuật, chăn nuôi, nông nghiệp... Không gian thư viện được bố trí một dãy bàn ghế để học sinh và người dân địa phương đến đọc sách miễn phí.
Để thư viện hoạt động hiệu quả, ông Hạ cũng tự bỏ tiền ra thuê một người túc trực, mở cửa đón bạn đọc đến thư viện mỗi ngày. Chị Nguyễn Thị Thu Thảo (26 tuổi, thôn Hiếu An), người chịu trách nhiệm trông coi thư viện, cho biết: “Trước đây, ai muốn đọc sách thì tự mua hoặc lên thư viện trung tâm xã nhưng số lượng sách cũng hạn chế. Từ ngày có thư viện “Tình quê” thì người dân trong thôn, nhất là các em học sinh thường xuyên đến đây đọc sách, mở mang kiến thức và giải trí”.
“Buổi tối, đây cũng là nơi các bạn sinh viên mở lớp dạy thêm cho học sinh cũng như tổ chức các sinh hoạt văn hóa, đoàn thể. Vào những ngày nghỉ lễ hay cuối tuần, bạn đọc đến thư viện đông hơn. Nhiều người còn mang sách của mình góp tặng thư viện, để mọi người có cơ hội cùng đọc, cùng chia sẻ và góp phần làm cho số đầu sách của thư viện tăng lên”, chị Thảo chia sẻ thêm.
Được biết, chị Thảo đã tốt nghiệp khoa Tin học, trường Đại học Quy Nhơn. Vì sức khỏe không cho phép nên Thảo không thể đi làm xa nhà. Thông cảm hoàn cảnh đứa cháu cùng quê, ông Hạ nhận Thảo vào làm thủ thư cho thư viện “Tình quê” với mức lương 2,5 triệu đồng/tháng.
Ngoài thư viện “Tình quê” ở Nhơn Khánh, ông Hạ còn xây tiếp một thư viện “Tình quê” miễn phí khác tại thôn Chánh An (xã Mỹ Chánh), đây là quê vợ của ông. Điều quan trọng là việc làm của ông được vợ con nhiệt tình ủng hộ. Thậm chí, họ còn thường đi các nơi, kêu gọi mọi người gom sách về cho thư viện thêm phong phú kho kiến thức vô tận.
Dạo quanh các tủ sách ở thư viện “Tình quê” thôn Chánh An, chúng tôi tận mắt chứng kiến sự phong phú của nó. Thư viện có đủ mọi thể loại, từ thơ ca, văn xuôi, các tác phẩm lớn của những tác giả nổi danh trong nước và quốc tế. Thế nhưng đầu sách chiếm số lượng lớn trong thư viện chủ yếu là sách phục vụ cho thiếu nhi, học sinh và sách khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực nông nghiệp, bí quyết chăn nuôi.
Ông Võ Thái Châu (61 tuổi, ở thôn Chánh An), người chịu trách nhiệm trông coi thư viện “Tình quê” ở thôn Chánh An, cho biết: “Những ngày cuối tuần thư viện rất đông, bởi các em học sinh được nghỉ học, tìm đến đây đọc sách. Hằng ngày thì các cụ già về hưu trong địa phương tìm đến thư viện đọc thơ, trò chuyện, nhiều nhất là các bác nông dân đọc các sách hướng dẫn quy trình sản xuất các loại cây và nuôi con đặc sản”.
Nói rồi, ông Châu bảo: “Cứ 1 năm thư viện nhận sách mới 1 lần từ những người con trai của ông Hạ mua từ TPHCM gửi về. Ngoài sách mua mới, 2 thư viện Tình quê trong tỉnh Bình Định còn thường xuyên trao đổi sách cho nhau để tăng thêm sự phong phú, phục vụ được nhiều bạn đọc, đặc biệt là trẻ em và những người nông dân lam lũ”.
Nhiều học sinh rất thích đọc sách ở thư viện “Tình quê”.
Nghèo vật chất nhưng không nghèo tri thức
Những ngày cuối tuần, thư viện “Tình quê” ở thôn Chánh An lại đông đúc các em học sinh tới đọc sách, nhất là các em bậc học sinh tiểu học, cấp 2 đến vừa đọc sách thêm kiến thức, vừa đọc truyện giải trí. Đang say sưa với cuốn truyện cổ tích, em Trương Thị Bích Trâm (học sinh lớp 7A1, Trường THCS Mỹ Chánh), vui vẻ nói: “Bỏ tiền ra mua một tập truyện về đọc được một lần thì phí, nên thường ngày nghỉ học, em lại đến thư viện đọc truyện. Hôm nào đọc chưa xong, chú Châu trông coi thư viện còn cho mượn về nhà đọc tiếp nên em thích lắm”.
Liên lạc qua điện thoại, ông Hạ nói về việc thành lập những thư viện của mình rất đơn giản: “Tôi vốn là giáo viên nên rất quý chữ nghĩa. Tôi nghĩ những cái thư viện nho nhỏ này sẽ phần nào giúp các cháu mở mang kiến thức, giúp nông dân tiếp cận được các tiến bộ khoa học kỹ thuật. Tôi còn nghĩ, nơi nào có nhiều người đọc sách chắc chắn nơi đó sẽ ít có tội phạm”.
Nói rồi, ông Hạ bảo: “Chúng ta có thể nghèo về vật chất nhưng không thể nghèo về tri thức. Thư viện sẽ là nơi mọi người, bất kể lứa tuổi hay nghề nghiệp, có thể đến đây đọc sách tiếp thêm kiến thức. Đây cũng là một món quà nhỏ mà tôi muốn gửi tặng để tri ân quê hương mình cũng như quê của vợ”.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, không chỉ mở thư viện, ông Hạ còn quan tâm chăm lo những học sinh con nhà nghèo hiếu học. Hằng năm, ông Hạ dành cho các học sinh nghèo vượt khó trên địa bàn xã Nhơn Khánh 40 suất quà, mỗi suất quà 300.000 đồng để động viên các cháu. Đồng thời, ông còn mở quỹ khuyến học động viên các em học sinh thi đỗ điểm cao vào các trường đại học hằng năm, nhằm khuyến khích các em trong việc học tập. Ngoài ra, cứ đến ngày 12 tháng Chạp âm lịch hằng năm, ông Hạ về quê tặng quà cho các cụ già neo đơn, tàn tật trong thôn, như một cách cảm thông và chia sẻ với những mảnh đời thiếu may mắn.
Ông Lê Văn Toản - Phó Chủ tịch UBND xã Mỹ Chánh - cho biết: “Sự đóng góp của vợ chồng ông Hạ cho quê hương không phải là vật chất của cải, nhưng còn quý hơn cả của cải, tiền bạc. Đó là sự định hướng cho thế hệ tương lai hướng đến điều hay lẽ phải trong cuộc đời qua những trang sách, để sau này quê hương sẽ có những con em đủ tài, đủ đức giúp ích cho xã hội”.
Trong khi nhiều thư viện lớn đang thiếu vắng bạn đọc, văn hóa đọc hầu như bị lãng quên thì việc mở thư viện phục vụ miễn phí của ông Trần Xuân Hạ thật đáng trân trọng. Đây thực sự là một việc làm đậm tính nhân văn, góp phần tạo thói quen đọc sách cho đông đảo người dân và con em trong trong vùng, qua đó độc giả của thư viện “Tình quê” ở mọi lứa tuổi được tiếp thêm kiến thức và làm giàu tri thức từ những cuốn sách bổ ích, lý thú.
