Mỗi khi người dân trong và ngoài bản có công việc quan trọng như tang ma, cưới hỏi, làm nhà, động thổ, khai trương, xuất hành... thì họ thường đến nhờ ông Kha Văn Tiến, trú tại bản Can, xã Tam Thái (Tương Dương)xem giờ tốt, xấu để công việc được suôn sẻ. Những người biết vẽ và xem ngày giờ ở bản làng thường là những thầy cúng hay thầy mo. Ảnh: Đình Tuân

Ông Tiến đang kẻ bảng xem giờ tốt, xấu. Ảnh: Đình Tuân

Người Thái gọi bảng này là Tá nham hà ( tức là 5 ngày, 5 cung giờ). Năm ô hàng ngay sẽ tưng ứng năm ngày từ mồng 1 đến ngày mồng 5, tiếp đến ngày mùng 6 sẽ quay lai ô số 1 và cứ lần lượt như thế. Năm ô hàng dọc được quy định thành 5 khung giờ. Khung thứ nhất tính từ dưới lên là xỉ xúm ( khung giờ từ 5-6 giờ); Khung thứ 2 là lém vẩy ( khung giờ từ 7-9 giờ); Khung thứ 3 là na đắm ( Khung giờ từ 10-12 giờ); khung thứ 4 là xoóng húa ma (khung giờ từ 13-16 giờ) và khung cuối cùng là tá toọc ( khung giờ từ 17-19 giờ).Theo như ông Tiến cho biết theo quan niệm của người Thái khung giờ lém vẩy và na đắm là 2 cung giờ xấu và rất xấu. Nếu như cưới hỏi, làm nhà, động thổ, khai trương...thì sẽ chọn khung giờ xỉ xúm và xoóng húa ma, hai khung giờ tốt. Riêng đám tang (đưa tang) sẽ chọn khung giờ tá toọc. Ảnh: Đình Tuân

Bảng xem giờ tốt, xấu được bà con treo mắc ở những nơi dễ thấy, dễ nhớ có thể là vẽ trên tường nhà, dán trên hạ nhà, làm móc khóa… Trong ảnh người dân đóng bảng xem giờ trên xà nhà. Ảnh: Đình Tuân

Vẽ trên tường. Ảnh: Đình Tuân

Làm móc khóa để khi cần có thể xem mọi lúc mọi nơi. Hiện nay, nhiều phong tục mê tín, dị đoan đã bị cộng đồng người Thái loại bỏ khỏi cuộc sống. Việc xem giờ theo bảng Tá nham hà được xem là nét đặc trưng văn hóa, là một loại lịch riêng của người Thái được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Ảnh: Đình Tuân