Vợ chồng tôi có hai con trai. Gần đây, cậu cả nhất quyết đòi cưới cô gái không có công ăn việc làm, tính tình xấc xược, suốt ngày ăn chơi đàn đúm. Gia đình tôi hết mực khuyên can nhưng con trai không nghe. Vợ chồng tôi quyết định truất quyền thừa kế của con trai để cô gái kia không thể lợi dụng, lừa tiền.
Có lẽ bị cô gái kia xúi giục, con trai tôi nói sẽ kiện bố mẹ vì việc này. Xin hỏi trong trường hợp này chúng tôi có được truất quyền thừa kế của con trai không, dù là con trai cả?
Có lẽ bị cô gái kia xúi giục, con trai tôi nói sẽ kiện bố mẹ vì việc này. Xin hỏi trong trường hợp này chúng tôi có được truất quyền thừa kế của con trai không, dù là con trai cả?
Nguyễn Thị Yến Oanh
Luật sư trả lời
Theo quy định của Bộ luật dân sự 2005, di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Người đã thành niên có quyền lập di chúc, trừ trường hợp người đó bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức và làm chủ được hành vi của mình.
Điều 648 quy định người lập di chúc có các quyền sau:
1. Chỉ định người thừa kế, truất quyền hưởng di sản của người thừa kế;
2. Phân định phần di sản cho từng người thừa kế;
3. Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng;
4. Giao nghĩa vụ cho người thừa kế;
5. Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản.
Bên cạnh đó, Điều 631 còn quy định về quyền thừa kế của cá nhân như sau: "Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật".
Theo các quy định vừa trích dẫn ở trên, có thể thấy việc lập di chúc, truất quyền thừa kế, chỉ định người thừa kế là quyền của cá nhân có tài sản. Đối chiếu với trường hợp của gia đình bạn, vợ chồng bạn hoàn toàn có quyền được định đoạt đối với những tài sản thuộc quyền sở hữu của mình đồng nghĩa với việc vợ chồng bạn được truất quyền thừa kế của con trai. Vì vậy, nếu di chúc vợ chồng bạn để lại là hợp pháp, con trai bạn không có quyền khởi kiện để đòi chia thừa kế.
Tuy nhiên, cần lưu ý nếu con trai của vợ chồng bạn chưa thành niên hoặc đã thành niên mà không có khả năng lao động thì theo quy định tại Điều 669, người này vẫn được hưởng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật (nếu di sản được chia theo pháp luật) mà không phụ thuộc vào nội dung di chúc.
Điều 669 (n)gười thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc) quy định: Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật. Trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó, trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật này:
1. Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
2. Con đã thành niên mà không có khả năng lao động".
Điều 648 quy định người lập di chúc có các quyền sau:
1. Chỉ định người thừa kế, truất quyền hưởng di sản của người thừa kế;
2. Phân định phần di sản cho từng người thừa kế;
3. Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng;
4. Giao nghĩa vụ cho người thừa kế;
5. Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản.
Bên cạnh đó, Điều 631 còn quy định về quyền thừa kế của cá nhân như sau: "Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật".
Theo các quy định vừa trích dẫn ở trên, có thể thấy việc lập di chúc, truất quyền thừa kế, chỉ định người thừa kế là quyền của cá nhân có tài sản. Đối chiếu với trường hợp của gia đình bạn, vợ chồng bạn hoàn toàn có quyền được định đoạt đối với những tài sản thuộc quyền sở hữu của mình đồng nghĩa với việc vợ chồng bạn được truất quyền thừa kế của con trai. Vì vậy, nếu di chúc vợ chồng bạn để lại là hợp pháp, con trai bạn không có quyền khởi kiện để đòi chia thừa kế.
Tuy nhiên, cần lưu ý nếu con trai của vợ chồng bạn chưa thành niên hoặc đã thành niên mà không có khả năng lao động thì theo quy định tại Điều 669, người này vẫn được hưởng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật (nếu di sản được chia theo pháp luật) mà không phụ thuộc vào nội dung di chúc.
Điều 669 (n)gười thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc) quy định: Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật. Trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó, trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật này:
1. Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
2. Con đã thành niên mà không có khả năng lao động".
Luật sư, Thạc sĩ Phạm Thanh Bình
Công ty Luật Bảo Ngọc, Hà Nội
Công ty Luật Bảo Ngọc, Hà Nội
