Cách tính thuế xăng dầu lại bị "tố" bất cập, thiếu minh bạch

►Bộ Tài chính: Cách tính thuế nhập khẩu xăng dầu theo bình quân gia quyền là hợp lý
► Điều hành thuế xăng dầu: Loanh quanh lại về cơ chế cũ
 

(Ảnh minh hoạ).

Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (VINPA) vừa có công văn gửi Bộ Tài chính đóng góp ý kiến về cách tính thuế nhập khẩu trong giá cơ sở.

Tại công văn này, VINPA cho biết, theo các Hiệp định FTA song phương và đa phương mà Việt Nam đã ký kết, Việt Nam đang thực hiện lộ trình giảm thuế nhập khẩu xăng dầu theo các mức thuế nhập khẩu khác nhau. Cụ thể, hiện đối với xăng là 20% từ ASEAN và 10% từ Hàn Quốc, tương tự các mặt hàng dầu lần lượt 0% và 5%.

Ngày 17/3/2016, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 48 áp mức thuế nhập khẩu đối với mặt hàng xăng là 20%, dầu là 7%. Tuy nhiên, cách áp mức thuế nhập khẩu này đã gây chênh lệch lớn, ảnh hưởng đến lợi ích người tiêu dùng, gây bức xúc cho xã hội.

Để khắc phục bất cập đó, ngày 18/3/2016, Bộ Tài chính ban hành công văn áp thuế nhập khẩu để tính giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu là thuế nhập khẩu bình quân gia quyền theo sản lượng nhập khẩu từ các nguồn khác nhau, lấy quý trước tính cho quý sau. Hiện mức thuế nhập khẩu đang áp dụng cho quý II/2016 để tính giá cơ sở là 18,35% đối với xăng; 2,32% đối với diesel và 0% đối với dầu hoả và dầu mazut.

Bình luận về phương pháp tính thuế nhập khẩu bình quân gia quyền, VINPA cho rằng “còn bộc lộ những bất cập lớn hơn”.

Theo đó, VINPA khẳng định, cách áp thuế nhập khẩu để tính giá cơ sở không đúng với Nghị định 83 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu. Cụ thể, theo Nghị định 83, giá cơ sở là căn cứ để cơ quan quản lý nhà nước điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước, giá cơ sở bao gồm 11 yếu tố trong đó có thuế nhập khẩu. Tại Thông tư liên tịch 39 về phương pháp tính giá cơ sở cũng quy định giá cơ sở bao gồm 11 yếu tố trong đó có thuế nhập khẩu.

"Như vậy, Nghị định 83 và Thông tư 39 đều quy định cụ thể chi tiết, minh bạch từng yếu tố chứ không quy định thuế nhập khẩu bình quân gia quyền theo quý để hình thành giá cơ sở”, hiệp hội này nhấn mạnh.

Về thực tế triển khai, theo VINPA, khi Bộ Tài chính áp thuế bình quân gia quyền 18,35% đối với xăng và 2,32% đối với dầu diesel thì mức chênh lệch thuế nhập khẩu vẫn còn lớn, làm cho giá cơ sở ở mức cao. Theo đó, giá bán lẻ cũng ở mức cao, không có lợi cho người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, cách áp thuế nhập khẩu bình quân gia quyền cũng được đánh giá là không phản ánh đầy đủ diễn biến giữa giá thế giới và giá trong nước, cụ thể trong kỳ điều hành đầu tiên của quý II/2016 áp dụng mức thuế bình quân gia quyền, giá dầu diesel trong nước đã diễn biến ngược lại với giá thế giới. Tại thời điểm đó, giá diesel thế giới giảm 0,4% thì diesel trong nước phải tăng sử dụng quỹ bình ổn từ 938 đồng lên 1.017 đồng/lít mới giữ nguyên được giá bán lẻ.

“Tính công khai, minh bạch của cách áp thuế nhập khẩu bình quân gia quyền không thuyết phục được người tiêu dùng, giới chuyên gia, các phương tiện truyền thông và các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Dư luận cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước vẫn còn dùng những biện pháp hành chính để can thiệp vào thị trường xăng dầu trong nước trong khi Nghị định 83, Thông tư 39 đã quy định và hướng dẫn cụ thể”, văn bản của VINPA nêu rõ.

Ngoài ra, VINPA cũng cho rằng, khi thực hiện các cam kết FTA, các nhà nhập khẩu Việt Nam sẽ tập trung vào các nguồn có ưu đãi thuế nhập khẩu thấp như FTA Việt Nam - Hàn Quốc, ATIGA. Vì vậy, khả năng đáp ứng nhu cầu cho các nhà nhập khẩu Việt Nam là rất lớn.

Mặt khác, mỗi năm Việt Nam cần khoảng 14 - 15 triệu tấn xăng dầu, trong đó Nhà máy Lọc hoá dầu Bình Sơn cung cấp khoảng 30%, chỉ còn nhập 70%. Đến năm 2017, khi nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn đi vào hoạt động thì sản xuất trong nước đảm bảo nhu cầu cho những năm tới.

Thêm vào đó, Nghị định 83 quy định các đầu mối phải dự trữ bắt buộc 30 ngày cộng với dự trữ quốc gia sẽ đảm bảo an ninh năng lượng cho đất nước.

Từ những bất cập nêu trên, VINPA tiếp tục kiến nghị thực hiện thuế nhập khẩu đối với xăng là 10% theo FTA Việt Nam - Hàn Quốc, đối với các mặt hàng dầu là 0% theo ATIGA, và áp mức thuế này vào tính giá cơ sở để điều hành giá bán lẻ xăng dầu.

Đồng thời, hiệp hội này kiến nghị Bộ Tài chính nghiên cứu để trình cơ quan có thẩm quyền sớm điều chỉnh một số sắc thuế nội địa của sản phẩm xăng dầu để bù đắp thiếu hụt do giảm thuế nhập khẩu theo lộ trình cắt giảm thuế cam kết. Trong đó, năm 2017 có thể tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường theo tỷ lệ phù hợp với mức độ giảm thuế nhập khẩu.

“Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường theo tỷ lệ phù hợp sẽ đảm bảo ổn định giá bán lẻ, không ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng, duy trì nguồn thu ngân sách nhà nước, thuận lợi cho các doanh nghiệp xăng dầu”, hiệp hội cho biết.

Trước đó, hồi tháng 5 vừa qua, Hiệp hội Xăng dầu cũng có văn bản kiến nghị tương tự. Tuy nhiên, trong một văn bản phản hồi đưa ra vào đầu tháng 6 này, Bộ Tài chính tiếp tục khẳng định, trong giai đoạn này, thuế nhập khẩu trong công thức tính giá cơ sở được tính theo mức thuế nhập khẩu bình quân gia quyền là hợp lý nhất, giải quyết được hài hòa quyền lợi giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Bộ Tài chính cho rằng, nếu thuế nhập khẩu được tính theo mức thuế nhập khẩu ưu đãi như thời gian trước thì các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu được hưởng lợi, ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng mà báo chí từng phản ánh. Còn nếu thuế nhập khẩu được tính theo mức thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt thấp nhất trong các biểu thuế thì người tiêu dùng được hưởng lợi nhưng lại ảnh hưởng đến quyền lợi của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.

"Bởi vì không phải tất cả xăng dầu khi nhập khẩu đều được áp dụng mức thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt thấp nhất; nhất là sẽ xảy ra tình trạng các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu không muốn bị lỗ nên chỉ nhập xăng dầu từ nguồn được áp dụng mức thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt thấp nhất. Trong khi đó, nguồn cung không đáp ứng đủ sẽ ảnh hưởng đến an ninh năng lượng quốc gia", Bộ Tài chính cho biết.