Di chỉ khảo cổ Đồng Trương nằm sát quốc lộ 7, cách thị trấn Anh Sơn chưa đầy 1 km được giới khoa học đánh giá là 1 di chỉ khảo cổ đa văn hóa quý hiếm xuyên suốt cả 2 thời kỳ văn hóa Hòa Bình (thời tiền sử) lẫn văn hóa Đông Sơn (thời sơ sử).

Di chỉ thực chất là 1 cái hang hàm ếch cao chừng 4 m so với thung lũng. Cửa hang rộng 16 m cao 15 m nền hang chỗ bằng phẳng rộng chừng 200 m2.

Hang Đồng Trương giữa một bãi hoang, không có lối vào. Ảnh: Huy Thư

Tại đây, vào năm 2004 và 2006, Viện khảo cổ đã tiến hành khai quật và phát hiện hàng nghìn hiện vật là đồ đá, đồ gốm, đất nung, đồ đồng, đồ sắt, thổ hoàng, xương răng động vật, dấu tích tro than, mộ táng… Có 1173 di vật đồ đá, xương răng động vật… thuộc văn hóa Hòa Bình.

4.083 mảnh gốm, 16 dọi xe chỉ đất nung, dụng cụ lao động thuộc văn hóa tiền Đông Sơn và Đông Sơn. Hàng trăm ảnh gốm sứ thời phong kiến. Đặc biệt là việc phát hiện 12 ngôi mộ cổ gần cửa hang có niên đại từ 1 – 1,2 vạn năm.

Trước cổng hang, biển dẫn tích chỉ còn trơ khung sắt. Ảnh: Huy Thư

Sau gần chục năm chờ đợi, tháng 5/2017 Di chỉ khảo cổ Đồng Trương đã được Bộ trưởng Bộ VH – TT &DL Nguyễn Ngọc Thiện ký quyết định số 2079/QĐ – BVHTTDL công nhận là Di tích Quốc gia.

Tuy đã được công nhận là Di tích Quốc gia, nhưng hiện trạng di chỉ khảo Đồng Trương vẫn không khác gì so với nhiều năm trước đó. Biển chỉ dẫn di chỉ dựng sát quốc lộ 7 đã hư hỏng. Muốn vào di chỉ Đồng Trương phải đi qua 1 cái cổng của xưởng cưa, sau đó vượt qua một vùng ruộng lầy, đọng nước, cỏ cây um tùm. Trước cổng hang, biển dẫn tích chỉ còn trơ khung sắt, cây cối rợp cả lối vào. Trong hang đủ thứ rác xả thải được vứt khắp nơi, một số cụm thạch nhũ bị đập vỡ, mặt đất nhiều chỗ bị đào xới…

Cổng vào hang bị cỏ cây bao phủ. Ảnh: Huy Thư

Tận mắt chứng kiến quang cảnh di chỉ Đồng Trương, người xem không khỏi chạnh lòng, trước sự hoang tàn, phản cảm của nó. Một người dân xã Hoa Sơn ở gần di chỉ khảo cổ này cho biết: “Hang Đồng Trương hoang vu như thế từ lâu rồi. Những năm qua, đây là nơi dành cho trẻ đi chăn trâu ngồi chơi, trú mưa. Thế nhưng có tình trạng không ít kẻ nghiện ngập cũng vào đây để hút xách, tiêm chích”.

Khắp nơi bên trong hang Đồng Trương đều có rác thải. Ảnh: Huy Thư

Như một bãi hoang, không lối vào, không biển bảng, không người trông nom… di chỉ khảo cổ Đồng Trương đã và đang đặt ra cho ban ngành các cấp yêu cầu khẩn thiết trong việc bảo vệ một di tích không chỉ quý hiếm ở Việt Nam mà còn cả Đông Nam Á.

Ông Nguyễn Sỹ Tưởng - Trưởng phòng Văn hóa huyện Anh Sơn chia sẻ: Trước đây chúng tôi luôn trông chờ Hang Đồng Trương được xếp hạng để có cơ sở pháp lý trong việc bảo vệ cũng như phát huy giá trị của di tích. Vậy mà giờ đây Hang đã được xếp hạng di tích Quốc gia hơn nửa năm, nhưng vẫn chưa thấy các cấp, ngành động tĩnh gì” .

Tác giả: Huy Thư

Nguồn tin: Báo Nghệ An